Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

IIII annorum, mortuus fuit, et revixit virtute ligni Dominici, quod antea frater de Vleckenstein de Reno illuc tulerat et frater Gevehardus de Mansvelt semel project in ignem et de igne resiliit pluribus videntibus ad probandum, quod esset verum lignum crucis, in qua Cristus pependit.

123. De guttis sanguinis, que stillabant de pane in terra prussie in castro cristburgk

Anno domini MCCCXXIIII Andreas carpentarius in castro Cristburgk terre Prussie dum in cena esset, de pane, quem tinxerat in cervisiam, gutte sanguinis stillabant, quod commensales sui dum de aliquo vulnere crederent emanare, circumspicientes diligenter et os et faciem et manus ejus, non invenerunt alicujus vestigium lesionis, unde de hoc facto plures fuerunt admirati.

124. De occisione multorum milium de parte gelphorum in ytalia

Anno domini MCCCXXV in Ytalia de parte Gelphorum multa milia per Gebellinos sunt occisa.

125. De vastacione terre ungarie et xxx milium tartarorum interfectione

Anno domini MCCCXXVI rex Ungarie de exercitu Tartarorum, qui regnum suum depopulaverant, XXX milia interfecit.

126. [Anno domini mcccxxVi obiit frater winricus.]

Finis prime cronice petri de dusburg

Supplementum

1. De Evangelio: in principio erat verbum

Eodem anno frater Wernerus magister generalis in capitulo generali instituit, ut in reverenciam et honorem incarnacionis domini nostri Jesu Cristi singulis diebus finita summa missa, clerici evangelium: in principio erat verbum, cum versiculo: ostende nobis domine misericordiam tuam, et collecta: omnipotens sempiterne deus dirige actus nostros in beneplacito tuo, legerent, et dum dicerent: et verbum caro factum est, fratres flecterent genua sua usque ad finem collecte.

2. De edificacione castri morungen

Anno domini MCCCXXVII frater Hermannus commendator de Elbingo et hospitalarius domus principalis civitatem dictam Morungen circa civitatem Salfelt, nomen suum trahens a stagno, in cujus sita est littore, instauravit.

3. De destructione castri cristmemele

Anno MCCCXXVIII castrum Memelburgk, quod fratres de Lyvonia edificaverunt anno domini MCCLII et sub dicione fuit eorum usque ad presens tempus, translatum fuit ad fratres de Prussia. Unde castrum Cristmemela, quod frater Carolus magister edificavit, est in die beati Petri ad vincula desolatum.

4. De prenosticacione hujus destructionis

Hujus castri destructionem prenosticacio aliqua precessit. Anno domini MCCCXXVII eodem tempore anni, quo sequenti anno destructio facta fuit, tres fratres in cenaculo dicti castri circa crepusculum steterunt, cum adhuc pauce stelle apparerent, et viderunt unam stellam in plaga aquilonis, que pretermisso naturali cursu, retrograde celeriter cucurrit ultra C passus, et stetit ibi, nec fuit reversa, licet dicti fratres reversionem ejus diucius expectarent.

5. Item de eodem

Anno domini MCCCXXVIII fuit terre motus in dicto castro, et non alibi, et quaciebatur terra tam horribiliter, quod edificia alta minabantur ruinam, ita quod hii, qui in edificiis fuerant, volebant jam saltare ad terram, ut evaderent mortem.

6. De vastacione territorii castri garthe

Eodem tempore LX fratres et familia virorum de Prussia exierunt versus castrum Gartham, et dum intelligerent, eos premonitos esse, miserunt CCCC viros, qui intraverunt territorium dicti castri, et depredaverunt id, et reversi sunt ad exercitum fratrum. Altera die dum Lethowini crederent fratres rediisse ad terram suam, et irent ad agros suos, extunc fratres cum toto exercitu suo intraverunt potenter dictam terram, et usque ad sex leucas eam depopulati sunt incendio et rapina. Plures eciam nobiles de dicto castro cum omni domo et familia sua usque XCIIII animas adjuncti sunt fratribus, et venientes in Prussiam baptismi graciam perceperunt.

7. De destructione preurbii

Per id tempus fratres de Raganita cum LXXX viris intraverunt preurbium, et moverunt bellum contra castrenses de Puthenica, ad quod venerant pridie CC viri hospites, et fratres nesciebant. Et intrantes mane in ortu diei, cum adhuc quiescerent in strato suo, irruerunt improvise in eos, et viros et mulieres, et parvulos, qui effugere non poterant, occiderunt, et deinde preurbium cremaverunt.

8. De combustione preurbii castri oukaym

Non longe autem post iidem fratres de Raganita cum suis subditis preurbium castri Oukaym, dormientibus castrensibus intraverunt et totaliter cremaverunt, et preter IIII viros, qui in castro fuerant et preter paucos, qui effugerant, omnes alii cum uxoribus, liberis, pecoribus et pecudibus aut igne aut gladio consumpti.

9. De castrensibus medewage

Anno domini MCCCXXIX Joannes de Luccelburgk rex Bohemie cum nobilibus regni sui et duce Slesie de Valkenbergk, et comitibus de Lininge, de Otinge, de Niuenar, de Wilnow, Hanaw, de Wirtembergk, de Scowenbergk, et de Valkensteyn, et dominis de Kerpin, de Gera, de Berga, de Rotenstein, de Damis, de Kotebus, de Misna et burgravio de Dona, et cum multis nobilibus regni Alemannie et Anglie, intravit in terram Prussie. Cum hiis omnibus frater Wernerus et fratres CC et XVIII milia pugnatorum preter pedites ivit versus Lethowiam, et in vigilia purificacionis beate Marie obsedit castrum Medewage, et post multas impugnaciones subdiderunt se fidei Cristiane et VI milia hominum dicti castri sunt in nomine domini baptizati, sed non longe post apostataverunt.

10. De destructione terre colmensis

Medio tempore, quo hec agerentur, et eodem die Lotheco rex Polonie maliciam, quam diu conceperat, adimplevit, et cum VI milibus pugnatorum dolose non obstantibus treugis, quas cum rege Bohemie et magistro fecerat, intravit terram Colmensem et V diebus et V noctibus vastavit incendio et rapina. Ecce stupendum et exsecrabile nefas. Iste rex antea fuit dux, et noviter a sede apostolica in regem institutus, ut esset sancte ecclesie, fidei et fidelium eo diligencior et fideliter et magis strenuus propugnator. Nunc autem non solum non defendit cetum fidelium, sed eos, qui defendunt, crudeliter impugnat. Et quod deterius est, cum rex Bohemie, et magister et exercitus eorum essent in actu impugnandi infideles et vindicandi injuriam domini crucifixi, ipse maliciam, quam supra diximus, perpetravit.

11. De prenosticacione belli

Anno domini MCCCXXIX ultima die mensis Januarii in ipsa nocte, que precessit vigiliam purificacionis beate Marie, quidam Pruthenus vigil in castro Girdavie vigilans, audivit tonitrua et coruscaciones, et posthec vidit in aëre innumeros viros enses evaginatos vibrare; deinde vidit lucem maximam in quatuor plagis