Майстар i Маргарыта (на белорусском языке) - Михаил Булгаков

Неўзабаве пасля таго, як паехалi вазы з канвоем, пакiнуў тэрыторыю палаца конна i пракуратараў госць, пераапрануты ў цёмны паношаны хiтон.

Госць накiраваўся не за горад, а ў горад. Праз нейкi час можна было ўбачыць, што ён пад'язджае да крэпасцi Антонiя, якая размяшчалася на поўначы i недалёка ад вялiкага палаца. У крэпасцi госць пабыў таксама нядоўга, а потым яго можна было ўбачыць у Нiжнiм Горадзе, на яго крывых i заблытаных пакручастых вулачках. Сюды госць ужо прыехаў верхам на муле.

Госць добра ведаў горад i вельмi хутка адшукаў патрэбную яму вулачку. Яна называлася Грэцкаю, бо на ёй размяшчалася некалькi грэцкiх крамак, у тым лiку i тая, у якой прадавалi дываны. Менавiта ля гэтае крамкi госць спынiў свайго мула, злез i прывязаў яго за колца ля варот. Крамка была ўжо замкнёная. Госць зайшоў праз варотцы, якiя былi побач з уваходам у крамку, i трапiў у невялiкi квадратны дворык, абстаўлены хлеўчукамi. Ён пакiраваў у двары за вугал i апынуўся ля мураванае тэрасы жылога дома, абвiтага плюшчом, агледзеўся. У домiку i ў хлявах было цёмна, агню яшчэ не запальвалi.

Госць цiха паклiкаў:

- Нiза!

У адказ зарыпелi дзверы, i ў вечаровых прыцемках на тэрасе паказалася маладая жанчына без пакрывала. Яна нахiлiлася над парэнчамi тэраскi, трывожна ўзiралася, спрабавала пазнаць, хто прыйшоў. Пазнала прышэльца, прыветна ўсмiхнулася яму, закiвала галавой, махнула рукою.

- Ты адна? - цiха па-грэцку спытаўся Афранiй.

- Адна, - шапнула жанчына на тэрасе. - Муж ранiцай паехаў у Кесарыю. - Тут жанчына азiрнулася на дзверы i дадала шэптам: - Але служанка дома. - I яна дала знак, што можна зайсцi.

Афранiй азiрнуўся i ступiў на мураваныя прыступкi. Пасля гэтага жанчына i ён знiклi ў домiку.

У гэтае жанчыны Афранiй пабыў зусiм мала, не болей чым пяць хвiлiн. Пасля гэтага ён пакiнуў домiк, спусцiўся з тэрасы, нiжэй насунуў на вочы башлык i выйшаў на вулiцу. У гэты час у дамах ужо запальвалi святло, перадсвяточнае стоўпатварэнне было яшчэ даволi вялiкае, i Афранiй на сваiм муле знiк у плынi пешаходаў i конных. Далейшы яго шлях нiкому невядомы.

Жанчына, якую назваў Афранiй Нiзаю, як толькi засталася адна, адразу ж пачала пераапранацца. Яна спяшалася. Але як нi цяжка было ёй адшукваць патрэбныя рэчы ў цемры, святла яна не запальвала i служанку не клiкала. Толькi пасля таго як сабралася i на галаве было цёмнае пакрывала, у домiку пачуўся яе голас:

- Калi будуць пытацца мяне, скажы, што пайшла ў госцi да Энанты.

Пачулася бурчанне старое служанкi ў цемры:

- Да Энанты? Ай, гэтая Энанта! Забаранiў жа муж хадзiць да яе! Зводня яна, твая Энанта! Вось скажу мужу...

- Ну, ну, ну, замоўкнi, - адазвалася Нiза i, як цень, выслiзнула з домiка.

Нiзiны сандалi загрукалi па плiтах у дворыку. Служанка незадаволена зачынiла дзверы на тэрасу. Нiза пакiнула свой дом.

У гэты самы час з другога завулка ў Нiжнiм Горадзе, завулка пакручастага, якi тэрасамi спускаўся да адной з гарадскiх сажалак, з варотцаў звычайнага домiка, якi глухой сцяной выходзiў у завулак, а вокнамi на двор, выйшаў малады чалавек з акуратна падстрыжанай барадой у белым чыстым кефi, якi падаў на плечы, у новым святочным блакiтным талiфе з кутасiкамi ўнiзе i новых рыпучых сандалях. Гарбаносы прыгажун, якi прыбраўся перад вялiкiм святам, iшоў бадзёра, абганяў мiнакоў, якiя спяшалiся дадому на святочную вячэру, глядзеў, як запальвалiся адно за адным вокны. Малады чалавек накiроўваўся па дарозе, якая вяла паўз базар да палаца першасвятара Каiфы, якi размяшчаўся ля падножжа храмавага ўзгорка.

Праз нейкi час можна было бачыць, як ён зайшоў у вароты Каiфавага двара, а крыху пазней - як ён выходзiў адтуль.

Пасля наведвання палаца, у якiм ужо палалi свяцiльнiкi i факелы, дзе панавала святочная мiтусня, малады чалавек пайшоў яшчэ весялей i заспяшаўся назад у Нiжнi Горад. На тым самым рагу, дзе вулiца ўлiвалася ў базарны пляц, у бурлiвасцi i штурханiне яго перагнала нейкай прытанцоўваючай хадой лёгкая жанчына ў чорным пакрывале, апушчаным на самыя вочы. Калi жанчына абганяла прыгажуна, яна на нейкае iмгненне адкiнула пакрывала, апякла позiркам, але не запаволiла кроку, а, наадварот, пайшла хутчэй, быццам хацела ўцячы ад таго, каго перагнала.

Малады чалавек не толькi заўважыў жанчыну, не, ён нават пазнаў яе, а пасля таго як пазнаў, здрыгануўся, недаўменна паглядзеў услед i адразу ж кiнуўся даганяць. Ён ледзь не збiў з ног нейкага мiнака са збаном у руках, дагнаў жанчыну, цяжка дыхаючы ад хвалявання, паклiкаў яе:

- Нiза!

Жанчына завярнулася, прымружылася, на твары ў яе адбiлася халодная незадаволенасць, i суха адказала па-грэцку:

- А, гэта ты, Юда? А я не адразу пазнала цябе. Але добра. У нас ёсць прыкмета, што той, каго не пазнаюць, будзе багатым...

Юда хваляваўся гэтак, што сэрца яго аж трапятала, як птушка пад чорным покрывам, Юда спытаўся перарывiстым шэптам, каб не чулi мiнакi:

- Куды ты iдзеш, Нiза?

- А навошта табе? - Нiза запаволiла хаду i звысоку глядзела на Юду.

У Юдавым голасе пачулася нейкая дзiцячая iнтанацыя, ён разгублена зашаптаў:

- Але як гэта?.. Мы ж дамовiлiся. Я хацеў зайсцi да цябе. Ты сказала, што ўвесь вечар будзеш дома...

- Ай, не, не, - капрызна адказала Нiза, адтапырыла нiжнюю губу, а Юду здалося, што яе твар, сама прыгожы твар ва ўсiм свеце, зрабiўся яшчэ прыгажэйшы, - мне стала сумна. У вас свята, а мне што рабiць? Сядзець i слухаць, як ты ўздыхаеш на тэрасе? I баяцца, што служанка пра ўсё раскажа мужу? Не, не, i я вырашыла пайсцi за горад паслухаць салаўёў.

- Як за горад? - спытаўся разгублена Юда. - Адна?

- Вядома, адна, - адказала Нiза.

- Дазволь мне суправаджаць цябе, - папрасiў Юда, задыхаючыся ад хвалявання.

У галаве ў яго затуманiлася, ён забыўся пра ўсё на свеце i з мальбою глядзеў у блакiтныя, а цяпер, здавалася, чорныя Нiзiны вочы. Нiза нiчога не адказала i пайшла шпарчэй.

- Чаму ты маўчыш, Нiза? - жаласна спытаўся Юда, параўняўшыся з ёй.

- А мне не будзе сумна з табою? - раптам спыталася Нiза i спынiлася.

Цяпер у галаве ў Юды зусiм зацьмiлася.

- Ну, добра, - злiтавалася нарэшце Нiза, - пойдзем.

- А куды, куды?

- Пачакай... зойдзем у гэты дворык i дамовiмся, а то я баюся, што ўбачыць хто-небудзь са знаёмых i потым скажуць, што я была з палюбоўнiкам на вулiцы.

I знiклi з базара Нiза i Юда. Яны шапталiся ў падваротнi нейкага двара.

- Iдзi ў маслiнны маёнтак, - шаптала Нiза, нацягваючы пакрывала на вочы i адварочваючыся ад нейкага чалавека, якi з вядром якраз заходзiў у двор, - у Гефсiманiю, за Кедрон, зразумеў?

- Ага, ага, ага.

- Я пайду першая, - працягвала Нiза, - а ты не бяжы ўслед, адстань. Калi пяройдзеш ручай... ты ведаеш, дзе грот?

- Ведаю, ведаю...

- Пройдзеш паўз маслiчны прэс угору i заварочвай да грота. Я буду там. Але не смей iсцi следам, май цярпенне, пачакай тут. - З гэтымi словамi Нiза выйшла з падваротнi, быццам i не была там, не гаварыла з Юдам.

Юда пастаяў нейкi час адзiн, спрабаваў ачомацца. Падумалася пра тое, як ён растлумачыць сваю адсутнасць на святочнай вячэры ў сваякоў. Юда стаяў i выдумляў, што схлусiць, але ад хвалявання нiчога не мог прыдумаць, а ногi самi мiжволi вынеслi яго з падваротнi.

Цяпер ён змянiў накiрунак, ён не iшоў у Нiжнi Горад, а завярнуў назад да Каiфавага палаца. Свята ўжо ўступiла ў горад. Вакол Юды ў вокнах ужо не толькi гарэла святло, але i чулiся галасы. Тыя, хто спазняўся, крычалi на вослiкаў, падганялi iх. Ногi самi неслi Юду, i ён не заўважыў, як паўз яго праляцелi страшныя замшэлыя вежы Антонiя, ён не чуў трубнага рыкання ў крэпасцi, не звярнуў нiякае ўвагi на конны рымскi патруль з факеламi, якi трывожным святлом асвятлiў яго дарогу.

Юда выйшаў з вежы, завярнуўся назад, угледзеў, што ў страшэннай вышынi над храмам запалiлiся два гiганцкiх пяцiсвеччы. Iх Юда разгледзеў слаба, яму здалося, што над Ершалаiмам запалiлi дзесяць фантастычных лампад, якiя супернiчалi са святлом адзiнае лампады, якая ўсё вышэй уставала над Ершалаiмам, - з поўняю.

Але зараз нiштэ не цiкавiла Юду, ён спяшаўся да Гефсiманскiх варотаў, яму хацелася хутчэй выйсцi з горада. Часам яму здавалася, што наперадзе, мiж постацей мiнакоў прытанцоўвае знаёмая постаць, вядзе яго следам. Але гэта быў падман - Юда разумеў, што Нiза намнога перагнала яго. Юда прабег паўз крамку мяняльшчыкаў, трапiў нарэшце ў Гефсiманскiя вароты. Ён гарэў ад нецярпення, але павiнен быў затрымацца. У горад уваходзiлi вярблюды, потым ехаў конны сiрыйскi патруль, якi Юда пракляў у думках...

Але ўсё канчаецца. Скончыўся i горад, нецярплiвы Юда быў ужо за гарадскою сцяной. Леваруч Юда ўбачыў маленькiя магiлкi, каля iх некалькi паласатых шатроў з багамольцамi. Юда перайшоў залiтую месячным святлом пыльную дарогу i накiраваўся да кедронскага ручая, каб перайсцi цераз яго. Вада цiха цурчала пад Юдавымi нагамi. Па каменьчыках ён пераскочыў на гефсiманскi бераг i з вялiкаю радасцю ўбачыў, што дарога ў садзе бязлюдная. Непадалёку вiдаць былi вароты маслiннага маёнтка.

Пасля душнага горада Юду ўразiў дурманны водар вясновае ночы. З саду цераз агароджу наплывала хваля паху мiрту i акацый з гефсiманскiх палян.