Дубянецкі - Неизвестно

Цяпер вось Алег зноў наведаў мяне, ідучы ў кансісторыю. І зноў мне давялося наводзіць марафет у яго карэспандэнцыі, забясьпечыць яе адпаведным канвертам.

Я пераканаўся, што малады Бембель не зьвяртае ніякай увагі на форму.

13 сьнежня 1986 году. Да Генрыка на прыміцыю ня трапіў, хоць і вельмі хацеў быць там. Дзеці таксама гатовыя былі ехаць, асабліва Ірынка прасілася. Аднак мама-доктар пераканала ўсіх, што мне гэта была б занадта вялікая нагрузка. Перш за ўсё эмацыйная, якая і выклікае найбольш прыступаў стэнакардыі.

Затое падрыхтаваў Генрыку прыгожы прывітальны адрас. Заадно асобнай паштоўкай-візіткаю павіншаваў з Калядамі і з Новым 1987 годам. Да ўсяго гэтага далучыў свой варыянт “Вернае ракі” С. Жаромскага.

Адрас склаў па-беларуску, уключна прыведзеныя ў якасьці эпіграфу Псальмы 26,8 і 71,18. Беларускую мову ўжыў сьпецыяльна, бо, упэўнены, што яе там на прыміцыйных урачыстасьцях ня будзе. Хіба што кс. Чарняўскі будзе самім сабою і тут…

Зайшоў Алег. Зноў жа па дарозе да мітрапаліта. І зноў давялося надаваць высокароднасьць ягонай карэспандэнцыі. На гэты раз ён маецца даслаць два вершы – “Малітва” і “Давай сумовіцца”.

Вось “Малітва”:

…шукаем мы тут пуцявіны…

адны… ці – адну! – на ўсіх…

памілуй, Хрысьце, памілуй,

нябожчыкаў і жывых…

і дай нам усім

сьцяжыны

у бясконцых

Шляхох

Тваіх!

Звычайная, як бачым, малітва, бяз нейкага там надзвычайнага ўзьлёту. Але ж сама тэма гэтая незвычайная для беларускай падсавецкай паэзіі. У Алега (ды й ва ўсіх іншых!) такая тэма нават падсавецкай лічыцца ня можа, бо прасейваецца цэнзарамі, не публікуецца. Значыць гэта вольная паэзія! Вольная ў няволі! “Крамольныя” думкі пішуцца не для друку, а для некалькіх блізкіх людзей і дасылаюцца ім прыватным чынам з надзеяй на іх водгук і… захаваньне. Водгук – на выпадак, калі будзе страчаны і гвалтам адабраны аўтарскі экземпляр.

Вось так, напрыклад, здарылася з Алегавым рукапісам той кнігі, што “незаконна” надрукаваная сёлета ў Англіі. Адзін экземпляр рукапісу трапіў за мяжу і там, дзякаваць Богу, убачыў сьвет. Другі забралі ў парткам Акадэміі навук, калі судзілі там Алега за яго “злачынства”. Трэці экземпляр трапіў у ЦК КПБ – “на папярэдняе вывучэньне”. Адзін з гэтых двух ужо не існуе, другі цяпер аж у КПК КПСС (Камітэце партыйнага кантролю КПСС!)!

Гэта аж там будуць разьбіраць “вольныя” вершы Алега Бембеля. Сам М. С. Саломенцаў ацэніць (?!) і вынясе канчатковы прысуд. Гэта павінна стацца 16 сьнежня 1986 году. Алег кажа, што хаця б пашанцавала вырваць з тых зубоў рукапіс. Інакш нельга будзе адбіваць усякія магчымыя наскокі: нехта будзе нешта цытаваць, ня выключана, што з кан’юнктурнымі скажэньнямі, а ён аўтэнтык ня здолее паказаць. Дзе б гэта дастаць той англійскі друкаваны варыянт! Хоць Алегу!

28 сьнежня 1986 году. Па тэлебачаньні ў праграме “Час” учора перадалі пра назначэньне “беларуса” Цераха міністрам гандлю СССР. Я сам гэта чуў і асаблівага значэньня не прыдаў гэтаму факту. Што ж, думаю, ён вырас у нас на гандлі, палічылі, што “пацягне” і саюзную ношку; няхай цягне. Аж сёньня кампетэнтны ў гандлі чалавек, Васіль Міхайлавіч Разанаў, што сядзіць за маім сталом, высьветліў мне гэтую справу.

Церах узначальваў Спажывецкую кааперацыю рэспублікі. Пасьля стаў намесьнікам Старшыні Савету Міністраў БССР па гандлі. Зусім нядаўна “правярнуў” вельмі гучную афёру… з каўбасою. Вось што ён зрабіў. Усе фонды мяса, што прызначаліся на каўбасныя вырабы для дзяржаўнай гандлёвай сеткі, перарабіў іх у тыя ж самыя каўбасы і пачаў прадаваць іх у сваіх магазінах. Здавалася б, што тут такое пакупніку, маўляў, бяз розьніцы. Але ж не! Розьніца была: з дазволу Дзярж. камітэту БССР па цэнах Церах вызначыў на гэтыя каўбасы трайную цану! Пакупнікі паднялі бунт. Сталі разьбірацца. Зьнялі Старшыню Дзярж. Камітэту па цэнах Р. Жданка, загадчыка аддзелу СМ БССР Зайцава, некалькі іншых чалавек пакаралі ў Савеце Міністраў, Міністэрстве гандлю рэспублікі і ў вотчыне Цераха. Атрымаў вымову нават загадчык аддзелу гандлю і бытавога абслугоўваньня ЦК Лапо. А самога Цераха праз месяц паднялі да нябёсаў. Значыць, кажу я свайму суседу, церахаўская хватка імпануе Крамлю, там убачылі спосаб лёгка папоўніць пустую казну. Аднак сусед вытлумачыў гэта прасьцей: Церах падабаецца загадчыку аддзелу гандлю ЦК КПСС Сташанкову, удвух нядаўна аб’язджалі рэспубліку. Я ж лічу свой вывад больш лагічным.

Цэкоўцы Раман (Катужанец – рэд.) і Юра Лабун таксама дзівяцца і плююцца з такога “кадравага”фартэлю.

29 сьнежня 1986 году. Чытаем пра таго самага Цераха біяграфічную даведку ў “Известиях”. Нехта пад агульны рогат заўважыў: “Пры пералічэньні яго былых пасадаў забылі тры словы ўпісаць: “усюды правальваў работу”.

Сродкі масавай савецкай інфармацыі цяпер поўныя непрыхільных для Заходніх краінаў “легенд” пра пагібель тамтэйшага грамадства. Не пасаромяцца нават біць тыя краіны, дзе найвышэйшы жыцьцёвы ўзровень. Вось у той самай праграме “Час” паказалі як гаруе народ у Нарвегіі. Увішны карэспандэнт (кадэбіст) узяў інтэрв’ю у беспрацоўнага ў яго дамку-аўтобусе. Беспрацоўны – эмігрант. Сказаў, што за апошні час толькі тры дні працаваў. “Карэспандэнт”-кадэбіст правёў аб’ектывам па вуліцах Осла і закрычаў нешта накшталт: “Быццам бы горад, але ж вы, таварышы , бачылі яго існасьць!..”

Сёньня з В. Н. Разанавым наведалі ў хірургічным аддзяленьні Паўлу Украінец. Хто яе ведае – любіць і паважае. Яна добрая, разумная. Днямі, дарэчы, атрымала дыплом доктара філасофскіх навук. Працу ў ЦК вырашыла кінуць.

Вечарам паступіў А. Шманцар з мікраінфарктам. А ў пакой 408 перавезьлі М. Танка...

1 студзеня 1987 году. Сёлета Новы год мы думалі су- стрэць толькі ў цесным сваім сямейным коле. Аднак пад- вечар мне ці Марыі прыйшла ідэя запрасіць суседку - яна адзінокая, удава.

Значыць, паводле нашай традыцыі, трэба і ёй рыхтаваць “дзедмарозаўскі” падарунак. Падрыхтавалі, аформілі. Праз якую-небудзь гадзіну патэлефанаваў Мікола Галенка, вы- кладчык філасофіі, стары, яшчэ з ганцавіцкіх часоў, наш прыяцель. Абмяняўся са мною віншаваннямі з Новым го­дам, пачаў развітвацца. Я успомніў, што ў яго таксама няма дзе і няма з кім правесці сыльвестра і запрасіў яго да сябе. “Вінавата” далажыўшы жонцы: “рыхтуйся, Матулька, каля пяцёх прытуліць і шостага нябогу”.

Матуля пашырыла сваю праграму, а мне з дочкамі трэба было падумаць наконт падарунка. Зрабілі ўсё, як належыць. Падарункі гасцям, на маю думку, не павінны адрознівацца ад нашых ні знешнім выглядам, ні зместам.

Пакункі кожнаму падпісаў Дзед Мароз (я), з адпаведнымі okolicznosciowymi словамі. Афармлялі іх Галя і Ірынка.У сярэдзіне падарункаў былі таксама тэксты, прытым, галоўныя. Іх пісала Галька.

Тое, што пісалася гасцям, мы не будзем аднаўляць па памяці. А вось нашае амаль усё перада мною:

1) “Дзед Мароз віншуе гаспадара гэтае хаты з паспяховым выздараўленнем і... з тэрміновым выхадам з бальніцы (відаць, вельмі хацеў у навагоднюю ноч быць з сям’ёю і сябрамі). ДзМ”.

Словы “гаспадара гэтае хаты” выконвалі тут ролю адрасу, таму былі выдзелены каляровым фламастэрам.

2) Міхасю

дый Мурамцу кавалеру зграбнаму - гляк жывой вадзіцы водару прывабнага!

Дзед Мароз, 1987.

3) “Ручанькам шчодрым, нястомным у працы - каб смела

з Дзядулем

Марозам

вітацца!

Дзядуля. 1987”

4) “Наймаладзенькаму

кацяняці -

лапкі ды кіпцікі даглядаці!

Дзед Мароз, 1987”

У мяне пад рукою гэтыя чатыры “пасланні”. Столькі ж і адсутнічае, не лічачы чатыроз гасцявых.

Затое вось тут побач мая “Калядка”, якою павіншавалі мяне мае дзеці ў бальніцы:

Ішла баба па ляду рассыпала каляду пакацілася каляда - калядзіца ды да пана Міхала у святліцу

будзь, пане Міхале, здароў, як рыжок-бароў, май торбу грошы, жыві ў раскошы, май усяго даволі, а бяды - ніколі!

Стары год канчаем, новы зачынаем - хай усё ліхое мінецца, а ўсё добрае застанецца!

Шчадроўшчыкі", Менск, 24. 12. 86г.

Багата, як звычайна паступіла віншавальных паштовак. Цёплыя словы іх вельмі радуюць. Міжволі (а можа, і не?) звяртаеш увагу і на мастацкую вартасць паштовак: усё-такі гэта выданні-сувеніры. Усё больш мільгаюць “штампоўкі” са шматмільённых тыражоў. Арыгінальнага вельмі мала! Нават трапляюцца па некалькі аднолькавых выданняў, часта атрыманых з розных канцоў СССР.

“Рускімі тройкамі” напрыклад, шчыра павіншавалі мяне Янка Брыль і Пімен Панчанка. А вось фотакампазіцыя “Шышкі” дасланая мне з Мурманску і Мінску, “Серпантын” - з Камсамольску-на-Амуры і Мінску. З непрыемнай русафільскай вяззю даставілі мне 14-мільённы “твор” з двух беларускіх гарадоў і з Баку. Да мяне трапіла пяць “розных” сюжэтаў толькі нейкага И. Дергилева; кожны з іх размножаны па 15-20 млн. экз.! А “узоры” А. Любезнова, В. Зеленовой? Сапраўды, маштабы халтуры - савецкія, бязмежныя.