Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

Trucidati sunt senes ejus, juvenes ejus ceciderunt in gladio inimicorum. Que prius erat libera, facta est ancilla. Ecce sancta nostra et pulcritudo nostra et claritas nostra desolata est, et coinquinaverunt gentes. Quid ergo nobis adhuc vivere? Sciderunt igitur vestimenta sua, et cooperuerunt se ciliciis, et cum eis gravi timore perterritus omnis populus, qui superstes fuerat, planxit.

41. De quodam miraculo

Quedam mulier dum post conflictum cum aliis civibus de Colmine iret ad locum certaminis ad sepeliendum corpora interfectorum, et maritum suum semivivum vellet ad civitatem ducere, ille restitit, et dum quereret, quare ibi lubencius moreretur, respondit, quod beata virgo Maria eodem die cum turibulo, precedentibus duabus virginibus cum candelis ardentibus, omnes occisos turificasset, et dum veniret ad eum, et sensisset eum adhuc vivum, ait: tercia die morieris, et gaude, quia anima tua, sicut cetere anime occisorum, ad eterna gaudia evolabit, ductusque sic cum aliis in civitatem Colmensem, tercia die mortuus est, ut predixit, et credidit omnis populus verbis ejus.

42. De altercacione duarum viduarum pro uno viro

Post hunc conflictum dum episcopus Colmensis videret, civitatem Colmensem desolatam viris, omnes enim occisi fuerunt in conflictu predicto, injunxit viduis in remissionem omnium peccatorum, ut famulos suos ducerent in maritos, ne negocium fidei ibidem omnino periclitaretur. Unde accidit quod due mulieres, dum ad ecclesiam irent, viderunt inter alios in foro ludentes ad talos quendam famulum fortem et pulcrum aspectu, licet non bene vestitum, quarum una secrete dixit ancille sue, ut illum duceret ad domum suam. Alia vero hoc considerans precepit ancille sue occulte, ut eum deduceret ad hospicium suum, nec eum dimitteret quousque reverteretur. Quo facto ipsa eum vestivit honeste, et contraxit cum eo matrimonium in facie ecclesie. Prima mulier, hoc intelligens, diu fuit ingrata alteri mulieri. Hic famulus natus fuit de Hallis, et adeo honestus et sapiens fuit, quod in Prussia parem in virtutibus non habebat.

43. De tribulacione fratrum post conflictum

Propter hanc stragem fratrum Swantepolcus gavisus est gaudio magno valde, et apponens iniquitatem super iniquitatem suam, addensque dolorem super dolorem vulnerum fratrum, nitebatur modis, quibus potuit, qualiter populum eis subjectum in summa necessitate constitutum ab ipsis averteret, et ad voluntatem suam perfidam precibus et muneribus inclinaret. Et licet aliqui ab eo corrupti essent, et ad ipsius beneplacitum occulte inclinati, tamen dei providencia et fratrum discrecione provisum fuit, quod nullus audebat talia publice ostentare. Et sic ejus machinacionibus in nihilum redactis, in malo suo proposito non profecit.

44. —

Swantepolcus dux Pomeranie predictus, cum in hac callida temptacione non proficeret, invenit aliam graviorem, estimans indubitanter, tunc tempus aptum et diu desideratum advenisse, in quo posset sine alicujus resistencia illam modicam scintillam cristifidelium, que residua mansit, post ultimum conflictum, extinguere penitus et delere. Et congregavit duo milia virorum preelectorum in armis, et transiens Wyselam navigio intravit terram Colmensem, duobusque diebus et duabus noctibus sustulit, quicquid relictum fuit, aliud convertit in cinerem et favillam. Medio tempore quo hec agerentur, fratres de Colmine cum nobilibus et civibus suis de civitate Colmensi congregati, videntes mala, que fecerat Swantepolcus cum exercitu suo ingemuerunt, et tundentes pectora sua cum lacrimis, rogaverunt deum, dicentes: parce domine, parce populo tuo, et ne des herditatem tuam in perdicionem. Fratres attendebant, quod si iterum invaderent exercitum illum et perederent victoriam, sine spe recuperacionis amitterent terram Prussie, et fides Cristi ibi per consequens deleretur. Nobiles vero et cives de Colmine dicebant, quod pocius vellent honeste mori in bello, quam sic vivendo miserabiliter deficere de die in diem. Et irruit spiritus domini in fratres et omnes, qui aderant, et licet essent nimis pauci respectu inimicorum, confisi tamen in domino aggressi sunt hostes hostiliter et audacter ante civitatem Colmensem, et factum est prelium magnum inter eos pluribus cadentibus ex utraque parte. Tandem pater miserecordiarum et deus tocius consolacionis, qui suos in omni tribulacione consolatur, confortavit fratres in tantum, quod Swantepolcus de hoc perterritus cum omni populo suo fugit et inclinavit se versus locum, ubi naves reliquerat, sperans per easdem evadere. Sed non sic impii, non sic, sed tanquam pulvis, quem projecit ventus a facie terre! Sic venit ventus validus et omnes naves illas longe a litore removit, et factum fuit eis cum istis navibus, sicut accidit pagano regi Sarracenorum perdita victoria a facie Karoli fugienti. Et cum non invenirent naves, intraverunt Wyselam, et submersi sunt preter Swantepolcum et paucos, qui cum eo recesserant, omnes, qui prius gladium evaserant. Sicque consolatus est dominus populum suum in necessitate maxima constitutum.

45. De pace iterum reformata et destructa et de edificacione castri santirii

Fratres sic undique angustiis angustiati, inter multa consilia hinc inde quesita tandem fratris dicti Rawe de Redino, viri prudentis et in arduis negociis circumspecti, consilium hoc fuit, ut Mestowinum filium Swantepolci obsidem mitterent duci Austrie, et demandarent ad partes Alemanie, Bohemie, Cracovie et Polonie statum terre Prussie et fratrum, attendentes, quod negocium fidei et fidelium breviter ibi periret, nisi per divine virtutis auxilium et ipsorum celeriter sucurreretur. Quod cum factum fuisset, venit frater Poppo magister cum IIII fratribus, et de Marchia, Misna et Thuringia sex fratres. Dux etiam Austrie misit sub expensis suis XXX sagitarios equites in subsidium dicte terre. De quorum adventu fratres multum gavisi sunt, Swantepolcus autem e contra perturbatus et meticulosus factus in tantum, quod pre timore graciam querens, iterum a fratribus obtinuit et vetus pax innovatur. Tamen innata ejus malicia a persecucione fratrum et suorum fraudulenta et clandestina non cessavit, et quando super hoc argueretur a fratribus, non curavit. Tandem ut occulta ejus malicia detegeretur, congregato exercitu valido, intravit hostiliter Cuyaviam terram ducis Casimiri, eam incendiis et rapinis multipliciter devastando, captisque ibi multis Cristianis et occisis cum aliarum rerum rediit preda magna. Super quo dum iterum reprehenderetur, ait: quod nec propter papam, nec propter imperatorem, nec aliquem viventem vellet desinere persequi hostes suos, et addidit: reddatis mihi filium meum, si vultis habere pacem mecum. Cum ergo fratres non redderent ei filium suum, incepit eos publice persequi sicut prius. Edificavit enim circa confluenciam fluminum scilicet Wysele et Nogadi castrum dictum Santirium, in quo locavit viros iniquos,