Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

quis vellet diligencius intueri, quia exercitus iste in fine hyemis, quando glacies solis calore superveniente supra, et aque fluxu infra consumitur, in media nocte armatus transivit glaciem Memele, et dum transiisset sine omni periculo, dissoluta fuit et confracta, sic quod mane facto non apparebant vestigia glaciei. Quis hec facere poterat, nisi ille solus, qui imperavit mari, ut tanquam murus staret a dextris et a sinistris, et sicco pede Israeliticus populus pertransiret?

257. De depredacione castrensium de pista

Hoc eciam tempore frater Theodoricus de Esbech, frater Otto de Bergo, et frater Otto de Cedelicze cum CCC viris missi ad custodiam castri Raganite, assumptis sibi fratribus et armigeris ibidem, profecti sunt ante castrum Pistam, et totum gregem pecorum receperunt; occisis multis infidelibus, LXX homines captos deduxerunt.

258. De subversione castri ducis masovie, quod dicitur wisna

Eodem anno Bonislaus dux Masovie dei timore postposito, in contemptum dei et cristifidelium prejudicium non modicum et gravamen hostes fidei Lethowinos in castro suo Wisna sepius hospitavit, admittens, quod terram Prussie et Polonie depredarent. Nec de hoc desistere voluit, licet pluries salubriter moneretur. Unde frater Meneko magister animadvertens, quod error, cui non resistitur, approbatur, et quod non caret occulte societatis scrupulo, qui manifesto facinori desint obviare, congregata multitudine pugnatorum, dictum castrum expugnans, funditus extirpavit.

259. De fratre lodewico de libencele, et bello ipsius contra lethowinorum

Eodem tempore frater Lodewicus de Libencele fuit commendator de Raganita, qui cum suis fratribus et armigeris multa bella gloriose gessit contra Lethowinos. Navale bellum multiplex habuit, unum versus Austechiam terram regis Lethowie, in qua villam dictam Romene, que secundum ritus eorum sacra fuit, combussit, captis omnibus et occisis. Ubi frater Conradus dictus Tuschevelt occisus fuit. Alia bella habuit contra territorium Samethie dictum Pograudam, ubi positis insidiis, et paucis depredantibus ipsum, omnes equites sequentes preter sex interfecit. Et in hoc bello hii de Pograuda adeo debilitati fuerunt, quod multis annis non poterant in equitibus resumere vires primas. Idem processit contra territorium dictum Wayken, ubi eciam per insidias multos nobiles interfecit. Non posset ad plenum scribi, quanta bella gesserit contra eos. Sed ut breviter concludam, adeo infestus fuit eis, quod infra sex annos, quibus dicto castro prefuit, coëgit omnes Lethowinos, qui supra litus Memele habitabant, a fluvio Nare usque ad terram Lamotinam, ut pacem cum Cristianis haberent sub hiis pactis, ut certum censum annis singulis darent ei. Ecce mira res, quantacunque mala fecit eis, tamen diligebant eum in tantum, ut eciam nobiles per quos Samethia tunc regebatur, populum communem contra regem Lethowinorum provocarent, sic quod pluribus vicibus convenerunt contra regem ad bellum, ubi aliquando in uno conflictu centum vel CC vel plures ex utraque parte caderent interfecti. Nec unquam temporibus suis rex Lethowie cum Samethis poterat concordare, ut simul in bello procederent contra fratres.

260. De morte fratris theodorici de esbech et trium fratrum et plurium cristianorum et infidelium

Anno domini MCCXCV feria VI ante diem pentecostes V fratres et centum quinquaginta viri de Sambia et Nattangia equitaverunt versus castrum Gartham, et dum appropinquarent, placuit eis, ut remissis equis navigio Memelam descenderent, ubi in litore quadam villa Lethowinorum, occisis et captis pluribus hominibus, depredata, iterum processerunt. Sed infideles hoc videntes, armata manu occurrerunt eis, et inito navali bello frater Theodoricus de Esbech et quidam frater dictus de Veringe mortui ceciderunt. De Lethowinis autem LXX viri in armis strenui sunt occisi. Hoc facto fratres iterum processerunt usque circa castrum Junigedam, ubi dum naves propter defectum aquarum stantes in arena procedere non valerent, infideles supervenientes, fratrem Henemannum dictum Kint, et fratrem dictum List, et XXV viros interfecerunt. Alii cooperante domino evaserunt. Iste frater Theodoricus de Esbech mortem suam predixit fratri Conrado Rufo, qui ei voluit dextrarium suum accommodare, dum recederet, dicens: sufficit mihi in equo meo, quia vivum me a modo non videbis.

261. De perdicione equorum fratrum de raganita, et exustione preurbiorum dicti castri et scalowitarum

Eodem anno dominica ante nativitatem Joannis baptiste, Lethowini occulte et improvise venientes ad insulam, sub castro Raganita sitam, omnes equos fratrum et pecora receperunt. Et post in autumno proximo utriusque castri, scilicet Raganite et Scalowitarum suburbia destruxerunt.

262. De apostasia quinta et vindicta ejus

Hoc anno Bonislaus dux Masovie, de quo dictum est, dolens de subversione castri sui Wisne, assumpto sibi Lethowinorum adjutorio, reedificavit illud. Quod cum perciperet magister, turbatus ultra modum (timuit enim sibi et suis, fidei et fidelibus nova pericula suboriri), demandavit omnibus sibi subjectis, a majore usque ad minimum, ut ad bellum se prepararent, si quomodo posset edificacionem hujusmodi impedire. Sed antequam fratrum exercitus conveniret et dispersus esset in diversis locis, Nattangi, dyabolico spiritu instigante, consuetam maliciam innovantes, in obprobium Jesu Cristi apostasie vicium iterum commiserunt, quendam dictum Sabine in ducem exercitus eligentes. Principales et capitanei hujus sceleris fuerunt Gauwina, Stanto, Trinta, Missino et plures alii, quorum memoria transeat in oblivionem perpetuam, qui ad perpetrandam hujusmodi maliciam sic se ordinaverunt, quod Stanto predictus cum quibusdam suis complicibus, occulte et fraudulenter intravit castrum Barthenstein, et fratrem Rudolphum dictum Bodemer, et fratrem Fridericum de Libencele cum eorum familia captivavit. Sed Missino cum viris de territorio Sclunien equos fratrum de Kunigsbergk depredavit. Ceteri discurrentes per terram, viros Theutonicos occidentes, mulieres et parvulos eorum ceperunt, ecclesiis, et ecclesie sacramentis et ministris magnam vericundiam facientes. Sed deus, qui in se credentes populus nullis sinit concuti terroribus, sed sua pietate concessa pace Cristianorum fines ab omni hoste facit securos, quorundam in hac apostasia corda divinitus illustravit, qui omnia secreta hujus malicie detexerunt. Quo facto commendator de Kunigsbergk cum exercitu rediit festinus de territorio Wohenstorph, volens rebellionem Nattangie castigare. Quod cum perciperent viri de territorio Sclunien, penitencia ducti, retulerunt equos fratrum de Kunigsbergk, obligantes se, quod vellent fidei et fratribus fideliter adherere. Alii captivos reddiderunt, et sic terra Nattangie in pace quievit. Sed dum commendator de Kunigsbergk cum suo exercitu rediret, ut dictum est, Sambite et maxime rustici conspiracionem fecerunt, ut omnes nobiles suos occiderent, et postea fratres et cristifideles invaderent manu forti, eligentes sibi quendam juvenem dictum Naudiotam, filium Jodute, in ducem belli, qui