Дубянецкі - Неизвестно

Мы ведаем, што на вуліцы Горкага, на рагу Азёрнай (№2), тая адзіная ў Нясьвіжы драўляная цэркаўка. Накіраваліся ў яе бок. Царква аказалася адчыненай. Мы зайшлі і трапілі на пачатак казаньня. Я адразу ж зарыентаваўся, што сёньня сьвята Ільлі прарока. Менавіта яму была прысьвечаная пропаведзь. Мы выслухалі яе да канца з вялікім задавальненьнем: Генрык атэставаў сьвяшчэньніка правільна – ён эрудыт. Выйшлі з царквы прыўзьнятымі, прасьветленымі і шчасьлівымі. Добра, што мы выбралі сёньня такі маршрут. Ён узбагаціў нас…

Мы вырашылі вярнуцца ў замак не з яго параднага боку, а з процілеглага яму таго самага Марысінага парку. Пахадзілі па яго вельмі запушчаных алеях, у тым ліку і “Дубовай”, прыблукалі да помніка-абеліска Марысі. На ім яшчэ не зусім зарос мохам глыбока высечаны надпіс: “Marysin”, а ніжэй, пасярэдзіне “1898”. За гэтым прыгожым высокім стройным абеліскам ніхто не глядзіць. Некалі, відаць, прыгожая палянка вакол яго зарасла пустазельлем. Яно лезе і на помнік, прабіваецца праз шчыліны ў п’едэстале, пагражаючы яму разбурэньнем. Нягледзячы, што спозьнімся на абед, усё-такі мы вырашылі з паўгадзінкі папрацаваць менавіта тут. Распрануліся. Пачалі з праполкі яго ад разбураючых граніт (!) імху і пустазельля. Прапалолі ўсе плоскасьці абеліску і масіўнага, зьверху квадратнага, п’едэсталу, адкрылі іх сонечным праменьням, яно павінна спыніць разбурэньне, высушыўшы непатрэбную вільгаць. Зрабілі праполку паляны вакол помніку – прыкладна паласу метровай шырыні і падмялі ўсё самаробнымі венікамі.

Сваё наведаньне легендарнага радавога помніка князёў Радзівілаў мы завяршылі, як і патрабуе добрая беларуская традыцыя. На пастамент мы ўсклалі вялікі прыгожы букет дзікарослых кветак, назьбіраных на даўно зьдзічэлых “нібы-клумбах”, паміж кустоў і зельля.

Стомленыя і задаволеныя мы вярнуліся ў свой “нумар”. Абед заслужылі. У думках за сталом бачу вакол сябе удзячных шматлікіх прадстаўнікоў вялікага некалі, магутнага і выдатнага Роду, што залатымі літарамі ўпісаў сябе ў гісторыю майго народу і яго суседзяў, і не суседзяў.

Дзьве гадзіны мы сёньня прысьвяцілі яшчэ азнаямленьню з паркавым возерам. Узялі гэты раз ня ўвесь вадаём, а яго левую частку. Прайшлі ад дамбы і да самага канца. Гэта каля 2 тысячаў крокаў. Назад прайшлі гэтым самым шляхам (супрацьлеглы бок мы абсьледавалі ўжо раней). Возера трэба ратаваць тэрмінова! Яно імгненна зарастае…

4 жніўня 1985 году. Машын юбілей. Дзень рэкордаў, посьпехаў і іншых добрых справаў у яе гонар.

На крокамеры 19400! Роўна двое сутак таму (зараз таксама 22 гадзіны 20 хвілінаў) я напісаў, што дасягнуты тады рэкорд 16140 крокаў ня хутка будзе перакрыты. Але ж рэкорд той, дзякаваць Богу, аказаўся нядоўгавечным. Яшчэ да 8 гадзін раніцы на табло майго лічыльніка было 3500 крокаў: пакуль Маша спала я зьбегаў на рынак, каб купіць кветак. Купіў за пяць рублёў цудоўны букет гладыёлусаў, “аздобленых” “елачкаю-павуцінкаю”. Такіх раскошных букетаў было ўсяго толькі два! Аднаму некаму яшчэ пашанцуе. Мая рупівасьць разам з адпаведнымі словамі выклікала і адэкватнае ўражаньне. Абодва мы былі шчасьлівыя. Дзень пачаўся з пазітыўных эмоцыяў.

Пра нашае сьвята ў санаторыі ніхто ня ведаў. Звычайна ў такіх выпадках нейкая “афіцыйная” асоба пад “шквал апладысментаў” апавяшчае за сьняданкам на ўсю сталоўку пра такую падзею, нават пра радавы дзень нараджэньня. Прама тут у столь ляцеў корак з бутэлькі “Савецкага шампанскага”. Цяпер такія салюты ў СССР забароненыя. Мая юбілярка любіць якраз “Савецкае шампанскае”, я таксама ня супраць яго, і тым ня меньш мы ім не салютавалі ні ў сталоўцы, ні ў сваім пакоі – гэта было б кваліфікавана “адпаведнымі органамі” як нашае крымінальнае злачынства (!).

На сыходзе сёньняшняга дня я кажу Гарбачову і Ко шчыры дзякуй за такі новы парадак. Хоць мы з Машаю і не вялікія ахвотнікі да тых самотаў, але ж гадзіну-другую прыемна пасядзелі б у сваім “нумары” за прыгожа накрытым сталом з бутэлькай “Савецкага шампанскага”. Дзякуючы н’ю-крамлёўскім атэістычным эпігонам “маралі”, мы гэты час правялі ў касьцёле (Ведалі б яны і пра такі нечаканы эфект кампаніі!..)!

Прыняць удзел у гэты дзень у ранішняй Імшы мы зьбіраліся даўно. Але ж сёньня мы пайшлі ў касьцёл і другі раз, на дзённую Імшу. Пайшлі ўсёй сям’ёю: павіншаваць маму прыехалі дзеці, і паводле маёй прапановы быў прыняты менавіта такі план сьвяткаваньня.

Другая Імша завяршылася працэсіяй. Уражаньне ў дзяцей ад яе засталося выдатнае. Яна і сапраўды са скідкаю на падсавецкія ўмовы прайшла добра. Забароненыя ж ня толькі вулічныя рэлігійныя працэсіі, але і працэсіі на касьцёльным ці царкоўным дзядзінцы. Дазваляюцца працэсіі толькі ў сярэдзіне храму(!). У Нясьвіжскай і шмат якіх цэрквах і касьцёлах такіх магчымасьцяў зусім няма. Адпадае неабходнасьць у вялікай наменклатуры традыцыйнага “інвентару”!!!

Прыгожае, няветхае аблачэньне ў ксяндза і адзеньне ў міністрантаў і шматлікіх (да дваццаці чалавек!) памочнікаў. З годнасьцю адпавядаюць свайму ганароваму прызначэньню ўсе неабходныя прыстасаваньні да працэсіі – балдахін, харугвы, ліхтары і многае іншае. Цудоўна глядзяцца харугвы з выяваю Маці Боскай Вострабрамскай, Маці Боскай Частахоўскай, Сэрца Ісуса, сьвятога Казіміра. Вельмі прыстойны балдахін. А яшчэ ўчора (дый у папярэднія дні) за балдахін я лічыў чахол ад яго, які кожны раз, наведваючы касьцёл, бачу справа, паміж алтарамі любага мне св. Андрэя Баболі і св. Францішка Асізкага. Не далей, як учора, я падумваў ахвяраваць гэтаму касьцёлу багаты балдахін. Як я яго зрабіў бы, цяжка сказаць, але нейкае выйсьце шукаў бы. А цяпер убачыў, што трывога мая была дарэмная. Абмежаваўся сёньня грашоваю ахвяраю ў дваццаць пяць рублёў. Яна была зробленая ў інтэнцыі Юбіляркі і “дзякуючы” Ёй.

Яшчэ з часу нашай сумеснай паездкі ў Баку (а можа, і значна раней, у Тбілісі (1959 год) Марыя пераканалася, што я не шкадую грошы на храмы. Прытым на храмы ўсіх рэлігіяў, з якімі мы маем дачыненьні. Тады ў Азербайджане я адносна вялікую ахвяру ўнёс на галоўную мусульманскую мячэць у СССР. Праз некаторы час я прызвычаіўся да таго, што гэтую місію, калі мы разам, выконвае Марыя – звычайна ж у яе “сямейная каса”. Днямі пасьля маёй прапановы ўнесьці ахвяры ў Нясьвіжскія храмы, я даведаўся, што “ўжо ўнесены “срэбрам” у скарбонкі і касьцёлу і царквы”. (Серабром мы называем “белую” разьменную манету.) Я ня мог абмежавацца тымі “klejnotami”.

Выходзячы з касьцёлу, я сустрэўся з паннаю Рэгінаю, гаспадыняй айца Рыгора. Яна шчыра запрашала прыйсьці на абед у плебанію. На жаль, мне заставалася толькі ветліва падзякаваць і бегчы да сваіх дзяцей, бо праз якіх-небудзь пару гадзінаў мы мусім іх адпраўляць назад у Менск. За гэты час мы з большага паказалі ім замак і парк. Дочкі нашыя пакінулі нас задаволенымі сваім днём. Мы таксама ім задаволеныя!

7 жніўня 1985 году. У сёньняшняй газеце “Знамя юности” зьвярнуў увагу на вялікі артыкул Ул. Бойкі “Читайте Адамовича”. Загаловак яўна пераклікаецца з назваю гучнага кінафільму “Иди и смотри”: “Идите и смотрите” , “Берите и читайте”. Нешта накшталт гэтага і сказаў зусім нядаўна Бойка перад тэлеэкранам у перадачы, прысьвечанай Арлену Кашкурэвічу.

Перадачы тады не атрымалася. Галоўным у ёй быў якраз Уладзімір Бойка, ён жа і “сапсаваў” яе, ператварыўшы ў дыскусію з Алесем Адамовічам. Так яны і “выйшлі” на прыгаданы фільм, забыўшы зусім пра тэму перадачы, пра Арлена.

І гэтая праца Бойкава мне не спадабалася. Вельмі ж ён “расьсеянай” зрабіў яе – як, зрэшты, усё, што робіць – неканкрэтна, безсістэмна і незразумела. Аднак сам жа па сабе Валодзя хлопец добры, цікавы і, здаецца, сумленны.

У Бойкавай публікацыі была нейкая спасылка на “зусім нядаўні артыкул Алеся Адамовіча ў “Правде”. Я не чытаў тую “Правду”, хоць пра перададзены туды яшчэ ў красавіку артыкул ведаю.

“Правда” “не зьбіралася” доўга трымаць Алесеў артыкул. Там яго падрыхтавалі да друку больш-менш хутка. Гранкі будучай публікацыі выслалі ў Менск свайму карэспандэнту Івану Новікаму. А гэты барацьбіт за чысьціню партыйнай лініі схапіў пад паху прысланыя яму толькі для перадачы аўтару гранкі і павалок іх… у Цэка! Ведаючы адносіны цэкоўцаў да Адамовіча, можам сабе ўявіць, што там было. Так публікацыю артыкулу і затрымалі на доўгія месяцы.

Я знайшоў тую “Правду” з артыкулам. Гэта было 22 ліпеня. Артыкул называецца “Логика ядерной эры. Заметки писателя”. Чатыры скразныя слупкі. Гэта ледзь не палова шостай старонкі “Мир восьмидесятых”. Кажу “ледзь не палова” таму, што пад артыкулам падвярсталі маленькую заметку “Восеньская песьня” з падзагалоўкам ці рубрыкаю “Мастацтва за мяжою”. “Восеньская песьня – гэта патрыятычны алжырскі кінафільм “прагрэсіўнага” рэжысёра Мерзьяна Яла. Гэта, само сабою зразумела, пра сілы дабра і зла. Сілы дабра – партызаны, сілы зла – французскія каланізатары і заможныя каланісты.

А як артыкул? Ён цікавы, задзірысты. У ім не хапае таго пацыфізму, за які ў асноўным і б’юць аўтара. Але ж з Адамовічам можна і трэба спрачацца.