Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

benignitatis sue graciam recipere dignarentur. Fratres attendentes, quod ipse in angustia positus semper sub simplici et angina pelle cor vulpinum omni dolo et astucia plenum gereret, quod rei exitus approbavit, quia jam tercia vice sub sacramento suo firmata federa pacis rupit, timebant ab eo iterum defraudari. Sed quia bonum pacis semper amplectendum est, propter eum, qui est auctor pacis et amator, qui est Cristus Jesus, idcirco post varios tractatus veterem inter se et dictum ducem habitam pacem secundum formam pristinam cum crucesignatorum consilio reformabant.

57. De fratre henrico magistro iii. Mccxlii

Frater Henricus de Wida magister terre Prussie tercius prefuit VIII annis. Hic nobilem virum dominum de Wida consanguineum suum cum quinquaginta viris expertissimis in bello adeo viriles fuerunt, quod fama publica de ipsis testabatur, quod hasta eorum nunquam fuerit aversa, nec sagitta ipsorum abiit retrorsum, et multos nobiles de Alemania peregrinos ad terram Prussie secum duxit. Hic frater Henricus de licencia uxoris sue habitum fratrum domus Theutonice suscepit, et ipsa claustrum sanctimonialium in Cronswicz intravit, quod claustrum ipse instituit et fundavit, et donis magnificis dotavit. In quo eciam ipse post multa bella, que gloriose in dicto officio gessit, ut inferius apparebit, vocatus a magistro generali ad capitulum, in itinere infirmatus, mortuus est et sepultus.

58. De expugnacione cujusdam castri et de castro cristburgk

Hic frater Henricus magister postquam instructus fuisset a fratribus, quot mala Swantepolcus et sui complices neophiti apostate terre Prussie fidei et fidelibus intulissent, incepit toto cordis desiderio ad ipsorum destructionem et exaltacionem fidei laborare. Congregatis ergo fratribus et peregrinis, profectus est ad bellum, et in vigilia nativitatis dominice noctis medio quiescentibus hominibus venit ad castrum Pomesanorum, quod situm tunc fuit in loco, qui nunc dicitur Cristburgk antiquum, et applicatis scalis ad menia occulte intraverunt, captisque et occisis omnibus expugnaverunt, ponentes ibi fratres et armigeros multos pro custodia dicti castri. Hujus eciam nomen quia in ipsa nocte nativitatis Cristi fuit a fidelibus expugnatum, vocatum est Cristburgk, quod interpretatur castrum Cristi, quod vocatum est ab angelo testamenti, priusquam in mente magistri aut aliorum fratrum conciperetur.

59. De translacione civitatis colmensis

Hoc tempore nobilis ille et illustris princeps de Anlant cum multa milicia venit ad terram Prussie, et preter multa bona, que ibidem gessit ad corroboracionem fidei et fidelium, civitatem Colmensem de castro antiquo transtulit ad clivum montis, in quo nunc sita est, per quam translacionem terra Colmensis salvata fuit.

60. De diversis tractatibus et parlamentis swantepolci

Swantepolcus audiens adventum magistri, rogavit eum, ut dominus Henricum de Lichtenstein sibi mitteret, qui cum ad eum venisset, post multas querelas, quas de fratribus coram eo proposuit, ait: paratus sum ad omnem justiciam me obligare, et facere quidquid preceperint fratres, si filius meus mihi restituitur, quem dedi eis in obsidem. Dominus Henricus attendens, quod in veritate dirigendus est quilibet et docendus, dixit ad eum: filium vestrum nullo modo rehabere potestis, quia pacem, pro cujus securitate ipsum fratribus in obsidem tradidistis, non semel sed pluries irritastis, adherendo apostatis et infidelibus, cum quorum exercitu terram Cristianorum et fratrum rapina et incendio devastastis, et negocium fidei infinitis angustiis Cristianorum magnifice promotum per vestram maliciam destruxistis, cristifidelibus quibusdam miserabiliter trucidatis, aliis in servitutem perpetuam deductis, unde non justiciam, sed graciam requiratis. Sed quia veritas odium parit, et a perversis continue detrahitur sermonibus veritatis, ideo iste perfidus Swantepolcus, tanquam aspis surda obturans aures suas a veritate, auditum avertit, et talia verba ab ipso audire contemnens, dictum dominum Henricum salvum remisit in civitatem Colmensem, ubi magistro et fratribus, que audiverat, recitavit. Non longe postea idem dux magistrum induxit, quod cum eo convenerat in quadam insula Wisele, ubi post multos variosque tractatus habitos inter se sine fine amicabili sunt divisi.

61. De resignacione pacis et vastacione terre cuyavie

Elapso modico temporis spacio Swantepolcus iterum ingratus beneficio et multipharie gracie, quam eidem in summa necessitate constituto, fratres sepius exhibuerant, occulte homines fratrum spoliavit, quosdam occidit, alios captivavit et modis variis perturbavit. Tandem resignans publice pacem, incepit Cristianos hostiliter persequi, sicut prius, et congregato exercitu valido, Cuyaviam terram ducis Casimiri intravit improvise, et vastavit eam incendio et rapina, et occisis multis Cristianis, mulieres et parvulos cum aliarum rerum magno spolio secum duxit.

62. De expugnacione castri cristburgk

Nec dum idem Swantepolcus saciatus sanguine Cristiano, apposuit adhuc peccare, ut in iram deum excelsum denuo provocaret. Invidebat enim felicitati fratrum in eo, quod castrum Pomesanorum nuper expugnaverant, et cogitavit, quomodo vindicaret. Congregavit igitur omnem potenciam exercitus sui et neophitorum Prussie, et ut premissum est, quia omni dolo plenus fuit, semper dolose egit. Unde divisit exercitum suum in duas partes, ut una castrum ante invaderet, altera retro. Processit itaque ipse cum una parte dicti exercitus ad anteriorem partem et infirmiorem, et adeo infestus fuit in impugnando, quod fratres vix poterant defendere illam partem. Unde factum est, quod alia pars exercitus in posteriori parte sine aliquo defensionis obstaculo castrum subintravit. Sicque isti ante, illi retro ipsos impugnaverunt, ita ut breviter concludendo omnes fratres cum eorum familia in ore gladii trucidarent.

63. De reedificacione castri cristburgk

Ex hoc lamentabili eventu fratres et magister graviter perturbati consideraverunt, quod indomita colla istarum gencium non possent fidei subjugari, nisi in medio nacionis ejus perverse haberent castrum, de quo ipsas quottidie impugnarent. Convocata iterum multitudine peregrinorum, que continue de partibus Alemanie per predicacionem sancte crucis confluebat, preparatis omnibus, que ad edificacionem castrorum fuerunt necessaria, processerunt ad terram Pomesanie. Immutantes locum, et non nomen, edificaverunt castrum Cristburgk in eo loco, in quo permanet usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Jesu Cristi, munientes ipsum omnibus, que ad custodiam castrorum fuerunt necessaria, relinquentes eciam ibi magnam potenciam armatorum. Postea in successu temporis locaverunt ibi circa castrum civitatem, ad quam inhabitandam confluebat multitudo fidelium, qui pro defensione fidei Cristiane quottidie intrepide res et corpora exponebant.

64. De devota vita fratrum de cristburgk

In hoc castro Cristburgk fuerunt deo devoti et mire abstinencie regularisque observancie sectatores, et cum hoc strenui milites in bello, ita ut vero posset de ipsis