Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

class="p1">Ecce mirabilis conversio et mutacio dextere excelsi, iste Scumandus, qui ultra modum ante persequebatur ecclesiam dei, modo zelator fidei factus est, dux gloriosus populi cristiani. Hic dum morti appropinquaret, interrogatus a fratre Conrado sacerdote de Balga, quomodo tantam graciam in fide Cristi a domino meruisset, ait: nunquam aliquid boni feci ante conversionem meam, nisi hoc solum, quod dum infideles imaginem beate virginis Marie et filii sui spoliassent in Polonia, et secuissent per medium, ego de terra sustuli et mundavi vestibus meis, et ad locum decentem posui, quo dicto feliciter in domino obdormivit.

225. De reditu barthensium et morte plurium lethowinorum

Antequam fratres impugnarent castrum Gartham predictum, quidam Barthenses, qui ultimo de Pogesania fugerant, cum Lethowinis congregato exercitu processerunt contra Poloniam, ubi preter alia mala, que fecerunt, magnam predam in hominibus et pecudibus deduxerunt. Sed duo Barthenses scilicet Numo et Dersko post hujusmodi depredacionem factam in territorio Garthe secuti fuerunt exercitum, et ad peticionem ipsorum omnes Barthenses fratrum graciam invenerunt et uxores ipsorum, et liberi sunt eis restituti, quod tamen fratri Theodorico advocato Sambie et multis aliis fratribus displicuit, dum ad ipsorum noticiam devenit, propter futura pericula, que per eos timebant incurrere, sicut rei eventus postea comprobavit. Dicti ergo Numo et Dersko habita gracia fratrum occurrerunt exercitui Lethowinorum predicto, et postquam expediverunt compatriotas suos, quid actum esset de castro et territorio Garthe, et quomodo essent fratrum gracie restituti, occiderunt Lethowinos et spolium secum duxerunt in Pogesaniam et habitabant ibi, sicut prius.

226. De tradicione, in qua centum cristiani interfecti fuerunt

Anno domini MCCLXXXV quidam Scalowita dictus Girdilo, qui magne reputacionis quondam ante conversionem suam fuerat inter suos, jactavit se, quod grandia posset facere facta contra Lethowinos, si centum viros in armis haberet. Quos cum fratres ei ordinassent, exit cum eis versus castrum Otekaym, et sicut iste traditor preordinaverat, viri de dicto castro congregati irruerunt in eos improvise, et omnes preter paucos, qui effugerant, occiderunt.

227. De apostasia quarta et vindicta ejus

Anno domini MCCLXXXVI frater Theodoricus advocatus Sambiensis poterat cum Job dicere: quod verebar accidit; quia Barthenses, qui nuper gracie fratrum fuerant restituti, et Pogesani et ceteri de Prussia, volentes secundum solite malicie sue consuetudinem iterum fratribus rebellare, confederacionem fecerunt cum quibusdam de Prussia, quorum detestabile factum bene hec meruit, quod eorum nomina in publicam redigerentur formam; sed propter status ipsorum reverenciam est obmissum. Convenerunt itaque sub hiis pactis, ut principem Ruyanorum cum valido exercitu invitarent, et ejectus fratribus de terra Prussie, ipsum regem et dominum suum constituerunt. Quod factum detestabile in edificacione castri Raganite fuit, et quilibet de Bartha et Pogesania hujus nefande conspiracionis reus recepit mercedem debitam pro labore.

228. De latrunculis, qui lxx regulos terre lethowie occiderunt

Hoc tempore quidam Lethowinus dictus Peluse, offensus a domino suo, quodam regulo, qui quasi secundus fuit post regem Lethowinorum in regno suo, cessit ad fratres in terram Sambie, et ad peticionem suam commendator de Kunigsbergk dedit ei Martinum de Golin, Conradum dictum dyabolum, et quendam dictum Stovemele et alios viros audaces XX, qui in latrociniis fuerunt plenius exercitati, ut eum eo in armis irent ad vindicandam injuriam sibi factam. Qui cum venissent prope istius reguli habitacionem, invenerunt quasi omnes nobiles vicinos regni Lethowie ad nupcias ibidem invitatos, et dum secundum solitus mores omnes inebriati quiescerent in stratu, irruerunt in eos, et preter alios, quorum multi fuerunt, LXX regulos cum hospite occiderunt. Sponsum et sponsam et uxores regulorum cum familia et parvulis, et centum equos cum auro et argento et omni domus suppellectili deduxerunt.

229. Ad idem

Idem Martinus cum paucis sociis exiit versus Lethowiam, et dum ter aquarum inundanciam pertransisset, venit ad fluvium, qui dicitur Bucka, in quo vidit navem oneratam mercimoniis descendentem, quam secutus occulte, dum post coenam naute quiescerent dormientes, irruit cum sociis suis in eos, et omnes trucidavit, et cum gaudio intrantes navem pervenerunt ad civitatem Thorun, ibique nave et mercimoniis venditis, cesserunt in divisione cuilibet XX marce.

230. De laudabili vita quorundam fratrum in castro kunigsbergk

A tempore fundacionis sui in castro Kunigsbergk viri virtuosi fratres et in armis strenui milites habitabant. In virtute abstinencie, oracionum, vigiliarum et genuflexionum alios excedebant. Inter quos hoc tempore fuit frater Albertus de Misna commendator dicti castri, vir deo devotus, et in omni vita sua laudabilis. Mira facta possent de illa scribi. Refertur et indubitanter debet credi, quod ipse frater Albertus, dum esset in juventute constitutus, datus ei fuit stimulus carnis, angelus Satane, qui ipsum colaphizavit. Propter quod dum non solum ter, sed pluribus vicibus, dominum rogasset, ut aufferetur ab eo, audivit vocem celitus missam dicentem sibi: Alberte, si vis evadere graves tentaciones, debes devote singulis diebus dicere hanc oracionem: O summa caritas, da mihi rectum et sincerum desiderium pro te, et pro puritate vite, et purifica conscienciam meam, et libera me a pollucionibus. Quod dicitur in Theutonico: O uberste libe, gib uns rechten jamir nach dir und nach einem reinen leben und reinige unse consciencie und behute uns vor bewöllunghe. Quam oracionem dum per tempus aliquod continuasset, legendo cum devocione, quasi extinctus fuit in eo fomes peccati, quod nulla vehemens temptacio momordit de cetero mentem ejus.

231. Item de eodem

Idem frater Albertus incidit quodam tempore in egritudinem, de qua crines capitis sui et supercilia funditus sunt evulsi. Hoc generavit in eo tantam deformitatem, quod nullus voluit cum eo conversari. Unde turbatus cum lacrymis petivit a domino, ut de vinculo hujus imperii absolveret eum, aut certe desuper terram eriperet. In ipsa nocte curatus fuit a deo, et restituti crines sic, quod preterite deformitatis nullum vestigium appareret.

232. Item de eodem

Accidit eciam postea, quo dum idem frater Albertus cum aliis fratribus esset in exercitu contra hostes fidei, eo die, quo fratres et alii religiosi communionem sacram corporis domini nostri Jesu Cristi sumere consueverunt, elongavit se ab aliis, et turbato corde cum lacrimis suspirans ait: o domine Jesu Criste, si nunc essem domi, premissis multis oracionibus sumerem corpus tuum. Quo dicto statim apparuit corpus domini in forma oblate,