Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

sicut ministratur in altari, pendens in aëre non longe ab ore suo. Quod cum vidisset, expavit et dixit: domine Jesu Criste, si oblata hec est tuum verum corpus, transeat ad me, et aperiens os suum, intravit, et cum inestimabili gaudio sumpsit illud.

233. De vita alterius fratris ibidem

Eodem tempore in dicto castro fuit frater Wolveramus Saxo, qui dum professionem fecissit in ordine domus Theutonice, et vellet proficere de virtute in virtutem, dyabolus invidens felicitate sue nitebatur modis, quibus poterat, impedire. Unde accidit, quod dum idem frater Wolveramus in prima nocte surgeret ad orandum, dyabolus apparuit ei visibiliter, et hoc et iste et ille continuaverunt singulis noctibus per circulum unius anni, sic quod dyabolus in diversis formis apparuit ei, et variis machinacionibus ipsum inquietavit, et ille viriliter restitit, immobilis in dei servicio perseverans. Revoluto itaque anno cum dyabolus in illusione hac non proficeret, confusus destitit, et comparere amplius non audebat.

234. De fratre menekone magistro terre Prussie

Frater Meneko de Querenvorde Saxo magister Prussie XIII prefuit XI annis. Quam gloriosus iste fuerit in officio suo, testantur facta magnifica, que sequuntur. Totus fuit magnanimus. Audebat enim aggredi rem arduam, quam alius timuit cogitare. Unde formidabant ipsum omnes adversarii ejus, sic quod nec municiones, nec locorum distancia ipsos a vindicta sua defendere potuerunt.

235. De edificacione castrorum raganite et scalowitarum

Anno domini MCCLXXXIX idem frater Meneko cupiens summo desiderio Cristianorum fines et terre Prussie angustias dilatare, cum omni potencia pugnatorum venit in die beati Georgii martiris ad terram Scalowitarum, et ad laudem dei et gloriam in quodam monte supra Memelam edificavit castrum Landeshute, quod sonat in Latino custodia terre, sed nunc dicitur communiter Raganita a fluvio vicino, relinquens ibi pro defensione ipsius fratrem Bertoldum de Austria, dictum Bruhave, commendatorem cum XL fratribus, et centum armigeris preelectis. Non longe post edificavit castrum Scalowitarum in descensu Memele, ut Scalowite conversi ad fidem Cristi ibidem habitarent.

236. De fratre Bertoldo dicto bruhave commendatore de kunigsbergk et vita ejus

Hic frater Bertoldus postquam dicto castro Raganite prefuit modico tempore, fuit in commendatorem fratribus de Kunigsbergk ordinatus. De hujus viri vita, et virtutum refulgencia mira facta referuntur. Ipse enim cum se domino inspirante vellet reddere religioni, considerans illa duo scilicet paupertatem et obedienciam, que ad regularem observanciam requiruntur, esse communia in religionibus et extra, sed tercium scilicet castittatem esse unum de arduis, quia nemo potest esse castus, nisi deus det, voluit examinare, utrum sufficeret ad observanciam castitatis, aggressusque est rem inusitatam et plenam periculo. Assumpsit enim virginem juvenem, que propter eminenciam pulchritudinis sue parem non habuit in vicinis, jacensque cum ea quasi singulis noctibus in stratu suo nudus cum nuda per annum et amplius, ut ipsa per sacramentum suum postea affirmabat, et integritatis sue signa ostendebant, nunquam ipsam carnaliter cognovit. Ecce mira res et stupenda, Samson fortissimus, David sanctissimus, Salomon sapientissimus mulieris victi blandiciis ceciderunt: hic sponte consorcium ejus amplectens, vicit, et in virtutum culmine est erectus. Numquid ergo forcior Samsone, sanctior Davido, sapiencior Salomone? Si audeam dicere, salva pace ipsorum utique in hoc casu.

237. De vastacione terre sambiensis

Eodem anno in autumno rex Lethowinorum cum octo milibus equitum intravit terram Sambiensem, et omnia edificia et segetes cremavit, paucos Cristianos occidit, et modicam predam deduxit, quia fratres adventum suum longo tempore persciverunt. Et cum sic pertransivisset dictam terram a fine usque ad finem fere per XIIII dies, iter arripuit redeundi, non tamen sine suorum gravi interitu, quia preter alios multos occisos frater Henricus de Dobin cum quibusdam armigeris LXXX Lethowinos interfecit.

238. De impugnacione castri colayne

Anno domini MCCLXXXX in die beati Georgii martiris frater Meneko magister cum quingentis equitibus et duobus milibus peditum castrum Colayne acriter impugnavit. In hoc castro fuit Surminus capitaneus, et erant cum eo CXX viri bellicosi, qui viriliter fratribus restiterunt, Tandem omnes castrenses preter XII fuerunt letaliter vulnerati, sic quod sanguis de meniis fluxit, sicut aqua pluvie inundantis. Et cum esset circa crepusculum, quingenti equites fratrum, qui inter terram Lethowie et dictum castrum erant ad custodiam deputati, fatigati ex longa exspectacione, reversi cum magno strepitu et fragore, terruerunt communem populum, quod estimans, eos esse inimicos, fugit ad naves. Fratres autem, licet ad hoc sepius niterentur, non poterant ipsos aliqualiter revocare. Unde a dicta impugnacione cessaverunt. Surminus autem capitaneus non longe postea dictum castrum desolatum reliquit, jurans per deorum potenciam, quod nunquam impugnacionem fratrum in aliquo castro de cetero exspectaret.

239. De morte fratris ernekonis commendatoris de raganita

Eodem anno circa ascensionem domini frater Erneko commendator de Raganita, ad mandatum magistri, profectus est navigio versus Lethowiam, volens aliquas novitates experiri, et erant cum eo frater Joannes de Wienna et XXV armigeri. Hii cum transirent castrum Colaynam predictum, Surminus castellanus ibidem vocatis ad se castrensibus, tractavit cum eis, quomodo posset fratres decipere, et propositis multis decepcionis modis, tandem omnium in hoc resedit consilium, ut unus ex eis, qui linguam sciret Polonicam, indutus vestibus muliebribus staret ad litus Memele, dum transirent, et rogaret, ut eum ad navem assumerent, et a captivitate infidelium liberarent. Unde quidam Lethowinus, Nodam nomine, vir in armis strenuus, qui tamen postea conversus ad fidem Cristi in ea feliciter obdormivit, assumptis sibi LX viris ad dictum negocium peragendum, veniens ad locum aptum, ordinavit, quod ille vestitus veste muliebri sedit in litore, alii latitabant in vicino. Non longe post commendator, peracto negocio suo, dum appropinquaret, ille miser traditor cepit voce flebili clamare et petere, ut eum ad navem sumerent, et animam suam Cristi sanguine redemptam a servitute dyaboli liberarent. Quo audito dum frater Erneko misertus sui accessit ad litos, statim ille rapiens navem firmiter tenuit, et vocatis sociis suis irruerunt in eos, et omnes occiderunt.

240. De occisione xxv lethowinorum per fratres de raganita

Ex hoc eventu Lethowini magnam audaciam sumpserunt, sic quod in die nativitatis beati Joannis Baptiste proximo sequenti de consilio castri Oukaym XXXVI viri egredientes ausi fuerunt contra fratres de Raganita sua latrocinia exercere. Qui dum appropinquarent, mittentes sortem secundum ritum eorum, compertum