Польские сказки - Максим Дзевенис

– Bardzo się cieszę, że pan przyszedł mi pokazać tak niezwykłe widowisko.

Księżniczka powiedziała tak przez grzeczność (княжна сказала так из вежливости; przez – из, из-за /о причине/), bo przez tę krótką chwilkę (потому что за ту короткую минутку), gdy szła ze swego pokoju do ogrodu (когда она шла из своей комнаты в сад), już ją ogarnęła nuda i straciła chęć do zabawy (её уже охватила скука, и она потеряла охоту развлекаться: «развлечения»; chęć do czegoś – желание, охота чего-л.). Ale kiedy Szczupak zaczął tańczyć z Niedźwiedziem (но когда Щука начала танцевать с Медведем), wpadła w zachwyt (пришла в восторг/восхищение; wpaść – впасть /в какое-л. состояние/; wpaść w zachwyt – прийти в восторг/восхищение), śmiała się do rozpuku (хохотала до упаду; śmiać się – смеяться, хохотать; śmiać się do rozpuku – хохотать до упаду), klaskała w dłonie i kazała im tańczyć raz po raz (хлопала в ладони и велела им танцевать раз за разом; dłoń – ладонь; raz po raz – раз за разом). W końcu Niedźwiedź i Szczupak tak się pomęczyli (в конце концов Медведь и Щука так замучились), że razem wywrócili się na trawę i leżeli jeden obok drugiego głośno sapiąc (что вместе повалились на траву и лежали один возле другого = рядом друг с другом, громко сопя).

– Cudowne widowisko (чудесное зрелище)! – wykrzyknęła Księżniczka (выкрикнула Княжна). – Jeszcze nigdy w życiu nic podobnego nie widziałam (я ещё никогда в жизни ничего подобного не видела).

Księżniczka powiedziała tak przez grzeczność, bo przez tę krótką chwilkę, gdy szła ze swego pokoju do ogrodu, już ją ogarnęła nuda i straciła chęć do zabawy. Ale kiedy Szczupak zaczął tańczyć z Niedźwiedziem, wpadła w zachwyt, śmiała się do rozpuku, klaskała w dłonie i kazała im tańczyć raz po raz. W końcu Niedźwiedź i Szczupak tak się pomęczyli, że razem wywrócili się na trawę i leżeli jeden obok drugiego głośno sapiąc.

– Cudowne widowisko! – wykrzyknęła Księżniczka. – Jeszcze nigdy w życiu nic podobnego nie widziałam.

I zgodziła się zostać żoną Grajka (и согласилась стать женой Музыканта; zostać – стать). Ślub miał się odbyć za tydzień (бракосочетание должно было состояться через неделю; ślub – брак, бракосочетание; mieć – в сочетании с неопр. формой глагола означает долженствование; za – через /о времени/). Grajek naglił (Музыкант торопил), bo jak najprędzej chciał zostać mężem Księżniczki (потому что хотел как можно скорее стать мужем Княжны). Przez tydzień Księżniczka wciąż się przyglądała tańcom Szczupaka i Niedźwiedzia (неделю Княжна всё рассматривала танцы Щуки и Медведя), ale po tygodniu już jej się to znudziło i powiedziała do Grajka (но спустя неделю ей это уже надоело, и она сказала Музыканту; po – через, спустя /о времени/):

– Obrzydli mi już ten Szczupak i ten Niedźwiedź (опротивели мне уже эта Щука и этот Медведь; obrzydnąć – опротиветь). Każę ich pozabijać i przyrządzić na weselną ucztę (прикажу их поубивать и приготовить на свадебный пир).

I zgodziła się zostać żoną Grajka. Ślub miał się odbyć za tydzień. Grajek naglił, bo jak najprędzej chciał zostać mężem Księżniczki. Przez tydzień Księżniczka wciąż się przyglądała tańcom Szczupaka i Niedźwiedzia, ale po tygodniu już jej się to znudziło i powiedziała do Grajka:

– Obrzydli mi już ten Szczupak i ten Niedźwiedź. Każę ich pozabijać i przyrządzić na weselną ucztę.

Grajek zgodził się na to (Музыкант согласился на это), bo już był pewien (потому что уже был уверен), że zostanie mężem Księżniczki (что станет мужем Княжны), i nie zależało mu na Szczupaku i Niedźwiedziu (и его уже не интересовали Щука и Медведь).

Na drugi dzień w kaplicy zamkowej odbył się ślub Grajka z Księżniczką (на другой день в замковой часовне состоялось бракосочетание Музыканта с Княжной), a potem miała być weselna uczta (а потом должен был быть свадебный пир). Sproszono mnóstwo gości i zastawiono stoły w największej sali zamkowej (созвали множество гостей и накрыли на столы = накрыли столы в самом большом замковом зале = зале замка; zastawić stół – накрыть на стол). Dla Szczupaka znalazł się półmisek (для Щуки нашлась миска), ale żeby podać Niedźwiedzia (но, чтобы подать Медведя), trzeba było zrobić nowy (нужно было сделать новую), olbrzymi półmisek (огромную миску), i na rozkaz Księcia dziesięciu jubilerów pracowało nad tym półmiskiem przez całą noc (и, по приказу Князя десять ювелиров работали над этой миской всю ночь; na czyjś rozkaz – по чьему-л. приказу; książę – князь).

Grajek zgodził się na to, bo już był pewien, że zostanie mężem Księżniczki, i nie zależało mu na Szczupaku i Niedźwiedziu.

Na drugi dzień w kaplicy zamkowej odbył się ślub Grajka z Księżniczką, a potem miała być weselna uczta. Sproszono mnóstwo gości i zastawiono stoły w największej sali zamkowej. Dla Szczupaka znalazł się półmisek, ale żeby podać Niedźwiedzia, trzeba było zrobić nowy, olbrzymi półmisek, i na rozkaz Księcia dziesięciu jubilerów pracowało nad tym półmiskiem przez całą noc.

Olbrzymi Niedźwiedź na srebrnym półmisku budził podziw wszystkich gości (огромный Медведь на серебряной миске вызывал восхищение всех гостей). Ale bardziej jeszcze dziwiło ich to (но ещё больше удивляло их то), że obok Niedźwiedzia leżały na półmisku skrzypce ze strunami ze sznurków (что рядом с Медведем лежала на миске скрипка со струнами из верёвок). Księżniczce przyszedł do głowy taki żart i kazała położyć obok Niedźwiedzia skrzypce (Княжне пришла в голову такая шутка, и она велела положить возле Медведя скрипку; przyjść do głowy komuś – прийти в голову кому-л.).

Jedna z pań podniosła skrzypce i obejrzawszy je (одна из дам подняла скрипку и, осмотрев её; pani – женщина, дама), powiedziała (сказала):

– Na takich skrzypcach grać nie można (на такой скрипке играть нельзя; nie można – нельзя).

Olbrzymi Niedźwiedź na srebrnym półmisku budził podziw wszystkich gości. Ale bardziej jeszcze dziwiło ich to, że obok Niedźwiedzia leżały na półmisku skrzypce ze strunami ze sznurków. Księżniczce przyszedł do głowy taki żart i kazała położyć obok Niedźwiedzia skrzypce.

Jedna z pań podniosła skrzypce i obejrzawszy je, powiedziała:

– Na takich skrzypcach grać nie można.

– Można (можно)! – krzyknął Grajek (крикнул Музыкант). I chcąc przekonać wszystkich (и, желая убедить всех; chcieć – хотеть, желать), że mówił prawdę (что он говорит правду), chwycił w jedną rękę skrzypce (схватил в одну руку скрипку), w drugą smyczek (в другую смычок), uderzył nim po strunach i zaczął grać (ударил им по струнам и начал играть).

I co się stało (и что /же/ произошло)? Ledwo rozległy się pierwsze takty melodii (едва раздались первые такты мелодии), Niedźwiedź i Szczupak zerwali się z półmisków i zaczęli tańczyć (Медведь и Щука вскочили с мисок и начали танцевать). Goście przerazili się najokropniej i tłumnie zaczęli uciekać (гости пришли в ужас и толпой начали убегать: «ужаснулись самым ужасным образом»; przerazić się – ужаснуться, прийти в ужас; okropny – ужасный; tłumnie – толпой), a pierwsi uciekali Grajek i Księżniczka (а первыми убегали Музыкант и Княжна; pierwszy – первый).

– Można! – krzyknął Grajek. I chcąc przekonać wszystkich, że mówił prawdę, chwycił w jedną rękę skrzypce, w drugą smyczek, uderzył nim po strunach i zaczął grać.

I co się stało? Ledwo rozległy się pierwsze takty melodii, Niedźwiedź i Szczupak zerwali się z półmisków i zaczęli tańczyć. Goście przerazili się najokropniej i tłumnie zaczęli uciekać, a pierwsi uciekali Grajek i Księżniczka.

Ale nie zdążyli uciec (но они не успели убежать), bo Niedźwiedź rzucił się za nimi (потому что Медведь бросился за ними), jedną łapą przytrzymał Grajka (одной лапой придержал Музыканта; przytrzymać – придержать; задержать), drugą – Księżniczkę (другой – Княжну). Potem Niedźwiedź i Szczupak zasiedli w pustej sali przy stole i tymi samymi nożami i widelcami (потом Медведь и Щука сели в пустом зале и теми же ножами и вилками; zasiąść – сесть; widelec – вилка), którymi ich miano kłuć i krajać (которыми их должны были есть и резать), pokłuli i pokrajali Grajka i Księżniczkę (искололи и изрезали Музыканта и Княжну) – i zjedli (и съели).

Ale nie zdążyli uciec, bo Niedźwiedź rzucił się za nimi, jedną łapą przytrzymał Grajka, drugą – Księżniczkę. Potem Niedźwiedź i Szczupak zasiedli w pustej sali przy stole i tymi samymi nożami i widelcami, którymi ich miano kłuć i krajać, pokłuli i pokrajali Grajka i Księżniczkę – i zjedli.

Jan Kasprowicz

(Ян Каспрович)

17. O królu wężów i o walecznym a czystym młodziencu Perłowicu 16

(О короле змей и о храбром = и чистом юноше Перламутре)

Drzewiej działo się lepiej (в старину происходило = было лучше; drzewiej – уст. древле, в былое время, в старину; dziać się – происходить); ludzie wielką mieli siłę przez to (люди имели большую силу из-за того; przez – из-за /о причине/), że za młodu niewinni byli jak lilie (что смолоду были невинны как лилии; za młodu – смолоду), a siły (а силу), tej walecznej mocy swojej (эту храбрую силу свою; moc – сила), używali jeno po to (употребляли только затем; używać czegoś – употреблять что-л.; po – за /при обозн. цели действия/), ażeby ratować bliźnich (чтобы спасать /своих/ близких). Widzicie te Tatry (видите эти Татры)? Milami ciągną się zielonym lasem podszyte (милями тянутся они, зелёным лесом подшитые). Na chmurnych wierzchołkach ich połyskuje śnieg bielutki jak mleko albo i runo jagniąt-niewiniątek (на их пасмурных вершинах поблёскивает/блестит снег беленький как молоко или руно невинных ягнят; chmurny – пасмурный, хмурый; jagnię – ягнёнок; niewiniątko – невинный младенец), we wnętrzu ich piękne (в глубине их прекрасные; wnętrze – внутренность, внутренняя часть; we wnętrzu – внутри, в глубине), niby pawie oka (словно павлиньи глаза), lśnią się jeziora (сверкают озёра). Po graniach skaczą kozice (по горных склонах = по горным склонам прыгают/скачут дикие козы; grań – горный склон; kozica – дикая коза), świstaki w dolinach kamienistych poświstują (сурки посвистывают в каменистых долинах), orzeł poszybuje nad Wołoszynem17 (орёл взлетит над Волошином; poszybować – полететь, взлететь).