Категории
Самые читаемые
Лучшие книги » Разная литература » Прочее » Дубянецкі - Неизвестно

Дубянецкі - Неизвестно

Читать онлайн Дубянецкі - Неизвестно

Шрифт:

-
+

Интервал:

-
+

Закладка:

Сделать
1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 43 ... 101
Перейти на страницу:

Цікавы яшчэ дзядзька Павел - Сяўра. Яго гналі з усякіх пасадаў - з малых і пабольш. Ен, стаўшы старшынёю калгасу ў 30-я гады, хацеў шчыра арганізаваць аплату працы калгасьнікаў. “Але дайшло да райкому, і яго тут жа бясшумна прыбралі: паслалі некуды ў пажарную: давай пражакцёрствуй на пажарах!”

Мог бы такі аўтар крыху больш напісаць пра калектывізацыю. Ен жа мусіў яе, праклятую Богам і людзьмі, добра памятаць. Ен піша “між іншым”, так сабе. Паслухаем: “Дарэчы, пра калектывізацыю. Я ня так блізка ведаў вёску, яе людзей, каб мяне гэта закранала (! - М. Д.). Помню хіба адно. Калі пачалося раскулачваньне, бацька паведамляў маці як бы спалоханым шэптам, што забралі Сядога ці Дубадзела”.

Вось і ўся Шамякінская калектывізацыя, усё раскулачваньне - гэтая найвя- лікшая трагедыя ўсяго сялянства сьвету за ўсю гіторыю яго існаваньня!

У Шамякіных неяк склалася даволі пікантная сітуацыя. Пётр Шамякін быў лесьніком, часта пераязджаў з месца на месца. I вось у 1944 годзе, не дачакаўшыся пакуль лясьніцтва яму паставіць хату, ён пачаў будаваць сабе яе сам: прыляпіў яе на краі пасёлку Чэхаў, “упісаўшыся” ў вуліцу”. А пасёлак няправільна лічыцца і дагэтуль рускім, Навазыбкаўскага раёну. Але хата стаяла на беларускай зямлі, у Добрушскім лясьніцтве. Затое хлеў стаяў на тэрыторыі дзьвюх рэспублік. Да рускага сельсавету два кіламетры. Туды бацькі насілі падаткі і страхоўку. Але неяк у беларускай Карме дакапаліся да гэтай крамолы і прымусілі трымаць усе “дзяржаўныя” зносіны толькі з імі - за 15 кіламетраў. А трэба ж мець на ўвазе, што тады транспарту не было.

Мне цікавым выдалася апавяданьне пра кітайца, якіх у маіх родных мясьцінах не было і няма. Дык вось у вёсцы Маркавічы быў кітаец - ардэнаносец яшчэ з часоў грамадзянскай вайны. Гэты кітаец, цікава, так і не паступіў у калгас, “хоць яго разы два арыштоўвалі”. I вось кітайцу не прадалі ў мясцовай краме лапату. “Лапаты былі дэфіцытам, прадавалі іх па сьпісе, лепшым людзям ці на нарыхтоўку яек”. Так аўтар без найменшай іроніі апраўдвае тыя (без)“парадкі” і нават ня ставіць у двухкосьсе такія тэрміны, як “лепшыя людзі” і інш. Мы ведаем, што падчас гэтыя “лепшыя” - гэта былі тыя падонкі, што раскулачвалі, забівалі, гналі ў Сібіры ў Бутыркі, у Лубянкі, у канцлагеры, катавалі якраз нашых лепшых людзей і пазбавілі нас насеньня нашай эліты.

Гэты кітаец-“ардэнаносец” уклініўся ў апавяданьне пра другога “ардэнанос- ца”, партызана часоў грамадзянскай вайны. Гэты, Скоблікаў яго прозьвішча

- увекавечым і тут - працаваў лесьніком у Воленцы. Адзначаўся тым, што “біў парубшчыкаў”. На яго “пісалі скаргі”. Падпісалі ў лясьніцтве загад аб зваль- неньні, “а высяліць яго з лесьнічоўкі ня мелі сілы”.

I вось тады бацьку Шамякіна паставілі часова крамшчыкам у Пыхані. “Была картачная сістэма”. Малы !ван памагаў бацьку - увечары разьбіраў адрэзаныя картачкі на хлеб - асобна, крупы - асобна і г. д. Мяса і кілбасы, заўважае аўтар, ніколі не было”.

Малапісьменны бацька за 4 месяцы “пратаргаваўся”. I “мусіў купіць цёлку, каб пакрыць нястачу”. Пайшоў зноў у лесьнікі.

Даволі цікавыя разважаньні I. Шамякіна пра свайго бацьку, пра дзеда, пра такіх сялянаў, што былі “па-свойму таленавітымі. Але не ў вядзеньні сваёй гаспадаркі!.. З такіх людзей ніколі не вырасталі багацеі, кулакі, нават пры са­мых спрыяльных умовах. Гэта катэгорыя тых сялянаў, якія да рэвалюцыі (ды і пасьля) папаўнялі армію пралетарыяту.

I далей I. Шамякін цудоўна прасьвятляе марксісцкі тэзіс пра “перадавы рабочы клас”, што вылупіўся з тых нягеглых. Ен кажа “На шахтах, заводах, дзе ня трэба было асабліва варушыць мазгамі, дзе за цябе думаюць майстры, інжынеры, з іх атрымоўваліся нядрэнныя рабочыя, нярэдка - вельмі добрыя рабочыя”. Аўтар зусім правільна і тлумачыць гэтую сваю думку: “Вядзенне ўласнай гаспадаркі патрабуе асаблівага арганізацыйнага таленту”. Гэтай катэгорыі аўтар не прысвоіў парадкавы нумар. Але ж паводле яго логікі паставім яе першым нумарам (тыя “няўдачнікі” сяляне і “добрыя рабочыя” - другі).

“Праўда, - кажа I. Шамякін, - была і трэцяя катэгорыя сялян, якіх... назы- валі гультаямі. Такія ў сяле не багацелі і ў горад рэдка падаваліся”. Парадоксам нашага часу зьяўляецца тое, кажа I. Шамякін, што з вёскі, з калгасаў, хлынулі ў горад менавіта дзьве першыя катэгорыі сялянаў: дзелавыя, ініцыятыўныя, та- ленавітыя і такія, як Міна (!ванаў дзед па бацьку - М. Д.), - шчырыя рабацягі, “цягучыя”. Першая катэгорыя, канчае гэты свой цікавы расклад I. Шамякін, калі і не выязджае, то выбіваецца ў начальнікі, у кіраўнікі, установаў розных хапае і на сяле, напладзілі больш, чым трэба. У сферы сельскагаспадарчай вытворчасьці застаюцца, як правіла, трэція. Да сваіх традыцыйных заняткаў - сузіраць і філа- софстваваць наконт кожнай зьявы - дадалі трэці “прыемны” занятак - браць чарку. Раней не было за што, а цяпер на “чарніла” кожны можа зарабіць...”

“Сям’я наша жыла на мяжы беднасці, - кажа Шамякін... - На першых курсах тэхнікума... я нярэдка галадаў. Прыязджаў дадому - і ў маці не знаходзілася шматка сала, ні масла, каб даць мне з сабой”.

Стыпендыя ў Iвана была 60 рублёў, бацькаў аклад - 120. Але ён ня ўмеў карыстацца неабсяжнымі землямі.

Настаўнік Шкаруба таемна ў лесе прачытаў дзецям верш С. Ясеніна. Ма­быць, у гэты самы час цэлы курс Менскага педінстытуту быў арыштаваны за чытаньне Ясеніна. Многіх расстралялі. Вярнулася мала, у тым ліку і Уладзімір Клішэвіч.

Даносы ў школе. Iван выпадкова драпнуў цыркулем сшытак і прарваў во- кладку якраз на воку Сталіна. Данесьлі. Ледзь апраўдаўся. Вывучаў дырэктар Букініч усю радаслоўную яго.

Вельмі кідаецца ў вочы Шамякінскае вернападданства. Нават ён піша такую лухту: “Жылі бедна, але калгасам былі задаволены”. Гэта ў Карме. “Наш сусед бязногі Мікіта, інвалід вайны, не ўступіў у калгас, і бабуля мая асуджала яго”. Усе Шамякіны - “савецкія людзі”!!!

На дыпломную практыку Шамякіна паслалі ў сакавіку 1940 году на цэ- ментавы завод у Росі пад Ваўкавыскам. “Адбіралі тут у Заходнюю строга, у гарком камсамолу запрашалі. I недарэмна. Дыпломамі сваімі мы займаліся менш за ўсё... На заводзе мы зьяўляліся вельмі рэдка. Але агітацыйную работу вялі актыўна... Нас выклікалі ў райком партыі, давалі заданьні, асабліва, калі пачалася кампанія па выбарах у Вярхоўны Савет... Ад гэтага мы адчулі сваю значнасьць. Адразу пасталелі”.

Пра гэта Шамякін напісаў у “Непаўторнай вясне”. Абяцае яшчэ вярнуцца да гэтай тэмы.

Перад вайною. I ў калгасе сяляне, і ў саўгасе сяляне. Але тыя, што ў саўгасе, называюцца рабочым класам. А яму ж у саветаў заўсёды больш увагі. Шамякін піша, што нават у саўгасе “карціны паказвалі часьцей, у той час найбольшая ўвага была рабочаму класу”.

I. Шамякін у маленстве марыў пра ваенную школу.

Адным з яго дзіцячых каханьняў была аднакласьніца Маруся, якая нара- біла Iвану сораму, паказаўшы хлопцам яго запіску з прызначэньнем месца і часу спатканьня. “Замест Марусі з-пад моста выскачылі “чэрці” з намазанымі мордамі, у зімовых шапках, вывернутых кажухах”. Бедны Iван вымушаны быў скокнуць “у ваду ў сваіх лепшых штанах”, а пасьля ісьці “ні з чым” дамоў аж

14 кіламетраў. 14 сюды і 14 назад!

“Маруся ў вайну выйшла замуж за лясьнічага, што служыў у немцаў. Яго асудзілі, саслалі.” Пасьля вайны Iвану давялося разам працаваць у Пракопаў- скай школе. “Была яна злой, сварлівай, сквапнай бабай, дрэннай настаўніцай...

Мяне ненавідзела, але баялася: я быў сакратаром партарганізацыі, а на ёй пляма

- муж нямецкі памагаты”.

Аўтар сьцьвярджае, што ён “менш, чым хто з майго кола франтавікоў, вы- карыстаў у творчасьці асабіста перажытае на вайне. Адна аповесьць “Агонь і снег”. Усё іншае... - падказана трагедыяй народа, гераізмам партызанаў і пад- польшчыкаў. Подзвіг беларусаў - тэма невычэрпная”.

Лічу справядлівым назіраньне аўтара, што “розьніца паміж калгасамі і саўгасамі толькі ўяўная, тэарэтычная... Але ў практыцы кіраваньня, асабліва ў першым звяне, раённым, паміж калгасамі і саўгасамі мяжа даволі ўмоўная”.

Хваліць аўтар гэтак званую Харчовую праграму. “Але ўсе... мерапрыемствы, рэарганізацыі не спрыяюць працэсу, што нарастае з хуткасцю снежнай лавіны

- самазнішчэньня традыцыйнай вёскі з тыпова сялянскай псіхалогіяй і з бытам, які мала ў чым да нядаўняга часу мяняўся на працягу стагоддзяў... У гэтым плане нельга не прызнаць сілу нашых ідэалагічных сродкаў; здорава мы паста- раліся, каб развянчаць традыцыйную любоў селяніна да зямлі, і гэтак жа добра папрацавалі, каб прывучыць моладзь да новага жыцця - без гною, свінней, з гарачай вадой і прадуктовым магазінам на першым паверсе”.

Аўтар піша, як узбройвалі да вайны нават прафсаюзнага работніка ніжэйшага рангу: старшыня рабачкаму ў саўгасе хадзіў з рэвальверам.

“У саўгас прыехаў Старшыня ЦВК БССР Чарвякоў. Саўгас спецыялізаваўся на вырошчваньні трусоў. Вырашалася мясная праблема. Дарэчы, праз год, калі Чарвякова не стала, трусіная ферма была закрыта як шкодніцкае пачынанне...

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 43 ... 101
Перейти на страницу:
На этой странице вы можете бесплатно скачать Дубянецкі - Неизвестно торрент бесплатно.
Комментарии