Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

ejus fuderunt, et nudum ad ignem positum assantes, quousque semivivus vix posset respirare, et sic eum fratribus transmiserunt, qui infirmus multo tempore supervivit. Tandem iterum prevaluit fames in dicto castro in tantum, quod fratres necessitate famis coacti, fidelibus suis Pomesanis, qui adheserunt eis, dixerunt et suaserunt, ut receredent ab eis ad alia loca salvo jure et libertate ipsorum, ut possent sustentari, ne ibidem fame morerentur. Unde paucis remanentibus, alii recesserunt. Ecce mira dei et exuberans gracia, que fratres istos et alios cristifideles non solum in isto castro, verum eciam in tota terra Prussie misericorditer adimplevit, ut tales defectus quasi intolerabiles et humane vite necessitate omnino contrarios in tanta paciencia et mansuetudine tolerarent, quod non sicut tristes, sed quasi semper gaudentes credebant se paradisi deliciis interesse.

146. De fratre engelkone viro laudabilis vite de cristburgk

Hoc tempore in dicto castro Cristburgk fuit frater Engelko natus de Westfalia, vir mire devocionis et abstinencie, totus deo consecratus, qui preter alia virtutum opera hoc insigne habuit in se, quod circa nudam suam lorica ferrea utebatur pro camisia, et ante mortem suam quatuor tales loricas attritas vetustate et rubigine sic consumpsit.

147. De bello civitatis insule sancte marie, et destructione ejus infra secundam apostasiam

Prutheni necdum saciati sanguine cristiano iterum parant arma ad occidendum et flagellandum et crucefigendum cristifideles, ut sic veniret super eos omnis sanguis justus, qui effusus est in terra Prussie pro defensione fidei cristiane. Congregati ergo cum multitudine copiosa bellatorum infra secundum apostasiam processerunt contra civitatem Insule sancte Marie et ordinatis insidiis ad locum competentem, pauci comparuerunt. Quos fratres et cives cum armigeris suis sequentes in campo, qui est inter civitatem et molendinum, hostiliter invaserunt, plures occidentes et letaliter vulnerantes, et cum jam sperarent eos delere usque ad internecionem, Prutheni, qui ad insidias locati fiuerant, eruperunt, et omnes fratres et cives interfecerunt, preter paucos, qui confugerant ad civitatem. Quos hostiliter sequebantur, et post modicam impugnacionem, civitatem expugnaverunt, et partim captis, aliis trucidatis, reliqui ad castrum fugerunt et salvati sunt. Destructa igitur civitate funditus incendio cum preda maxima recesserunt.

148. De secunda dicte civitatis insule sancte marie destructione

Reedificata civitate Insule sancte Marie per fratres cum magnis laboribus et expensis, accidit, quod Prutheni cum immenso exercitu depopulata terra Colmensi processerunt ad castrum Belichow cujusdam nobilis de Pomesania, dicti Jonis filii Sargini, situm supra Ossam. De quo castro exiit frater Conradus Swevus de Elbingo cum multis armigeris, et habuit ipsos hastiludium, in quo plures ex utraque parte fuerant vulnerati. Quo facto accesserunt ad civitatem Insule sancte Marie, et post longam et duram impugnacionem iterum ipsam penitus destruxerunt; quibusdam fugientibus ad castrum, alii in quodam propugnaculo civitatis se defendentes salvati sunt, ceteri capti sunt vel occisi. In duabus hiis pugnis Pruthenorum magna facta fuit verecundia imaginibus sanctorum ab iis, vestibus sacris et aliis ad cultum dei dicatis et ecclesie sacramentis.

149. De edificacione castri starkenbergk et morte plurium cristianorum

Hoc tempore frater Anno magister generalis ordinis domus Theutonice mandavit magistro et fratribus de Prussia, ut castrum in terminis Colmensis et Pomesaniensis diocesium super Ossam edificarent, ipse enim castrensibus vellet abundanter in necessariis providere. Ad cujus edificacionem magister multum populum convocavit, et dum quilibet ibi in officio sibi injuncto laboraret, supervenit exercitus Pruthenorum improvise, et totam illam multitudinem interfecit. Sed longe postea iterum magister populum convocavit, et tunc edificacionem dicti castri per dei graciam consummavit, vocans ipsum Starkenbergk, quod latine dicitur fortis mons, et multos fratres et armigeros ad ejus custodiam deputavit.

150. De expugnacione castri starkenbergk, et morte plurium fratrum et cristianorum

Prutheni audientes dicti castri edificacionem, indignati sunt, et cum valido exercitu obsederunt. Sed frater Conradus de Blindenburgk exiens ad eos in prelium, vulneratus fuit quinque vulneribus ad modum quinque vulnerum Cristi, et occisus, pro quo ipse domino sepius cum lacrimis supplicavit. Deinde Prutheni vallantes undique castrum ad impugnacionem hostiliter processerunt. Fratres ex adverso se opponentes multos sagittis occiderunt, et letaliter vulnerabant. Tandem Prutheni provocati in iram, elegerunt pocius omnes mori, quam infecto negocio ab obsidione recedere, et accedentes propius post multorum utriusque partis occisionem, dictum castrum expugnaverunt, et occisis fratribus cum omnibus habitatoribus suis ipsum in favillam redegerunt. Post multos annos postea dictum castrum translatum fuit supra Ossam in diocesim Colmensem, et ibi usque in diem permanet hodiernum.

151. De desolacione castri spittenbergk in secunda apostasia

In terra Pomesanie fuit quoddam castrum dictum Spittenbergk, in quo fratres habitabant. Sed cum in secunda apostasia tociens a Pruthenis vexarentur, nec possent eis a modo resistere propter defectum necessariorum, combusto castro, cum suis armigeris recesserunt, et sic adhuc remanet desolatum.

152. De bello terre colmensis in secunda apostasia, et primo de fratre hedenrico colmensi episcopo

Frater Hedenricus ordinis Predicatorum fuit infra secundam apostasiam episcopus Colmensis. De quo refertur indubitanter, quod beata virgo Maria cuidam pauperi viro apparuit, dans ei literam dicto episcopo deferendam, quam literam dum episcopus legeret, invenit totam vitam suam in ea descriptam, quam additum, quod Cristiani in terra Prussie deberent a Pruthenis vexari adhuc multis tribulacionibus et pressuris.

153. De obsidione civitatis colmense

Posthec venit exercitus Pruthenorum, et civitatem Colmense obsedit. De quo episcopus turbatus vocavit ad se nobiles et feodatarios, injungens eis pro peccatis, ut exirent et diligencius explorarent numerum exercitus et valorem. Quibus euntibus occurrerunt quidam Prutheni, cum quibus convenerunt in bello, et unum ex eis virum longissimum, qui plus quam ab humero et sursum omnes alios in longitudine excedebat, vulneraverunt, secum ad civitatem semivivum deducentes. Pro cujus capcione capitaneus Pruthenorum turbatus ultra modum, promisit recedere ab obsidione, et nulli cristiano homini nocere, ut ei dictus vir sic vulneratus redderetur, et hoc ex utraque parte factum fuit.

154. De morte plurium civium de colmense

Tempore messium venit exercitus Pruthenorum, et XIII diebus occultavit se in nemore circa locum, qui dicitur Vogelsanck, ita tamen, quod singulis diebus pauci comparuerunt in campo, et cives de messibus fugaverunt. Tandem cum segetes essent mature, nec amplius sine damno possent stare, cives credentes exercitum recessisse, exierunt omnes ad messem.