Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

vaccas et alia multa jumenta premisit ad castrum Thorun, sequutusque cum magna reverencia est receptus, et ordinis domus Theutonice suscepit habitum regularem, et fratres de magnis angustiis liberavit.

53. De victoria, in qua fratres mille et quingentos pomeranos occiderunt

Frater Poppo magister premissis exploratoribus, qui diligencius respicerent, quid ageret Swantepolcus, cum suo et ducis Casemiri exercitu convenit juxta castrum Wischerot, ibique castra metati sunt. Exploratores reversi dixerunt, quod Swantepolcus cum magna potencia exercitus sui staret circa castrum Sweczam, et firmaret illud. Consultum ergo videbatur omnibus, ut invaderent eum ibi, premissique sunt de Colmine X viri equites, qui exercitum inimicorum inquietarent, qui de XX viris ex parte adversa occurrentibus unum militem occiderunt, alii XIX viso vexillo fratrum fugerunt, et ipsis cum fuga venientibus ad exercitum Swantepolci, omnes terga verterunt, quorum pauci ad castrum venientes salvati sunt, alii omnes aut submersi sunt, vel in ore gladii ceciderunt. Sicque de populo Pomeranorum mille et quingenti viri in illo die a fratribus sunt occisi. De qua victoria fratres deo grates referentes cum maxima preda hostium exultantes in domino sunt reversi.

54. De quodam miraculo

Hoc tempore quidam de Misna crucesignatus, dum completo peregrinacionis sue voto stetisset per annum in terra Prussie, in reditu versus patriam suam mortuus est in via. Cujus filius sollicitus de diuturna patris absencia, querens patrem in Prussia non invenit, sed, dum rediret, venit ad quandam villam, ubi episcopus cimiterium consecravit. In qua consecracione dum episcopus aquam benedictam aspergeret super tumulos defunctorum, cujusdam mortui corpus de sepulcro exiliens appodiavit se ad parietem ecclesie, quod primo solus episcopus vidit, sed tandem oracione impetravit, quod totus populus, qui consecracioni interfuit, vidit manifeste. Conjuravit itaque episcopus illum mortuum, ut diceret, quis esset, et quare de sepulcro exiliisset. Qui respondit, quod fuisset in terra Prussie peregrinus per annum, et in reditu mortuus et ibi sepultus, et propter unum agrum, quem vicino suo, dum vixerat, injuste abstulit, damnatus fuisset, sed propter votum peregrinacionis, ipse Cristus, cujus injuriam vindicavit, penam eternam in temporalem commutavit, ut scilicet in purgatorio puniretur, quousque aliquis de propinquis suis redderet dictum agrum. Quo facto episcopus quesivit, si aliquis noticiam haberet ejus? Cui respondit filius, quod ille mortuus esset pater ejus, et promitteret bona fide dictum agrum se redditurum. Quo dicto episcopus jussit dictum mortuum redire ad sepulcrum quod et ipse fecit. Ecce quamtam graciam confert ipse Cristus et vivis et mortuis peregrinis, qui vicem ejus dolent in opprobrio sue crucis, et ecclesiam sanctam ab oppressione infidelium exponendo res et corpora defendere non formidant.

55. Item de victoria fratrum, in qua iterum md de pomerania sunt occisi

Postquam legatus sedis apostolice crucem in propria persona predicavit, et jussit per alios in regnis et provinciis ad hoc deputatis predicari, commoti sunt principes et nobiles de Alemania super contricione terre Prussie, misitque dux Austrie in subsidium Drusigerum dapiferum suum cum multa milicia et viris exercitatis in bello, venit eciam Henricus de Lichtenstein miles, et cum eo plures peregrini. Cum hiis et duce Casimiro magister et fratres cum suis intraverunt terram Pomeranie et potenter et hostiliter pertranseundo IX diebus et noctibus vastaverunt, sic quod non erat in ea angulus aliquis, quem non rapina et incendio visitassent. Medio tempore, quo hec agerentur, Swantepolcus cum suis subditis et neophitis terre Prussie congregavit exercitum grandem nimis, et fratres cum suo exercitu recedentes sequens, singulis noctibus mansit in eo loco, in quo fratres fixerant tentoria sua, ligans dextrarios suos, ubi fratrum equi erant prius locati et sic notans numerum tentoriorum et viarum diversitatem consideravit, quod exercitus suus in duplo fratrum exercitu major esset, et gavisus est gaudio magno valde, et confortans suos consolatus est in hec verba: crastina die faciemus, quod Pomerani et Prutheni a jugo Theitonicorum in perpetuum absolventur. Mane facto dum fratres recederent, quidam de exercitu Swantepolci invaserrunt spolium, quod multum fuit nimis, occupavit enim duas leucas, et de viris, qui ordinati fuerunt ad custodiam ejus, XXX occiderunt. Sed Drusigerus missus a magistro eis in auxilium, videns jam plures interfectos, fugit tanquam meticulosus. Quod considerans dominus Henricus de Lichtenstein repente irruit in hostes, et predam, quam abstulerant, restituit in locum suum. Quo percepto Swantepolcus cum tribus turmis venit in auxilium suis, quos videntes Poloni perterriti omnes fugerunt, preter quendam militem Martinum de Cruczewicz vexilliferum et ducem Casimirum, ad cujus consilium statim missum fuit pro domino Henrico de Lichtenstein. Medio tempore fratres ordinaverunt se ad pugnam. Sed Swantepolcus considerans, quod fratres nollent fugere, mandavit mille viris pocioribus de exercitu suo, ut de equis descenderent, informans eos, ut cum magno strepitu et clamore fratres invaderent, et stantes retro occultati clipeis cum lanceis suis equos Cristianorum transfigerent, dicens: gravibus onerati sunt armis et pedestres bellare non possunt. Post ordinacionem utriusque exercitus ad prelium, dominus Henricus reversus fuit, et intuens hostes ait ad fratres: periculum est in mora, accedamus ad eos; et irruerunt, cum impetu in hostes, factusque est conflictus horribilis inter eos, et de exercitu Swantepolci in loco certaminis mille quingenti viri mortui ceciderunt, de Cristianis nullus fuit letaliter vulneratus, preter X dextrarios eorum, qui transfixi lamceis hostium occubuerunt. Sicque fratres et peregrini cum mille sexcentis dextrariis adversariorum, et preda alia multa nimis et gloriosa victoria redierunt, cooperante domino nostro Jesu Cristo, qui est benedictus in secula seculorum Amen. Drusigerus dapifer, qui prius tanquam formidolosus a bello cum suis recesserat, nunciavit in civitate Thorun, fratres et peregrinos et totum exercitum Cristianorum in prelio cecidisse, et factus fuit tantus planctus in terra Colmensi et Polonie a cristifidelibus, quantus a seculo est auditus. Sed crastina die circa horam vesperarum, dum fratres cum suo exercitu victoriose redirent, facta est leticia magna in populo Cristiano et tanta, quod eciam hesterne diei mesticiam excerdebat.

56. De reformacione pacis inter swantepolcum et fratres

Cum sic terra Pomeranie justo dei judicio esset depopulata, Swantepolcus dux, qui ante tanquam leo rugiens, erecta cervice circuit, querens quomodo fratres et novellam fidem cum magna et multa Cristiani sanguinis effusione plantatam in terra Prussie destrueret, nunc quasi agnus mansuetus, demisso vultu, inclinato capite, humiliter supplicavit fratribus, ut eum ad solite