Майстар i Маргарыта (на белорусском языке) - Михаил Булгаков

- Вось каго я адпушчу з асаблiвым задавальненнем, - сказаў Воланд i з агiдаю паглядзеў на Мiкалая Iванавiча, - з асаблiвым задавальненнем, бо ён тут зусiм лiшнi.

- Я вельмi прашу выдаць мне пасведчанне, - загаварыў Мiкалай Iванавiч i ўвесь час дзiка азiраўся навокал, - дзе я правёў мiнулую ноч.

- Наконт чаго? - сурова спытаўся кот.

- Каб паказаць у мiлiцыi i жонцы, - цвёрда сказаў Мiкалай Iванавiч.

- Пасведчанняў мы звычайна не выдаём, - адказаў кот i надзьмуўся, - але вам, няхай будзе па-вашаму, выключэнне зробiм.

I не паспеў Мiкалай Iванавiч апамятацца, як голая Гела ўжо сядзела за пiшучай машынкаю, а кот дыктаваў ёй:

- Гэтым сведчым, што Мiкалай Iванавiч правёў памянёную ноч на балi ў сатаны, быў прыцягнуты туды ў якасцi транспартнага сродку... пастаў, Гела, дужку! У дужках напiшы "япрук". Подпiс - Бегемот.

- А дата? - пiскнуў Мiкалай Iванавiч.

- Дат не ставiм, з датаю папера будзе несапраўдная, - адазваўся кот, падмахнуў паперку, аднекуль здабыў пячатку, як i належыць, падыхаў на яе, адцiснуў на паперы слова "заплачана" i ўручыў паперу Мiкалаю Iванавiчу. Пасля гэтага Мiкалай Iванавiч знiк бясследна, а на яго месцы з'явiўся нечаканы чалавек.

- Гэта яшчэ хто? - гiдлiва спытаўся Воланд i рукою засланiўся ад святла свечак.

Варэнуха апусцiў галаву, уздыхнуў i цiха сказаў:

- Адпусцiце назад. Не магу быць вампiрам. Я ж тады разам з Гелаю Рымскага ледзь насмерць не ўходаў. А я не крывапiўца. Адпусцiце.

- Што гэта за трызненне? - зморшчыўся i спытаўся Воланд. - Якi яшчэ там Рымскi? Што ён вярзе?

- Не хвалюйцеся, калi ласка, месiр, - адазваўся Азазела i звярнуўся да Варэнухi: - Хамiць не трэба па тэлефоне. Хлусiць па тэлефоне не трэба. Зразумела? Больш гэтым займацца не будзеце?

Ад радасцi ў галаве ў Варэнухi ўсё змяшалася, але твар засвяцiўся, i ён, ужо не памятаючы, што гаворыць, мармытаў:

- Сапраўды... я хачу сказаць, ваша вя... адразу пасля абеду... - Варэнуха прыцiскаў рукi да грудзей, умольна глядзеў на Азазелу.

- Ну добра, дадому, - адказаў той, i Варэнуха растаў.

- А цяпер усе пакiньце мяне аднаго з iмi, - загадаў Воланд i паказаў на майстра i Маргарыту.

Воландаў загад быў выкананы iмгненна. Воланд крыху памаўчаў i звярнуўся да майстра:

- Ага, значыць, у арбацкi падвал? А хто будзе пiсаць? А мары? Натхненне?

- У мяне не будзе болей нiякiх мар i натхнення, - адказаў майстар, - нiшто мяне навокал не цiкавiць, акрамя яе, - ён зноў паклаў руку на Маргарыцiну галаву, - мяне зламалi, мне сумна, i я хачу ў падвал.

- А ваш раман? Пiлат?

- Ён мне ненавiсны, гэты раман, - адказаў майстар, - я залiшне шмат перанёс з-за яго.

- Я прашу цябе, - жаласна папрасiла Маргарыта, - не гавары гэтага. За што ты мучыш мяне? Ты ведаеш, што я ўсё сваё жыццё ўклала ў тваю работу, Маргарыта, звярнуўшыся да Воланда, дадала: - Не верце яму, месiр, ён надта змучаны.

- Але трэба нешта апiсваць, - гаварыў Воланд. - Калi вы цалкам выкарысталi пракуратара, ну, тады пачнiце апiсваць хаця б гэтага самага Алаiзiя.

Майстар усмiхнуўся.

- Гэтага Лапшоннiкава не надрукуе, ды гэта i не цiкава.

- За што вы будзеце тады жыць? Давядзецца жабраваць.

- Ахвотна, ахвотна, - адказаў майстар, прытулiў да сябе Маргарыту, абняў яе за плечы i дадаў: - Яна адумаецца, пакiне мяне...

- Не думаю, - скрозь зубы прамовiў Воланд i працягваў: - Дык вось, чалавек, якi прыдумаў гiсторыю пра Понцiя Пiлата, адыходзiць у падвал, збiраецца сесцi там ля лямпы i быць жабраком?

Маргарыта адхiлiлася ад майстра i палымяна загаварыла:

- Я зрабiла ўсё, што змагла, я шаптала яму пра сама спакуслiвае, а ён i ад гэтага адмовiўся.

- Тое, пра што вы яму шапталi, я ведаю, - запярэчыў Воланд, - але гэта не самае спакуслiвае. Я вам скажу, - з усмешкаю звярнуўся ён да майстра, - ад вашага рамана будуць яшчэ вам сюрпрызы.

- Гэта вельмi сумна, - адказаў майстар.

- Не, не, не, не сумна, - сказаў Воланд, - страшнага болей нiчога не будзе. Ну, Маргарыта Мiкалаеўна, усё зроблена. У вас да мяне ёсць якiя-небудзь прэтэнзii?

- Што вы, што вы, месiр!

- Тады вазьмiце гэта на памяць, - сказаў Воланд i дастаў з-пад падушкi невялiкую залатую падкову, усыпаную алмазамi.

- Не, не, за што!

- Вы хочаце паспрачацца са мною? - з усмешкаю спытаўся Воланд.

Маргарыта паклала падкову на сурвэтку, завязала яе вузлом, бо ў плашчы кiшэняў не было. Яна азiрнулася на акно, у якiм ззяла поўня, i сказала:

- Вось чаго я не разумею... Чаму гэта ўсё поўнач, поўнач, а павiнна быць ужо ранiца?

- Святочную поўнач можна i падоўжыць, - адказаў Воланд. - Ну, жадаю вам шчасця!

Маргарыта малiтоўна працягнула абедзве рукi да Воланда, але не пасмела наблiзiцца да яго i цiха ўсклiкнула:

- Бывайце! Бывайце!

- Да сустрэчы, - сказаў Воланд.

I Маргарыта ў чорным плашчы, майстар у бальнiчным халаце выйшлi ў калiдор ювелiршынае кватэры, у якiм гарэла свечка i дзе iх чакала Воландава свiта. Гела несла чамадан, у якiм быў раман i небагаты Маргарыцiн скарб, кот дапамагаў Геле. Ля дзвярэй на лесвiцу Кароўеў пакланiўся i знiк, а астатнiя пайшлi праводзiць па лесвiцы. Яна была пустая. Калi iшлi па пляцоўцы трэцяга паверха, там штосьцi мякка шлёпнула, але на гэта нiхто не звярнуў увагi. Ля самых дзвярэй з шостага пад'езда Азазела дзьмухнуў угору, а як толькi выйшлi на двор, куды не даставала святло поўнi, убачылi чалавека ў ботах i ў кепцы, якi спаў, i спаў, вiдаць, мёртвым сном, а таксама вялiкую чорную машыну з патушанымi фарамi, якая чакала ля пад'езда. Скрозь лабавое шкло цьмяна вiднелася аблiчча грака.

Ужо збiралiся садзiцца, як Маргарыта адчайна ўскрыкнула:

- Божа, я згубiла падкову!

- Сядайце ў машыну, - сказаў Азазела, - i пачакайце мяне. Я зараз вярнуся, толькi разбяруся, у чым справа. - I ён вярнуўся ў пад'езд.

А справа была ў тым: крыху раней, да выхаду Маргарыты i майстра з iх праважатымi, з кватэры No 48, якая была пад ювелiршынай кватэрай, на лесвiцу выйшла сухенькая жанчына з бiтонам i сумкаю ў руках. Гэта была тая самая Анечка, якая ў сераду разлiла, на бяду Берлiёза, алей ля круцёлкi.

Нiхто не ведаў, ды, пэўна, нiколi i не даведаецца, чым займалася гэтая жанчына ў Маскве i за што яна iснавала. Вядома пра яе было толькi тое, што яе кожны дзень можна было ўгледзець то з сумкаю, то з бiтонам, а то i з сумкаю i з бiтонам адначасна - альбо ў нафталаўцы, альбо на базары, альбо ля варот дома, альбо на лесвiцы, а часцей за ўсё на кухнi ў кватэры No 48, дзе i жыла Анечка. Акрамя таго, а нават i найбольш было вядома, што дзе не з'яўлялася б альбо не знаходзiлася Анечка - там адразу ўсчынаўся скандал, акрамя ўсяго, мела яна мянушку "Чума".

Чума-Анечка прачыналася чамусьцi надзвычай рана, а сёння наогул успаролася нi свет нi зара, а палове першае. Павярнуўся ключ у дзвярах, Анеччын нос высунуўся з iх, а потым высунулася i ўся яна цалкам, грукнула за сабой дзвярыма i ўжо наважылася рушыць кудысьцi, як на верхняй пляцоўцы грукнулi дзверы, нехта паляцеў унiз, наскочыў на Анечку, адкiнуў яе ўбок гэтак, што яна ўдарылася патылiцай аб сцяну.

- Куды гэта цябе чорт нясе ў адных падштанiках? - завiшчала Анечка, ухапiлася за патылiцу.

Чалавек у адной бялiзне, з чамаданчыкам у руцэ i ў кепцы, з заплюшчанымi вачыма адказаў Анечцы дзiкiм сонным голасам:

- Калонка! Купарвас! Адна пабелка колькi каштавала! - I, заплакаўшы, раўнуў: - Прэч!

Тут ён кiнуўся бегчы, але не ўнiз, а назад - угору, туды, дзе было выбiта нагою эканамiста шкло ў акне, i праз акно дагары нагамi вылецеў на двор. Анечка i пра патылiцу забылася, ахнула i кiнулася да акна. Яна легла жыватом на пляцоўку, высунула голаў праз акно, чакала, што ўбачыць на асветленым лiхтаром асфальце чалавека з чамаданам, якi забiўся насмерць. Але на асфальце на дварэ зусiм нiчога не было.

Заставалася меркаваць, што сонная i дзiўная асоба паляцела з дому як птушка i не пакiнула пасля сябе нiякага следу. Анечка перахрысцiлася i падумала: "Ну, сапраўды, кватэра нумар пяцьдзесят! Не дарэмна людзi гавораць!.. Ай ды кватэрка!.."

Не паспела яна так падумаць, як дзверы зноў ляпнулi, i другi хтосьцi пабег зверху. Анечка прытулiлася да сцяны i ўбачыла, як нейкi даволi салiдны грамадзянiн са свiнячым тварам, як здалося Анечцы, шмыгнуў паўз яе i гэтаксама, як i першы, вылецеў з дома праз акно i не думаў забiвацца аб асфальт. Анечка забылася ўжо, чаго выйшла, куды збiралася iсцi, засталася на лесвiцы, хрысцiлася, вохкала, размаўляла сама з сабой.

Трэцi, без бародкi, з круглым паголеным тварам, у талстоўцы, выбег зверху праз нейкi час i гэтаксама вылецеў праз акно.

Трэба з гонарам сказаць, што Анечка была надзвычай цiкаўная i вырашыла пачакаць, цi не здарацца новыя дзiвосы. Дзверы наверсе зноў адчынiлiся, i цяпер зверху сыходзiла цэлая кампанiя, але не бягом, а звычайна, як i ўсе людзi. Анечка адбегла ад акна, сышла да сваiх дзвярэй, хуценька адамкнула i схавалася за iмi, а ў пакiнутай шчылiнцы засвяцiлася яе цiкаўнае вока.

Хтосьцi хворы не хворы, але белы з твару, зарослы шчэццю, у чорнай шапачцы i ў нейкiм халаце сыходзiў зверху няцвёрдаю хадою. Яго клапатлiва вяла пад руку нейкая кабетка ў чорнай расе, як здалося Анечцы ў прыцемку. Кабетка не то босая, не то ў нейкiх празрыстых, мабыць, замежных, туфлях, зусiм парваных. Цьфу ты! Што ў туфлях? Ды кабетка ж голая! На самай справе раса накiнута проста на голае цела! "Ай ды кватэрка!" У душы ў Анечкi ўсё аж звiнела ад радасцi, ад прадчування, як яна раскажа пра ўсё ўбачанае суседзям.