Пётр из Дусбурга. Хроника земли Прусской. Текст, перевод, комментарий - Петр из Дусбурга

in illa duobus milibus Cristianorum, et cunctas ducatus villas per incendium vastaverunt. Insuper et cum damnis prefatis tot et tanta diversarum rerum spolia abduxerunt, quod cristifidelibus in perpetua gentilitatis servitute permansuris, dicti ducatus terra damna memorata (lugubri memoria bene digna) vix aut nunquam poterit recuperare; et indubitanter formidandum est et dolendum, quod per dicti ducatus annihilacionem patebit facilior aditus infidelibus ad Cristianorum terminos contiguos et vicinos. Ecce quanta mala fidei cristiane et fidelibus infra spacium unius anni et dimidii sunt exorta, quia fere XX milia hominum cristianorum ab infidelibus occisa et in servitutem perpetuam sunt deducta, et multe civitates et castra penitus sunt destructe.

347. De morte quorundam lethowinorum

Hoc eciam anno tempore messium frater Henricus commendator de Tapiow cum octo fratribus et CCC viris equitavit ad campum Semegallie, qui ex opposite castri Pastovie situs est, et messores Lethowinorum, quos quesivit, non invenit laborantes propter tempus pluviale. Receptis ergo XXXIIII equis, rediit. Sed Lethowini sequentes dum venirent ad locum, ubi fratres posuerunt insidias, unus missa sorte secundum ritum gentilitatis clamavit alta voce: cito revertamur, insidie Theutonicorum sunt hic. Quo audito dum Lethowini recederent, fratres de insidiis exilientes sequebantur, et ex eis XII occiderunt.

348. De adventu peregrinorum

Anno domini MCCCXXIIII dominus Joannes et Philippus comites de Spanheim, et de Bohemia dominus Petrus de Rosenbergk, et Hermannus avunculus ejus cum multis militibus et armigeris, et multi alii nobiles de Reno et Alsacia venerunt Prussiam; nihil tamen poterat agi contra inimicos fidei propter teneritudinem glaciei.

349. De destructione allodii, seu predii david de gartha

Eodem anno in quadragesima tres fratres et sexcenti viri de Nattangia allodium seu predium David castellani de Gartha hostiliter sunt aggressi, et funditus comburentes preter occisos XXXVIII homines et C equos cum multo pecore alio deduxerunt.

350. De conversione cujusdam viri mirabili

Hoc anno in castro Kunigsbergk frater Joannes de Gilberstete Saxo mortuus fuit, qui dum adhuc esset secularis, vitam duxit indecentem. Unde dominus plagavit eum gravi infirmitate, in qua dum sacram communionem et alia ecclesie sacraments percepisset, quondam juvenculam, que ministrabat ei, vi opprimens carnaliter cognovit. Unde ex permissione dei volentes ulcisci hanc maliciam demones ipsum cum lecto rapuerunt et per aëra ducentes in quandam paludem distantem per dimidiam leucam projecerunt, et dixerunt: o miser, quomodo in hoc statu tuo ausus fuisti facere tantam irreverenciam deo tuo et ecclesie sacramentis. Sed cum sic in aëre duceretur, invocavit beatam virginem Mariam matrem misericordia pro auxilio, vovens, quod vellet assumere ordinis domus Theutonice habitum regularem. Quo facto dimissus a dyabolis cecidit in paludem. De qua exiit et reversus ad civitatem Hallensem, que gesta fuerant, enarravit, et per lectum et vestes ipsius, que postea in palude invente fuerant, comprobavit.

351. De combustione suburbii de castro gedemini

Posthec XI Kalendas Junii frater Theodericus de Aldenburgk commendator de Raganita et XLIIII fratres cum CCCC viris de Sambia et Nattangia improvise intraverunt in ortu diei suburbium castri Gedemini, et incendio destruxerunt,et occiderunt quicquid in eo repertum fuit, preter eos qui ad castrum confugere poterant. De parte fratrum tres viri de Nattangia interfecti sunt et duo capti. Frater Otter eciam captus fuit, sed breviter postea mirabiliter evasit. Decem enim diebus fuit in via sine cibo.

352. De morte xlv lethowinorum

Eodem anno et tempore quidam de episcopatu Warmiensi dictus Mucko cum XIX latrunculis vadens versus Lethowiam, invenit XLV equites Lethowinos in solitudine, et subtiliter circumveniens eos omnes interfecit.

353. De eodem

Idem Mucko tempore alio cum paucis latrunculis exiit contra infideles, et dum venisset in solitudinem, vidit plures equites de Lethowia, et expavescens eorum multitudinem et potenciam, rejecit de humeris suis cibum et potum, et quicquid eum poterat gravare, et cum sociis suis fugit et evasit. Quo facto idem Mucko turbatus post multa consilia dixit ad socios suos: Oportet nos mori fame, quia cibum non habemus. Consulo ergo, ut moriamur honeste. Sequamur hostes nostros, et videamus, si possumus aliquid proficere circa ipsos. Quod cum placuisset omnibus, accesserunt secrete noctis tempore, et omnes occiderunt, eorum arma, equas et quecunque alia secum deducentes.

354. De fratre wernero magistro generali et terre prussie

Frater Wernerus de Orsele magister generalis XIIII terre Prussie XX hoc anno scilicet MCCCXXIV sexta die mensis Julii in domo principali Mergenburgk est electus et prefuit annis….

355. De impugnacione castri cristmemele

Hujus tempore eodem mense Julii CCCC Lethowini occulte venientes, volebant castrum Cristmemelam expugnare. Sed fratres premuniti per quendam piscatorem, parati in armis, dum ad pugnam accederent in ortu diei, plures vulneraverunt ictibus et sagittis, et quendam virum nobilem occiderunt, quem cum Lethowini deportare vellent, fratres per crebra jacula defenderunt. Tandem provocati in iram omnes convenerunt, quidam ipsum mortuum cum brachiis, alii cum pedibus, reliqui cum capite rapientes, violenter deportaverunt. Sed antequam hoc perficerent, tot ex eis vulnerati fuerunt, quod eorum numerum non audivi.

356. De legatis sedis apostolice, et pace facta inter infideles et cristianos

Hoc anno eciam dominus Joannes papa XXII ad suggestionem fratris Friderici ordinis fratrum minorum archiepiscopi de Riga et civium ibidem misit ad partes Lyvonie duos legatos Bartholomeum scilicet episcopum Electensem et Bernardum abbatem monasterii sancti Theofredi, Aniciensis diocesis ordinis sancti Benedicti, ut regem Lethowinorum et Ruthenorum baptizarent. Qui cum in crastino beati Mathei apostoli et evangeliste venirent ad civitatem Rigensem, fecerunt pacem inter dictos reges et eorum subditos ex una parte, et cristifideles ex altera, et preceperunt eam autoritate apostolica firmiter observari, addentes, quod quicunque hujus pacis fieret temerarius violator, aut aliquid ageret verbo vel facto, consilio aut opera, per quod eorum salubre negocium impediri posset, aut aliqualiter retardari, in sentenciam excommunicacionis incideret ipso facto, a qua non posset nisi per sedem apostolicam absolvi, cui sedi ipse eciam infra tres menses deberet se presentare, subiturus ibi correctionem debitam pro excessu. Hoc facto legati solempnes nuncios miserunt ad Gedeminum regem Lethowinorum, ut negocium sibi commissum a sede apostolica illi proponerent et diligenter investigarent, si ipse cum populo regni sui vellet baptismi graciam suscipere, et relicta ydololatria nomen