Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

sed non sine magno periculo suorum, quia multi fratres et alii cristifideles fuerunt graviter vulnerati, antequam honeste possent a dicto certamine declinare.

249. De mirabili liberacione fratrum in quodam exercitu

Anno domini MCCXCII magister sollicitus circa injunctum sibi officium, et infidelium destructionem, congregato magno exercitu fratrum et armatorum, venit ad terminos Lethowinorum. Ubi quidam Pruthenus accessit ad fratrem Henricum Zutswert, dicens: traditus es tu et fratres tui, si intraveritis terram Lethowinorum; ipsi congregati expectant vos, nec aliquis ex vobis poterit evadere mortem; si reversi fueritis, vestri in reditu vos occident. Respondit frater Henricus: si hec ita se habent, consule nobis, quid tucius sit agendum. Cui ille: redite ad partes vestras armati, si forte defensionem vestram timeant, et a concepta malicia resipiscant. Hoc facto frater Henricus magistro hec omnia revelavit, qui de consilio fratrum misit exploratores ad terram Lethowie, qui reversi invenerunt premissa omnia vera esse. Unde magister jussit preconizari, ut omnes in reditu armati incederent, et misit occulte et successive pro hiis, qui auctores hujus tradicionis fuerant principales, et commisit singulos fratribus, qui ipsos, ne evaderent, custodirent. Sed dum videret communis populus, quod principales hujus sceleris essent continue cum fratribus in comitiva, mensa, et aliis solaciis, timuit valde, et estimans suam maliciam detectam nihil mali audebat in fratres ulterius machinari, sicque fratres salvi dei gracia sunt reversi. Ecce quomodo angustie fratribus erant undique, sed deus, qui in se sperantes non derelinquit, ipsos de hujusmodi internecionibus misericorditer liberavit.

250. De vastacione intolerabili terre polonie et nece et captivitate multorum milium cristianorum

Eodem anno Vithenus filius regis Lethowie cum octingentis viris intravit terram Polonie, et in die pentecostes, dum in ecclesia Lunczensi canonici et ministri altaris et alii clerici cum solempni ornatu essent in processione, irruit hostiliter in eos, et in ecclesia CCCC homines cristianos trucidavit, clericos et prelatos, quos voluit, captivos secum duxit, omnem ornatum, calices et alia vasa ecclesie ad illicitum usum pertrahebat in contemptum dei, ecclesiam cum sacramentis redegit in favillam, depopulataque terra circum adjacente factaque maxima strage in populo dei, tantam multitudinem deduxit captivam, quod cuilibet Lethowino in divisione cesserunt XX homines Cristiani. Quo facto dum recederent, Casimirus dux Polonie dolens de suorum interitu, cum mille et octingentis viris sequutus est eos. Quo dum perciperet Bonislaus dux Masovie nescio quo ductus spiritu, treugas inter Cristianos et infideles ad certum terminum ordinavit, infra quas dum Poloni nihil timentes diversis officiis vacarent, Lethowini rupto treugarum federe, irruerunt in eos, et Casimirum ducem et totum populum peremerunt, preter unum militem, qui evasit solus, ut hec aliis nunciaret.

251. De mirabili evasione cristifidelium de manibus infidelium

Hoc anno circa festum beati Jacobi apostoli frater Conradus Stango commendator de Raganita cum paucis fratribus et armigeris ivit versus castrum Junigedam, premittens nuncium, ut investigaret statum castrensium, qui cum festinacione reversus ait, totum campum et castrum cum suburbio pugnatorum potencia plenum esse. Hoc audito, fratres et alii consternati mente dixerunt: ergo evadere ipsos non possumus; quid ergo faciemus? Respondit commendator, confortans eos verbis Jude Machabei. Dixit: facile est concludere multos in manu paucorum, et non est differencia in conspectus dei celi liberare in multis aut in paucis, quia non in multitudine exercitus victoria, sed de celo fortitudo est; pertranseamus ergo eos viriliter et dominus liberabit nos. Quod consilium placuit omnibus. Unde signantes se signo sancte crucis, transeuntes dictum exercitum Lethowinorum, plures interfecerunt, aliquos letaliter vulneraverunt. Ceteris in fugam conversis, fratres cum suis sani et incolumes redierunt. Ecce quomodo unus persequebatur mille et duo fugabant deсem milia. Nonne ideo, quia deus suus vendidit eos, et dominus conclusit eos? Utique tu es ergo deus, qui facis mirabilia magna solus, Jesu Criste, qui es benedictus in secula seculorum.

252. De exustione preurbiorum castri junigede

Anno domini MCCXCIII tempore hyemali, magister nec sibi nec suis parcens, nec laboribus, nec expensis; sed semper intentus ad exaltacionem fidei et fidelium, congregata omni potencia exercitus sui, venit ad castrum Junigedam, et hostiliter impugnavit. Occisis pluribus duo suburbia dicti castri, unum in monte, aliud in valle, redegit in favillam.

253. De impugnacione castri scalowitarum

De hoc exercitu fugit occulte quidam armiger de Raganita, natus de terra Barthensi, filius perdicionis, qui veniens ad regem Lethowinorum obligavit se sub pena capitis sui tradere ipsi castrum Scalowitarum. Cujus verbis rex aurem credulam adhibens, dedit ei exercitum eadem hyeme. Qui venientes prope dictum castrum, fratrem Lodewicum dictum Osse interfecerunt, deinde cum occulte venirent usque ad portam, frater Conradus et frater Albertus de Indagine cum suis armigeris licet paucis, audientes strepitum exercitus, opposuerunt se viriliter, et habito longo altercacionis bello, tandem vix castrum ab impugnacione infidelium defenderunt, non tamen sine lesione plurium utriusque partis. Lethowini autem videntes, quod amplius agere non possent, combusto preurbio recesserunt.

254. De preurbiorum combustione castrorum junigede et piste

Eodem anno in die beati Jacobi apostoli frater Meneko magister nec labore victus, nec morte vincendus, qui nec mori timuit, nec vivere recusavit, congregata magna potencia equitum ambo castra Lethowinorum, scilicet Junigedam et Pistam fortiter impugnavit, et occisis et vulneratis aliquibus utriusque partis, cum amplius agere non posset, suburbia utriusque castri funditus concremavit.

255. De vastacione territoriorum pastovie et gesovie

Anno domini MCCXCIIII tempore hyemali magister de salute fidelium sollicitus, cum potencia exercitus sui volens invadere territorium Erogel, disuasum fuit ei. Unde divisit exercitum in duas partes, sic quod fratres de Raganita cum Sambitis intraverunt territoriam Pastovie, alia pars processit contra territorium Gesovie, utrumque molestantes graviter per incendium, sic quod occisis et captis C hominibus, cum preda maxima sunt reversi.

256. De eventu mirabili in hoc bello

Notandum, quod quando movetur bellum, exercitus dividitur in diversas vias, ut possit ordinate et sine pressure procedere. Tamen sepe contingit ex vario eventu, quod pretermissa debita ordinacione conveniunt in glacie centum equites, vel CC vel mille, ad unum locum. Qualiter autem glacies tam grave onus possit sustinere sine fractura, nescio, deus scit. Unde in multis bellis hyemalibus et maxime in isto, de quo jam dictum est, posset mira res et ammiracione digna considerari, si