Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

in terram Nadrowie pateret amodo fratribus et Sambitis. Unde edificato castro predicto, relictisque ibi Tirskone et filio suo Maudelo cum multis armigeris, ad propria sunt reversi. Sed ecce mira dei providencia, que in sui disposicione non fallitur; ordinavit, quod ea, que Nadrowite tunc sibi fecerant in presidium, postea fuerunt eis facta in magnum laqueum et ruinam. Tetigerat enim deus corda dictorum Tirskonis capitanei dicti castri et virorum, qui cum eo fuerunt, ut relicta ydololatria, se ad Cristi fidem converterent et fratres, et facti sunt strenui pugiles fidei Cristiane.

74. De bello contra terram de wohenstorph et expugnacione castri capostete

Et quia idem Tirsko plenam habuit noticiam vie ad terras vicinas, idcirco commendator de Kunigsbergk cum exercitu Sambitarum, dicto Tirskone ductore, intravit terram Wohenstorph improvise, et applicatis scalis ad menia, ordinatisque modo debito, que ad impugnacionem sunt necessaria, castrum Capostete violenter expugnavit, et in cinerem redegit, captis et occisis in dicto castro et territorio ipsius pluribus hominibus totoque territorio rapina et incendio devastato.

75. De expugnacione aliorum castrorum, et subjectione terre wohenstorph

Sequenti anno idem commendator de Kunigsbergk validum exercitum iterum congregavit, et ad dictam terram Wohenstorph est profectus, castraque metati sunt in obsidione castri Ochtolite, et modo supradicto ipsum expugnantes, captis ibi pluribus hominibus et in ipsius territorio et occisis, funditus combusserunt. Castrenses autem de tribus aliis castris, scilicet Unsatrapis, Gundow et Angetete, videntes, quod dominus pugnaret pro fratribus, et non possent eis amplius in bello resistere, dederunt obsides et colla sua fidei Cristiane et fratribus humiliter subjecerunt.

76. De vastacione cujusdam partis nattangie

Cum hiis viris de Wohenstorph et aliis, quos habere poterat idem commendator, congregavit exercitum, et intravit quoddam confinium terre Nattangie, quod cum aliis pacem ultimo factam noluit acceptare, et per rapinam et incendium vastavit. Capitaneum dicti confinii dictum Geducke cum duobus filiis et multis aliis occidit, uxorem ejus et totam familiam cum mulieribus et parvulis cum preda alia deduxit.

77. De adventu marchionis brandenburgensis

Hoc anno scilicet domini MCCLV dominus Joannes marchio Brandenburgensis vir in armis exercicio et experiencia sufficienter instructus, cum multa milicia et armatorum apparatu venit ad terram Prussie tempore hyemali, sed quia hyems fuit tepida, ad hostes fidei vicinos transire non potuit. Sunt enim intermedie paludes et alia viarum discrimina, que non nisi in intensissimo gelu indurantur, et eis sic non induratis, non patet transitus ad eos. Unde necessitate cogente rediit ad patriam, et pro voluntate meritum facti recepit, licet opus volitum non complevit.

78. De fratre gerardo magistro Prussie

Frater Gerardus de Hirczbergk magister terre Prussie IIII prefuit II annis. Hic post multa, que fecit bona in terra Prussie, reversus in Alemaniam factusque magister terre Theutonie, ibique mortuus est et sepultus.

79. De laudabili vita cujusdam fratris de kunigsbergk

Hoc tempore in conventu fratrum de castro Kunigsbergk fuit frater Hermannus dictus Sarracenus, natus de Swevia, qui cum adhuc esset secularis tantum dilexit beatam virginem Mariam, ut nulli petenti in nomine ipsius aliquid denegaret. Unde accidit, quod dum quidam miles captus ab eo in bello artaretur, ut aut certam summam pecunie, quam solvere non poterat, daret, aut capitalem sentenciam subiret, instructus per quendam, rogavit eum dictus miles, ut ob reverenciam beate virginis Marie parceret ei, qua prece audito, statim sine omni exactione absolvit eum.

80. Item de eodem

Hic frater Hermannus cum jam receptus esset ad ordinem domus Theutonice, et iret ad locum, ubi vestiendus fuit, invenit in quodam campo multam miliciam in hastiludio congregatam, quarum unus jam paratus in equo et armis preconizari jussit, si aliquis esset, qui eum invadere auderet pro equo et armis et reverencia virginis sue. Quo audito frater Hermannus de virgine sua Maria, cui se serviturum promisit, confisus, accessit ad ipsum, et in primo congressu dejecit ad terram, et equum et arma pauperibus erogavit.

81. Item de eodem

Cum isto fratre Hermanno jam professo in ordine et proficiente mirabiliter de virtute in virtutem, beata virgo Maria sepius secrete et familiariter loquebatur, et accidit quodam tempore, dum beata virgo ei turbato vultu appareret, et ipse tristicie causam diligencius investigaret, ipsa respondit: hoc movet me ad turbacionem, quod dilecti filii mei, fratres tui, de domo Theutonico non referebant quondam in collacionibus suis, nisi de filio meo et me et de gestis sanctorum; modo non referunt, nisi de factis regum et principum et seculi vanitate, ita quod filius meus et ego et sanctorum vita raro vel nunquam recitatur.

82. De fratre hartmanno magistro Prussie

Frater Hartmannus de Grunbach magister terre Prussie V prefuit III annis. Hic nomen habuit a re, quia durissime fuit cervicis. Interpretatur Hartman durus vir. Iste dictus fuit Watmal ab illo panno laneo, dicto Watmal, quem instituit fratribus deferendum. Ipse eciam duos fratres ordinis sui, qui conspiracionem fecerant cum Pruthenis in apostasia post conflictum in Curonia, de quo infra dicetur, jussit in Elbingo comburi in conspectu multitudinis populi circumstantis. De quo facto dominus papa tantum commotus fuit, quod ipsum magistrum mandavit deponi de officio suo, et eum et omnes, quorum cosilio hoc actum fuit, puniri penitencia annuali.

83. De edificacione castri in monte sancti georgii in carsovia

Hoc tempore fuit in partibus Lyvonie magister frater Burgardus de Hornhusen, qui assumptus de terra Prussie, datus fuit fratribus Lyvonie in magistrum. Hic quia noticiam plenam habuit utriusque terre, et tanquam homo affabilis in omnium oculis fuerat graciosus, ordinavit, quod sub equalibus expensis et laboribus fratrum de Lyvonia et Prussia edificabatur anno domini MCCLIX castrum in terra Carsovie in monte sancti Georgii, quod tunc fuit summe necessarium ad incrementum fidei Cristiane. Quo edificato, relicti fuerunt ibi viri legales et experti in armis, fratres et armigeri de Prussia et Lyvonia pro custodia dicti castri.

84. De conflictu in terra curonie ubi cl fratres et multi de populo cristiano interfecti ceciderunt

Anno domini MCCLX fratres de Lyvonia et Prussia cum validis exercitibus ad deferenda victualia fratribus de castro sancti Georgii convenerunt, et dum appropinquarent huic castro, venit nuncius, qui dixit,