Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

contrito corde elevatis oculis in celum cum lacrimis clamaverunt pro auxilio ad dominum et exaudivit eos. Misit enim de Juliaco et de Marcha Engelbertum comites cum magna potencia pugnatorum, qui anno domini MCCLXII in vigilia beati Vincencii circa horam vesperarum venerunt ad castrum Kunigsbergk. Et volebant eodem die propugnacula Sambitarum, quibus castrum Kunigsbergk obsessum fuerat, expugnare; sed fratres, quia modicum supererat diei ad tam grande bellum desuaserunt. Mane facto dum exercitus Cristianorum ad impugnandun propugnacula vellet accedere, unus de Sambitis non remansit, relictis propugnaculis, et recesserant, et viam occupaverant peregrinis. De quo comes Juliacensis commotus, recessit cum exercitu suo, nesciens insidias sibi positas in via. Premisit ergo de consilio fratrum nuncios, qui viarum discrimina previderent, quorum unus scilicet Stanteko, qui cum custodibus Sambitarum convenerat, vulneratus graviter cum extracto gladio et cruentato prodidit insidias. Unde peregrini preparaverunt se ad bellum, et comes de Marcha equites, alii pedites invaserunt hostiliter, sic quod divino protecti adjutorio gloriose de hostibus triumphabant, aliis gladio trucidatis, aliquibus terga vertentibus, quibusdam cedentibus ad villam, que quondam Calige modo Sclunien dicitur, de qua cum maxima difficultate fuerant expugnati. Oportuit enim omnes fratres et eorum armigeros de Kunigsbergk advocari. Hii viriliter eos fuerunt aggressi, et post longum bellum, in quo ex utraque parte plures vulnerati et mortui ceciderunt, omnes interfecerunt. Sicque deo propicio die illa Sambitarum et aliorum Pruthenorum ultra tria milia sunt occisa, eodem die, revoluto anno, quo conflictus fuit in Pocarwis.

99. De prenosticacione hujus victorie

Hanc stragem Sambitarum predixit quidam Pruthenus, et sic affirmative confirmabat ipsam futuram, quod ausus fuit dicere sub pena capitis sui, nescio quo spiritu, ad frares de Kunigsbergk: in die beati Vincencii Sambite occidentur. Sed cum exercitus peregrinorum eodem die recederet, improperatum fuit ei mendacium, qui adhuc firmus stans in primo proposito ait: adhuc hodie Sambite occidentur, vel terra aperiet os suum, et sicut Dathan et Abiron deglutiet eos vivos, et sicut predixerat, factum est.

100. De fidelibus sambitis, qui fratribus de kunigsbergk adheserunt

Nec adhuc vexacio ista dabat intellectum Sambitis redeundi ad sancte matris ecclesie gremium, sed erecta cervice contra domini flagella in iracumdiam concitati sunt, et contra fratres ad bellum durissimum provocati, preter paucos viros preclaros genere et nobiles, qui relicta domo paterna venerunt successive ad castrum Kunigsbergk cum omni familia sua, et fratribus fideliter adheserunt.

101. De bello fratrum de kunigsbergk contra sambitas in secunda apostasia, et primo contra territorium quedenow

Nalubo filius Sclodonis de Quedenow, vir ferocis animi et indomiti cordis, tanquam presumptuosus, estimans verecundum, si tam cito fratribus subderet collum suum, noluit sequi parentes suos. Unde fratres commoti dum vellent cum exercitu procedere contra ipsum, germanus ejus scilicet Wargullo miserans temeritatem adolescentie sue, de fratrum licencia precessit, et dixit ad eum: Nalubo maledicte, nunc surgas, et sis vagus et profugus de terra sua, quia non obedisti voci mee et parentum tuorum; alioquin fratres et armigeri eorum, qui jam veniunt, te occident. Qui fugiens secessit ad territorium Scoken vicinum, et evasit ipse solus, sed tota familia domus sue et substancia fuit a fratribus dissipata. Tandem idem Nalubo fatigatus crebris impugnacionibus se fidei subjecit, et factus fuit vir fide et conversacione laudabilis.

102. De difficultate deferendi victualia ad castrum kunigsbergk

Prutheni in malicia sua obstinate cogitaverunt, quomodo castrum Kunigsbergk destruerent, locum scilicet illum, quem dominus ad laudem et gloriam nominis sui preelegit, unde ulciscens in omnes adinvenciones eorum, machinaciones, quascunque attemptaverunt, in nihilum redegit. Considerantes itaque Prutheni, quod castrum Kunigsbergk violenter non possent expugnare, tanquam viri experti et subtiles in bello ordinaverunt multas naves, quibus naves fratrum ducentes victualia ad dictum castrum destruerent et delerent, ut deficientibus sic victualibus et ipsi fratres deficerent. De quo commendator et fratres turbati, miserunt occulte quendam virum, qui dictas naves terebro perforavit, et hoc tociens iteravit, quod fatigati laboribus et expensis ab impugnacione navium fratrum, quarum multas destruxerant, captis hominibus et occisis desistere sunt coacti.

103. De destructione pontis, quem prutheni fecerant in flumine prigore

Cum autem Prutheni per hunc modum non proficerent, convenerunt iterum, et excogitatis variis modis, quibus inceptam maliciam perficerent, tandem omnium sentencia convenit in hoc, quod fieret pons super aquam Prigore, et in quolibet fine pontis unum propugnaculum firmum ad modum turris, et sic tolleretur omnis materia veniendi navigio ad castrum Kunigsbergk. Quod cum fratres in dicto castro jam pene consumpti inedia considerarent, eligentes pocius mori in bello, quam fame sic miserabiliter interire, venerunt armata manu navigio, et dum appropinquarent ponti, fixis anchoris, venit ventus validus, et duxit eos violenter ad pontem, quod factum fuit dei providencia, et ascendentes pontem invenerunt multos viros armatos in ipso et in propugnaculis super capita ipsorum; isti in ponte, illi in propugnaculis eis viriliter resistentes; ortumque fuit inter ipsos tam durum bellum, quale unquam visum fuit in hoc seculo inter paucos bellatores. Tandem misit eis deus spem et auxilium de celis, ut indubitanter creditur, quia humane virtuti quasi impossibile fuit eis (tante multitudini) resistere, ut fugatis hostibus pontem et propugnacula fratres funditus destruerent et delerent. In hac pugna quidam frater Gevehardus, natus de Saxonia, quosdam Pruthenos fugientes secutus, cuidam ex eis uno ictu caput amputavit cum gladio, de qua plaga idem vulneratus statim non cecidit ad terram, sed sine capite via, qua ceperat, cum alia per spacium modicum ambulavit et cecidit. De qua re fratres et alii qui viderant, ammirati fuerunt ultra modum, asserentes nunquam talia se vidisse.

104. De impugnacione castri kunigsbergk

Non longe post hec Henricus Monte Nattangorum capitaneus, congregato magno exercitu, venit ad campum Kunigsbergk, ut impugnaret castrum. Cui fratres cum suis armigeris occurrerunt, ex adverso se viriliter opponentes. Sed Henricus Monte predictus videns a longe fratrem Henricum Ulenbusch tendentem ballistam, accessit festinus ad eum dicens: hodie te mittam in celum, et transfixit eum lancea sua graviter vulnerando, licet de hoc vulnere postea sanaretur. Hoc videns quidam famulus cum modica lancea dictum Henricum vulneravit, et sic ei reddidit talionem. De quo vulnere debilitatus cum exercitu suo infecto negocio retrocessit.

105. Item de eodem et quodam mirabili facto cujusdam baliste