Польша в ХХ веке. Очерки политической истории - Коллектив авторов

Конец ознакомительного фрагмента.

Примечания

1

Między Polską etniczną a historyczną. Polska myśl polityczna XIX i XX wieku. T. VI. Wrocław, 1988.

2

Подробнее см.: Бовуа Д. Гордиев узел Российской империи. Власть, шляхта и народ на Правобережной Украине (1793–1914). М., 2011; Долбилов М. Д. Русский край, чужая вера. Этноконфессиональная политика империи в Литве и Белоруссии при Александре П. М., 2010.

3

Czapiewski Е. Białoruś między Polską a Rosją Radziecką – Litbel (1919–1920) // Polska i Białoruś w XX wieku. Z dziejów Europy Środkowo-Wschodniej. Wrocław, 2009. S. 37.

4

Подробнее об этом см.: Матвеева А. Г. Канцлер Каприви и поляки: «Новый курс» в политике Германии в 1890–1894. М., 2008.

5

Pobóg-Malinowski W. Najnowsza historia Polski 1864–1945. Т. I. Paryż, 1953. S. 87.

6

Костюшко И. И. Аграрные реформы в Австрии, Пруссии и России в период перехода от феодализма к капитализму: Сравнительный очерк. М., 1994.

7

Kaczyńska Е. Tłum a władza. Anatomia masowych ruchów społecznych w Krółestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku // Przemoc zbiorowa – ruch masowy – rewolucja. Warszawa, 1990. S. 71; Tych F. Rok 1905. Warszawa, 1990. S. 9.

8

Zarnowska A. Wychodźcy ze wsi w mieście przemysłowym (Królestwo Polskie na przełomie XIX i XX w.) // Acta Universitatis Lodzensis. Folia Historica. 46.1992. S. 133.

9

Mędrzecki W. Młodzież wiejska na ziemiach Polski centralnej 1864–1939. Procesy socjalizacji. Warszawa, 2002. S. 111.

10

Zarnowska A. Wychodźcy ze wsi… S. 135–136.

11

Tych F. Rok 1905. S. 8–9.

12

Micińska M. Inteligencja na rozdrożach 1864–1918. Warszawa, 2008. S. 116.

13

Шанин Т. Революция как момент истины. 1905–1907 гг. – 1917–1922. М., 1997. С. 44–45.

14

Цит. по: Krzywiec G. Szowinizm po polsku. Przypadek Romana Dmowskiego (1886–1905). Warszawa, 2009. S. 50.

15

Ustawa Ligi Polskiej z 1887 roku.

16

ZET w walce o niepodległość i budowę państwa. Szkice i wspomnienia. Warszawa, 1996. S. 33–34.

17

Kaczyńska E. Tłum a władza… S. 70–77.

18

Матвеев Г. Ф. Пилсудский. M., 2008. С. 36–37.

19

В 1897 г. Пилсудский говорил, что «после периода отказа нужно приучить людей к идее независимости, а как эта идея будет реализована, мы не знаем. Может война, может революция». – Цит. по: Pajewski J. Odbudowa państwa Polskiego 1914–1918. Poznań, 2005. S. 22.

20

Wasilewski St. Pięćdziesiąt lat zwątpienia, nadziei i walki 1864–1914. Warszawa, 2005. S. 142.

21

Подробнее см.: Булахтин M. A. Между политикой и моралью: краковские консерваторы в начале XX в. Пермь, 2006.

22

Понятие «кризис надежд» при описании событий 1904 г. ввел Р. Льюис. (Lewis R. D. The Labor Movement in Russian Poland in the Revolution of 1905–1907. Ph.D. diss. Berkeley, 1971. P. 75.) – Цит. no: Blobaum R. E. Rewolucja: Russian Poland, 1904–1907. Ithaca; London, 1995. P. 57.

23

Blobaum R. E. Revolucja: Russian Poland… P. 52.

24

Narastanie rewolucji w Królestwie Polskim w latach 1900–1904. Warszawa, 1960. S. 584; Tych F. Rok 1905. S. 8–9.

25

О характере демонстраций см.: Kaczyńska E. Partie polityczne a masowy ruch robotniczy w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku. Badania historyczne – ich krytyka i propozycje // Przegląd Historyczny. T. LXXXI. 1990. Z. 1–2. S. 132; Tych F. Rok 1905. S. 14.

26

Подробное описание демонстрации на Гжибовской площади дается в: Blobaum R. E. Revolucja: Russian Poland… P. 41–44; Tych F. Rok 1905. S. 13; Матвеев Г. Ф. Пилсудский. С. 90–92.

27

Оценки событий на Гжибовской площади были и остаются неоднозначными. Так, по мнению руководства СДКПиЛ, вооруженное сопротивление было не чем иным, как политической авантюрой. – Tych F. Rok 1905. S. 13. В данном случае успех боевиков был обеспечен тем, что нараставшее в рабочей среде возмущение экономическими условиями жизни аккумулировалось в антивоенных настроениях. – Kaczyńska Е. Partie polityczne… S. 131.

28

Tych F. Rok 1905. S. 19–20; Шанин Т. Революция как момент истины… С. 75.

29

Kaczyńska Е. Partie polityczne a masowy ruch robotniczy… S. 133.

30

Tych F. Rok 1905. S. 20–21.

31

Chwalba A. Socjaliści polscy wobec kultu religijnego (do roku 1914). Kraków, 1989; Idem. Sacrum i rewolucja. Socjaliści polscy wobec praktyk i symboli religijnych (1870–1918). Kraków, 1992.

32

Polska w latach ruchu niepodległościowego 1904–1918 w świetle źródeł przedstawił J. Dąbrowski. Kraków, 1925. S. 3.

33

Tych F. Rok 1905. S. 27–30, 35, 46.

34

Kaczyńska E. Tłum a władza… S. 86–87; Tych F. Rok 1905. S. 19, 44.

35

Zdrada J. Historia Polski 1795–1914. Warszawa, 2007. S. 777.

36

Kaczyńska E. Tłum a władza… S. 87.

37

Kaczyńska E. Tłum a władza… S. 82; Tych F. Rok 1905. S. 27.

38

Pająk J. Organizacje bojowe partii socjalistycznych w Królestwie Polskim 1904–1911. Warszawa, 1985. S. 8.

39

Подробнее о создании боевой организации ППС см.: Матвеев Г. Ф. Пилсудский. С. 86–87.

40

Pająk J. Organizacji bojowe partii socjalistycznych… S. 5–6; Kaczyńska E. Tłum i margines społeczny w wydarzeniach rewolucyjnych (Królestwo Polskie 1904–1907)//Dzieje Najnowsze. R. XV. 1983. Z. 1–2. S. 225–226.

41

Pająk J. Organizacji bojowe partii socjalistycznych… S. 8, 207.

42

Kaczyńska E. Tłum a władza… S. 81; Pająk J. Organizacji bojowe partii socjalistycznych… S. 9.

43

Kaczyńska E. Tłum a władza… S. 83–86.

44

Micińska M. Inteligencja na rozdrożach… S. 144.

45

Kaczyńska E. Tłum i margines społeczny… S. 226; Micińska M. Inteligencja na rozdrożach… S. 145.

46

Polska w latach ruchu niepodległościowego 1904–1918… S. 1–2.

47

Zdrada J. Historia Polski… S. 771.

48

Pachucka R. Pamiętniki z lat 1886–1914. Wrocław, 1958. S. 59.

49

Micińska M. Inteligencja na rozdrożach… S. 148.

50

Tych F. Rok 1905. S. 50; Zdrada J. Historia Polski… S. 770.

51

Tych F. Rok 1905. S. 24–25, 46.

52

Подробнее о заранярском движении см.: Piątkowski W. Dzieje ruchu zaraniarskiego. Warszawa, 1956.

53

Tych F. Rok 1905. S. 21–22, 42.

54

Lewalski K. Kościół katolicki wobec społeczno-politycznej rzeczywistości lat 1905–1907 // Rewolucja 1905–1907 w Królestwie Polskim i w Rosji. Kielce, 2005. S. 83–84.

55

См., например: Blobaum R. E. Revolucja: Russian Poland… P. 234–259.

56

Górecki A. Początki mariatywizmu // Przegląd Powszechny. 2002. N 4. S. 66.

57

Lewalski K. Kościół katolicki… S. 90.

58

Подробнее о мариавитском движении см.: Krisań М. Chłopi wobec zmian cywilizacyjnych w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX – początku XX wieku. Warszawa, 2008. S. 91–96.

59

Подробнее о трениях между крестьянами и католическими священниками см.: Крисань М. А. Отношение к католической церкви в крестьянской среде в Царстве Польском в конце XIX – начале XX в. // Профессор МГУ И. М. Белявская. Материалы конференции, посвященной 90-летию со дня рождения профессора МГУ И. М. Белявской. М., 2005. С. 78–98.

60

Lewalski К. Kościół katolicki… S. 85, 87, 93.

61

Ibid. S. 94–95; Tych F. Rok 1905. S. 56.

62

Olszewski D. Biskupi w Królestwie Polskim wobec socjalistów w latach 1905–1907 // Rewolucja 1905–1907 w Królestwie Polskim i w Rosji. Kielce, 2005. S. 115.

63

Lewalski K. Kościół katolicki… S. 99-105.

64

По данным Левальского можно говорить о 90 % переходов в 1905 г., согласно Верту – примерно о 74 %. – См.: Lewalski К. Kościół katolicki… S. 88–89; Верт П. Трудный путь к католицизму. Совесть, вероисповеданая принадлежность и гражданское состояние после 1905 г. // Доклад для ежегодника Литовской католической академии наук. Рукопись. Вильнюс, 2005. С. 9.

65

Верт П. Трудный путь к католицизму… С. 8.

66

Zdrada J. Historia Polski… S. 768.

67

Kaczyńska E. Tłum a władza… S. 92; Micińska M. Inteligencja na rozdrożach… S. 144; Tych F. Rok 1905. S. 21, 40.

68

Zdrada J. Historia Polski… S. 769.

69

Ibid. S. 767.

70

Micińska M. Inteligencja na rozdrożach… S. 142; Tych F. Rok 1905. S. 50, 53–54; Zdrada J. Historia Polski…S. 773–774.

71

Tych F. Rok 1905. S. 39, 53; Zdrada J. Historia Polski… S. 778.

72

Micińska M. Inteligencja na rozdrożach… S. 149.

73

Siedlik T. A. Historia Polski 1900–1939. Warszawa, 1993. S. 66, 83.

74

Zdrada J. Historia Polski… S. 782.

75

Проект основных положений автономного устройства Царства Польского //Погодин А. Главные течения польской политической мысли (1863–1907). СПб., 1907. С. 645–652.

76

Объяснительная записка к проекту основных положений автономного устройства Царства Польского // Погодин А. Главные течения… С. 661.

77

Korwin-Milewski Н. Siedemdziesiąt lat wspomnień. Warszawa, 1993. S. 192.

78

Ibidem.

79

Сазонов С. Д. Воспоминания. M., 1991. С. 374.

80

Korwin-Milewski Н. Siedemdziesiąt lat wspomnień… S. 196.

81

Polska w latach ruchu niepodległościowego 1904–1918 w świetle źródeł przedstawił J. Dąbrowski. Kraków, 1925. S. 5.

82

Цит. по: Ahmatowicz A. Polityka Rosji w kwestii polskiej w pierwszym roku Wielkiej Wojny 1914–1915. Warszawa, 2003. S. 18.

83

Ibid. S. 20.

84