Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

scorpionibus cesa. Pro quo dum frater Petrus sacerdos, confessor ipsius, cum redargueret, asserens, quod tempore belli deberet loricam deponere, propter armorum gravedinem aliorum, respondit, quod multa necessitas ad hoc eum posset artare, quod vivus eam deponeret. Sed in ipsa nocte sequenti apparuit ei beata virgo Maria, que tactu placide manus sue ipsum sanavit, sic quod dum eum frater Petrus predictus iterum videret, nulla corrupcionis alicujus in cute ipsius macula comparebat.

132. De fratre theodorico magistre Prussie viii

Frater Theodoricus de Gatirslebe magister terre Prussie VIII prefuit VI annis, anno domini MCCLXXI. Hoc tempore fuit eciam marscalcus frater Conradus de Tirbergk senior.

133. De vastacione terre nattangie per dominum theodoricum marchionem misnensem

Anno domini MCCLXXII dum videns videret dominus afflictionem populi sui in Prussia, et jam venisset plenitudo temporis, in quo sui voluit misereri, dominus Theodoricus marchio Misnensis, filius illustris principis domini Henrici, de quo in bello Pomesanorum superius est premissum, venit ad terram Prussie cum multitudine pugnatorum, et dum assumptis sibi magistro et fratribus hostes vellet aggredi, invenit propugnaculum in introitu terre Nattangie firmatum multis armigeris, qui ingressum dicto principi prohibebant. Sed fratres Theodoricus et Guntherus germani de Regenstein assumptis sibi fratribus et armigeris dictum propugnaculum occisis et captis omnibus destruxerunt. Hoc facto dictus princeps sequens sacra patris sui vestigia, tanquam leo intrepidus, qui ad nullius pavet occursum, cum exercitu suo processit, intrans terram Nattangie, usque ad forum, quod dicitur Gerkin, ubi mansit tribus diebus et noctibus, singulis diebus perlustrans Nattangiam incendio et rapina. Tantamque fecit in eis stragem, quod sequenti anno se fidei et fratribus iterum subdiderunt. Hiis itaque sic gestis, idem dominus marchio rediit ad partes suas, non tamen sine suorum discrimine, quia de populo suo in prima impugnacione propugnaculi CL et in vastacione terre Nattangie L viri a Pruthenis ceciderunt interfecti. Hic deo devotus princeps preter multa alia beneficia, que pro statu terre Prussie fratribus impendebat, XXIIII viros nobiles et in armis strenuos de familia sua vestiri fecit in ordinem domus Theutonice, et providens eis habundanter in omnibus, que ad religionem et miliciam fuerant necessaria, reliquit in terra Prussie.

134. De fratre conrado magistro Prussie ix

Frater Conradus de Tirbergk senior magister terre Prussie IX prefuit VI annis, anno domini MCCLXXIII. Hic a magistro generali vocatus ad capitulum mortuus est in via.

135. De morte henrici monte capitanei nattangorum

Post hujus principis recessum Nattangi inceperunt trepidare timore, ubi aliquando non erat timor. Nusquam fuit locus adeo occultus, ubi non timerent sibi periculum imminere. Unde accidit, quod Henricus Monte capitaneus ipsorum, cum quibusdam suis complicibus secessit in desertum, et dum solus sederet in tentorio suo, sociis suis in venacione existentibus, supervenerunt ex inopinato rerum eventu fratres Henricus de Sconenbergk commendator de Cristburgk et frater Helwicus de Goltbach cum quibusdam armigeris, et viso Henrico gavisi sunt valde, et rapientes eum ad arborem suspenderunt et suspensum gladio transfixerunt.

136. De morte glapponis capitanei warmiensium et subjectione warmiensium et nattangorum

Glappo capitaneus Warmiensium habuit quondam virum sibi subjectum, dictum Steynow, quem tenerrime dilexit. Sepius eum a mortis periculo liberavit. Sed ille immemor beneficii sibi ab eo prestiti retribuebat mala pro bonis, et odium pro dilectione. Cogitavit enim, qualiter ipsum in mortem traderet, et ut hoc posset deducere ad effectum, invitavit ipsum ad expugnandum castrum quoddam, situm in terra Sambie circa litus maris recentis, fere ex opposito castri Brandenburgk, assignans ei diem, quando cum suo deberet exercitu advenire. Medio tempore venit iste Steynow ad commendatorem de Kunigsbergk, et factum hujusmodi prodidit, consulens ei, ut cum exercitu suo secum iret. Qui annuens consilio suo, assumptis sibi pluribus fratribus et armigeris, venit, et Glapponem cum exercitu suo in obsidione dicti castri invenit, et irruens repente in ipsos omnes occidit. Sed Glapponem secum duxit Kunigsbergk, et in monte, qui a nomine suo usque in presentem diem dicitur mons Glapponis, suspendit. Occisis ergo capitaneis et aliis, per quos bellum regebatur, Nattangi et Warmienses se fidei et fratribus iterum submiserunt.

137. De bello singulari omnium castrorum et civitatum terre prussie in secunda apostasia, primo de balga

Premisso in generali de bello secunde apostasie descendendum est ad singulare prelium cujuslibet castri et territorii terre Prussie. Unde non moveat lectorem, si aliqua bella infra secundam apostasiam jam posita vel ponenda non inveniat eo ordine, quo sunt digesta, quia jam transiverunt a memoria hominum nunc viventium, quod nullus de ipsis posset se modo debito expedire. Factum quidem pro majori parte ponitur, sed tempus debitum non servatur. Unde per anticipacionem multa reperies hic posita et descripta. Postquam Warmienses, Nattangi et Barthi anno domini MCCLX apostatassent a fide et fidelibus, circuierunt terras suas armata manu, et quotquot invenerunt Cristianos, occiderunt, mulieres et parvulos captos deduxerunt. Posthec processerunt versus Balgam, et equos fratrum et pecora spoliaverunt, quod non una sed pluribus vicibus factum fuit.

138. De occisione iii fratrum et xl virorum

Non longe postea duo nobiles et potentes Scumo et Stucze cum magno exercitu venerunt ante Balgam. Fratres cum suis occurentes eis, duos Pruthenos nobiles occiderunt. Hac die fuit tanta nebula, quod nullus alium a longe videre potuit. Unde factum fuit, quod dum fratres Pruthenos recedentes vellent invadere, quia media pars exercitus ipsorum transivit paludem, illi, qui in insidiis latitabant, eruperunt, et tres fratres cum XL viris interfecerunt.

139. De morte quorundam pruthenorum

A principio fundacionis sui, in castro de Balga fuerunt fratres et armigeri adeo magnanimi et audaces, quod vix aliquis exercitus hostium poterat ab eis recedere sine damno. Unde contigit, quod cum Pobrawo cum Nattangis et Warmiensibus exercitu congregato premitteret noctis tempore multos pedites ad campum de Balga, et ipse mane sequens cum equitibus, pecora fratrum recepisset, occisis tribus viris, qui custodiebant ea, frater Gerhardus de Reno et plures alii fratres cum armigeris sequentes eos, dictum Pobrawo et sex viros occiderunt et predam de ipsorum manibus eruerunt.

140. De bello civium de brunsbergk infra secundam apostasiam et capcione castri et civitatis

Dominus et frater Anselmus ordinis domus Theutonice, episcopus Warmiensis edificavit castrum et