Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

Quo viso Prutheni cum magno et horribili insultu irruentes in eos, occiderunt viros, et mulieres et parvulos in captivitate perpetuam deduxerunt.

155. De bello fratrum de redino et destructione civitatis ibidem

Nullus posset ad plenum scribere vel dictare, quanta fratres et burgienses de Redino infra secundam apostasiam passi sunt pro defensione fidei cristiane a Pruthenis, quia per illam locum quasi continue fuit introitus et exitus ipsorum ad terram Colmensem. Referunt quidam, quod civitas de Redino duabus vicibus fuerit expugnata, captique et occisi, quotquot reperti fuerant homines ibidem.

156. De morte quorundam infidelium

De Redino quidam frater et Martinus de Golin equitantes in solitudine ad videndum, si aliquid a casu occurreret eis, inceperunt in via errare, et in illo errore de tribus viris Pruthenis occurrentibus eis duos occiderunt, tercium, ut eos ad viam rectam duceret, conservantes, qui duxit eos in terram inimicorum. Cujus dolum dum viderent, occiderunt eum, et cum festinacione recedentes, a quinque Pruthenis equitibus ipsos sequentibus comprehensi sunt et ligati, commisique custodie duorum. Sed tres Prutheni alii equum illius fratris, qui effugerat, sunt secuti. Quo facto, dum isti duo Martinum ligatum vellent evaginato gladio decollare, ipse suasit eos, ut prius ei vestes exuerent, ne sanguine macularentur. Cui consencientes, dum brachia Martini solvissent, ipse erepto gladio ambos interfecit, et soluto fratre illo a vinculis, ambo processerunt contra tres alios et eos eciam peremerunt, et extunc ad castrum de Redino sine deviacione aliqua sunt reversi.

157. Item de martino de golin, et bello ipsius mirabili

Hoc eciam tempore XX Prutheni Poloniam depredati sunt. De mandato fratrum de Redino Martinus de Golin predictus cum XVII sociis sequebatur. Qui Prutheni reversi de Polonia invenerunt custodes Martini dormientes, et occiso uno alium, postquam numerum sociorum ejus et locum, ubi essent, indicasset, ad arborem ligaverunt. Quo facto irruerunt in eos hostiliter; Martino et sociis suis viriliter se defendentibus ex adverso, multi sunt ex utraque parte graviter vulnerati. Quod cum videret quidam socius Martini, qui nudus fluvium vicinum ad capiendum cancros transnatavit, reversus arripuit gladium et clipeum cujusdam interfecti, nudus intravit pugnam. Qui horribiliter sectus et vulneratus fuit ab eis, ita quod in pluribus locis magna frusta carnis de suo corpore dependebant. Adeo durum fuit inter eos bellum, quod, fatigati utraque parte voluntarie consenciente tribus vicibus quieverunt, et tociens novam pugnam resumptis virbus sunt aggressi. Tandem cum jam omnes Cristiani et Prutheni essent mortui, ille custos, qui ligatus fuit ad arborem, solutus a vinculis venit ad locum certaminis, et solum Martinum semivivum invenit, quem positum super vehiculum, equos, arma, et res alias Pruthenorum secum duxit in Redinum.

158. De bello fratrum in castro wartenbergk, et morte plurium cristianorum

Fuit castrum quoddam in terra Colmensi, in quodam monte dicto Wartenbergk, sito in medio stagni, trahens nomen suum ab eodem monte, in quo fratres cum multis armigeris habitabant. Et accidit quadam die dominica, quando populus de vicinis villis in solacio et choreis; supervenit quidam exercitus de Sudowia improvise et totum illum populum interfecit, mulieres et parvulos secum ducens.

159. De expugnacione castri wartenbergk

Quocienscunque et quantumcunque gentes iste de cristiano sanguine funderent, non tamen a persecucione cessabant. Nitebantur enim totis viribus, ut eos usque ad internecionem delerent. Unde Sudowite congregato iterum exercitu majori venerunt ad castrum Wartenbergk, et post multas impugnaciones et duras, fratribus eis pro sua possibilitate resistentibus, tandem ipsum cremando funditus destruxerunt, duos fratres cum tota familia occidentes, et sic dictum castrum usque in presens remanet desolatum.

160. De destructione castri birgelow

Trinota filius regis Lethowinorum assumptis sibi pluribus aliis gentibus usque ad XXX milia virorum ad prelium congregavit, et dum appropinquaret terre Prussie, divisit exercitum suum in tres turmas, quarum unam misit contra Masoviam, aliam contra Pomesaniam, et utramque terram rapina et incendio devastavit. Reliqui intraverunt terram Colmensem, et preter alia mala, que ibidem fecerunt, castrum Birgelow expugnaverunt, pecora et omnem suppellectilem fratrum et eorum, qui ad dictum castrum confugerant, deducentes. Fratres et alii homines in quadam turri se defendentes sunt salvati.

161. De bello tocius colmensis terre in secunda apostasia. De morte plurium cristianorum

Frater Hedenricus episcopus Colmensis dum capellam hospitalis infirmorum de Thorun extra muros sitam сonsecrasset, Prutheni qui hujus consecracionis preconizacionem intellexerant, congregato exercitu, populum post consecracionem recedentem hostiliter invaserunt, et interfectis viris, mulieres captivas et parvulos deduxerunt.

162. De combustione hospitalis thorunensis et impugnacione civitatis colmensis et destructione castri et civitatis lubovie

Hoc eciam tempore Sudowite cum majori exercitu, quam unquam visus fuit in Prussia, intraverunt terram Lubovie, et castrum et civitatem ejusdem nominis funditus destruxerunt. Deinde circa castrum Straisbergk intrantes terram Colmensem diviso exercitu, preoccupaverunt plura castra, ut populum ad ea confugientem occiderent et captivarent. Posthec venerunt Thorun, et hospitale et quicquid fuit extra muros, quod igne consumi potuit, cremaverunt. Tandem venientes ad civitatem Colmensem ipsam per diem et noctem fortissime impugnaverunt, licet nihil proficerent, civibus se viriliter defendentibus ex adverso. Sic dum dictam terram per dies quatuor devastassent, cum inestimabili spolio hominum, equorum, pecorum et aliarum rerum recesserunt. De hoc exercitu quidam vir fortis de Sudowia mulierem cristianam, que hoc tempore confugerat ad paludem, secutus fuit, et dum eam vellet occidere, illa fragilitate sexus sui oblita viriliter restitit. De quo ipse indignatus pollicem ei cum dentibus precidit, illa e contra provocata in iram cum luto os ejus et aures implens penitus suffocavit.

163. De morte plurium pruthenorum

Non longe postea exercitus Pruthenorum intrans terram Colmensem, ipsam incendio et rapina et multa strage hominum cristianorum vexavit. Tandem venerunt ad civitatem Colmensem, ubi eis cives occurrerunt armata manu, et inito certamine capitaneum ipsorum et multos alios interfecerunt, et sic redemptus fuit captus ab eis omnis populus cristianus.

164. De vastacione terre colmensis et occisione quorundam fratrum et armigerorum

Post hec Scumandus cum Sudowitis intrans terram Colmensem, divisit exercitum suum in duas partes, quarum una processit contra Thorun, alia contra Colmensem civitatem, occidentes, capientes et comburentes, quicquid in via occurrit eis. Sed circa horam vesperarum convenerunt apud castrum Birgelow, ibique castra metati