Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

Tandem permittente domino Prutheni prevalentes XX fratres et totum exercitum ipsorum occiderunt.

117. De desolacione castri wisenburgk

Hoc castrum Wisenburgk a Pruthenis fere tribus annis fuit obsessum, et erexerant tres machinas, cum quibus quotidie castrum impugnaverunt. Tandem fratres unam violenter rapientes duxerunt ad castrum, et cum ea se multo tempore defenderunt. Non longe postea deficientibus omnino victualibus fratres cum suis armigeris relicto castro secrete anno domini MCCLXIII recesserunt, dirigentes viam suam versus ducatum Masovie. Quo intellecto, dum Dywanus tunc Barthorum capitaneus cum multis armigeris eos sequens, non posset comprehendere, quia jam equi ipsorum lassi substiterunt, ipse assumens sibi XIII viros in velocioribus equis precessit alios, et dum appropinquarent, invenit fratres jam fame deficientes et pre lassitudine non valentes ad bellum, et invasit eos viriliter, et in primo congressu occidit tres. Alii ad defensionem se opponentes dictum Dywanum graviter vulnerarunt, et extunc cessavit a bello, et fratres cum suis in pace recesserunt.

118. De destructione castri cruceburgk

Anno domini eodem, scilicet MCCLXIII dum castrum Cruceburgk a Nattangis fuisset tribus annis tribus machinis et tribus propugnaculis obsessum, fratres cum familia sua post multa bella gloriosa ibidem gesta, deficientibus omnino victualibus, secrete, noctis tempore, de castro recesserunt. Quod cum perciperent Prutheni, sequuti sunt eos, et omnes preter duos fratres in ore gladii occiderunt.

119. De impugnacione castri barthenstein

In castro Barthestein fuerunt fratres et alii armigeri CCCC tempore obsidionis, fecerantque Prutheni tria propugnacula in circuitu castri, in quibus continue fuerunt MCCC viri in armis expediti. Habebant eciam tres machinas, quibus ipsum impugnaverunt. Sed antequam desolaretur, preter mirifica facta plura per fratres ibidem gesta, erat quidam vir dictus Miligedo in dicto castro Barthenstein, qui adeo virilis fuit, quod per mortem ipsius Prutheni estimabant se occidisse partem medium obsessorum. Unde collegerunt concilium, quomodo ipsum dolo traderent et occiderent, et excogitatis variis tradicionum fraudibus, tandem inceperunt per hunc modum. Ordinatis primo insidiis miserunt quendam virum in armis strenuum, qui sicut Golias agmina filiorum Israel obsessorum miliciam exprobraret. Clamans alta voce dixit: si est quisquam in castro, qui audeat me aggredi in prelio singulari, egrediatur ad me foras. Quo audito Miligedo petita licencia fratrum et obtenta, egressus est, et illum fugientem sequutus. Sed dum ruptis insidiis hostes cum magna turba videret venientes, ipse occiso illo fugit ad silvam, et per occultas vias ad castrum Barthenstein est reversus. Hiis et aliis modis eum tociens temptaverunt, quod in fine ipsum decipientes occiderunt. Eodem modo quidam vir dictus Troppo totus magnanimus et fidei zelator ab eis occisus fuit. De quorum morte facta est leticia magna in populo Pruthenorum et tribulacio nimia fratribus e converso. Sed ut fratres gaudium ipsorum in luctum converterent et dolorem, suspenderunt in patibulo facto ante portam castri XXX obsides Pruthenorum, quos captivos tenebant. Ex quo accidit, quod cum Prutheni viderent filios et consanguineos suos suspensos, planxerunt et ipsi similiter planctu magno.

120. De destructione trium propugnaculorum, et occisione mille et plurium pruthenorum

Post hec surrexit quedam altercacio inter familiam fratrum et Pruthenos existentes in obsidione pro quodam caldario, qui debebat deferri de uno propugnaculo ad aliud, in quo Prutheni consecrata secundum ritum ipsorum decoquere consueverunt. Ad hanc pugnam venerunt fratres cum CL viris, et factum fuit inter eos bellum magnum. Tandem fratres volente domino caldarium violenter optinuerunt, et procedentes ulterius illa tria propugnacula penitus destruxerunt, ita quod de MCCC viris, qui ad defensionem ipsorum fuerant ordinati, vix aliquis mortem evasit, et de parte fratrum solus marscalcus cecidit interfectus.

121. De desolacione castri barthenstein

Reedificatis denuo propugnaculis, dum in quarto anno scilicet domini MCCLXIIII fratres deficientibus victualibus non possent a modo resistere Pruthenis, deceperunt eos tribus vicibus in hunc modum. Fratres cum tota familia sua se in meniis castri sub silencio a mane usque ad horam nonam occultaverunt, et dum Prutheni viderent, quod nullus in castro compareret, putabant obsessos effugisse et viriliter accedentes impugnaverunt castram. Sed fratres exeuntes de insidiis ipsos represserunt, multos sagittis et ictibus occidentes et letaliter vulnerantes. Tandem post infinita pericula et bella quidam frater devotus rogavit deum, ut ostenderet ei, quid in hac necessitate tucius esset agendum. Cui vox celitus missa respondit: Judea et Jerusalem, nolite timere; cras egrediemini et dominus erit vobiscum; constantes istote; videbitis auxilium domini super vos. Qua audita sequenti die fratres dividentes se et suam familia in duas partes, (quarum una venit ad castrum Kunigsbergk, altera in Elbingum), assumptisque reliquiis sanctorum, relictoque in castro quodam fratre sene decrepito et ceco, qui ipsos sequi non poterat, recesserunt. Idem tamen frater, qui mansit in castro ad singulas horas canonicas signum dedit more solito cum campana. Tandem cum diucius occultari non posset, accesserunt successive hostes ad castrum, et dum viderent eis neminem resistere, intraverunt, et occiso fratre castrum ad usus suos conservantes, multa de ipso contra fratres prelia exercebant.

122. De impugnacione castri wilow

Hoc tempore Pruthenorum, Sudowitarum et Lethwinorum exercitus validus intravit terram Sambiensem, et ordinatis Lethowinis cum una machina ad unam partem et aliis cum altera ad aliam, castrum Wilow obsederunt per octo dies quotidie impugnantes. Tandem uno die dum omnes ad pugnam accederent, sagittarii cum telis, machine cum lapidibus, alii cum lignis et straminibus ad combustionem castri, et reliqui diversis modis obsessos inquietarent, Henricus Tupadel, qui postea factus fuit frater ordinis domus Theutonice, vir strenuus in armis et arte balistariorum plenius edoctus, populum obsessum animavit ad defensionem et cum eis ignem sepius appositum ad comburendum castrum extinxit. In hac durissima pugna plures infideles fuerunt occisi et letaliter vulnerati; sed Henricus predictus quendam virum nobilem et potentem capitaneum Lethowinorum, cum balista sagittans telo tetigit et occidit, et ex alia parte quendam magistrum, qui ad reparacionem machine ascendit summitatem ejus, sagittavit, et cum telo affixit manum ejus ad machinam, quo viso infideles territi ab obsessione recesserunt.

123. De morte fratris helmerici magistri et xl fratrum et plurium cristianorum

Eodem anno Henricus Monte capitaneus Nattangorum cum valido exercitu intravit terram Colmensem, et preter populum multum et aliarum rerum predam inestimabilem, quam secum duxit, omnia edificia extra municiones sita combussit, et terram