Дубянецкі - Неизвестно

Да гэтай праблемы прымыкае ўзьнятае ў Iнтэрв’ю пытаньне каланізацыі і дэ- каланізацыі. I зноў правераныя “савецкія людзі”, прачытаўшы Словы Прэзідэнта, будуць нямала зьдзіўленыя. Iм жа дзясяткі гадоў убіваюць у галаву, што “імперы- ялістычная сістэма капіталізму разбурылася толькі дзякуючы СССР”, а капіталісты, маўляў, трымаюцца і рукамі, і нагамі за яе. А вось, што сказаў Прэзідэнт:

“На працягу многіх гадоў мы іграем вядучую ролю ў справе дэкаланізацыі і імкнемся выкарыстаць наш уплыў на нашых бліжэйшых сяброў і саюзьнікаў дзеля паскарэньня гэтага працэсу. Мы адчуваем задавальненьне ад амаль завер- шанага працэсу дэкаланізацыі і ганарымся сваёй роляю ў гэтым”.

Далей пачаліся падлікі ракетаў, боегаловак, вызначэньне перавагі Варшаўскага дагавору над НАТА, пытаньні і адказы-экспромты. I тут цікавага нямала, але, на жаль, у мяне надта мала часу, каб хоць зрабіць просты пералік таго, што з майго пункту гледжаньня заслугоўвае ўвагі.

Нямала цікаўных і нават пікантных рэчаў і ў той другой, антырэйганаўскай старонцы. Я, напрыклад, чытаючы яе, адзначыў шэсьцьдзясят шэсьць выказва- ньняў, фразаў, цэлых абзацаў, якіх нельга пакінуць без аналізу, бяз спрэчкі з аўтарамі, без абвяржэньня шматлікіх “іх” “думак”.

А паколькі навуковую працу я не рыхтую па гэтых матэрыялах, у дыскусію з тымі “журналістамі” не ўступаю, дык і ня буду аналізаваць адзначаныя мною радкі. Скажу толькі, што ніхто з журналістаў не назаве гэту старонку сур’ёзнай журналісцкай працаю. Думаю, што працэнтаў па восемдзясят яна была напісаная імі (а можа, і ня імі?) да прыходу іх у Авальны кабінет, дапоўненая некаторай канкрэтыкай.

Але ніяк не магу праігнараваць такую заяву “храбрай чацьвёркі”.

“.у Белым доме вельмі і вельмі недаацэньваюць палітычную падкаванасьць савецкіх людзей, калі лічаць, што такім чынам “адкрыюць Амерыку” - і аме- рыканскую пазіцыю”.

Ну, гэта такое нахабства, ад якога пачырванее нават Юры Жукаў! Кім і як “падкаваны савецкія людзі”? Да іх жа сьвядомасьці не дапускаюць погляды лідэраў дэмакратычных краінаў. Як толькі нешта важнае адбудзецца, дык гэ- тая падзея будзе выкладзеная “савецкім людзям” так, што сапраўднай пазіцыі апанентаў яны як ня ведалі, так і ня будуць ведаць. Нават цэльнай цытаты з аўтэнтычнымі словамі ў сродках масавай інфармацыі не дадуць, ня толькі што поўнае выступленьне. Замест гэтага - лавіна бяздоказных абвінавачаньняў.

Можна было б прыбегнуць да замежных сродкаў масавай інфармацыі, дык “савецкія людзі” ня маюць да іх доступу: радыёперадачы глушацца, органы друку, кнігі не ўпускаюцца ў краіну, тых, хто выязджае за мяжу - сьцерагуць кадэбісты, каб ня мелі кантактаў з тым, свабодным народам.

Значыць, пан Рональд Рэйган, нізкі паклон яму за гэта, усё-такі адкрыў нашым тубыльцам Амерыку і амерыканскую пазіцыю. Бо “палітычная падкаванасьць” гэтых тубыльцаў была айчынная, - паводле адсталай савецкай тэхналогіі, і яе не хапіла на зададзеную дыстанцыю.

Цікава, побач з гэтым абзацам у “Известиях” аб палітычнай “звышінфармава- насьці” людзей у СССР, у суседнім, чацьвёртым слупку таксама адзначаны мною абзац. Гляджу - таксама “рубін” - скарга СССР на абвінавачаньні Пентагонам і ЦРУ у “крадзежы амерыканскай тэхналогіі”.

Што ж! Рускія любяць казаць у такіх выпадках: “На злодзею шапка гары- ць” - ніхто тую чацьвёрку не прымушаў да дыскусіі на гэтую тэму. А калі на тое пайшло, дык амаль усім тым “палітычна падкаваным” вядома, што СССР цьвёрда трымае першынства ў сьвеце па частцы эканамічнага (каб толькі яго!) шпіянажу. На кожным прадпрыемстве нешта крадзенае, у крыху зьмененым выглядзе, укараняецца ці ўкаранёна ў вытворчасьць. У кожным СКБ пацеюць над “падгонкаю” пад савецкія стандарты нечага ўкрадзенага на Захадзе. Ціка- вей за ўсё тое, што за такую ганебную “мадэрнізацыю” прысуджаюць пасьля найвышэйшыя дзяржаўныя ўзнагароды і прэміі, навуковыя званьні. Крадзіце, хлопцы! Прымушайце канаючы капіталізм працаваць на “самы прагрэсіўны” лад - на камунізм!

Бадай што хопіць! Але ж хоць у саменькім канцы скажу: я глыбока ўпэў- нены, што Ытэрв’ю прайшло праз савецкую цэнзуру. Былі, вядома, і купюры, былі і скажэньні. Бяз іх сацыяізм - не сацыялізм. Гэта яго адзін з галоўней- шых аб’ектыўных законаў. I ўсё-такі мільёны людзей абнавілі свае “падковы” і ўдзячныя Новаму Кавалю. Шкада толькі, што такіх Кавалёў дзесяцігоддзямі не пускаюць у нашыя кузьні, да нашых табуноў.

7лістапада 1985 году. У СССР гэта дзяржаўнае сьвята, гэтак званай Кастрыч- ніцкай рэвалюцыі. Сёлета ўжо 68 гадоў ёй. 68-я гадавіна пачварнай дэфармацыі чалавечай сутнасьці “на адной шостай частцы зямной сушы”. Гэтая “частка” сама па сабе страшэнная па сваіх памерах, па колькасьці народаў і людзей, што там жывуць. Але ж духоўнае разбурэньне чалавека на гэтым не спынілася. Сюды “далучыліся” і ўсё яшчэ “працягваюць далучацца” больш сьціплыя “часткі сушы”. Ня будзем пералічваць іх! Пры ўспаміне кожнай такой краіны перад вачыма заўсёды ўзьнікаюць штрыхі да іх “аблічча”.

Польшча - кароткатэрміновы трыумф народу, які пад кіраўніцтвам свабод- ных прафсаюзаў “Solidarnosc” скінуў з сябе дыктатуру камуністычнай партыі. Увядзеньне апошняй ваеннага становішча, забарона прафсаюзу “Solidarnoscі”. Арышты, суды. Зьверскае забойства прадстаўнікамі палітычнай паліцыі вялі- кага патрыёта ксяндза Папялушкі. Гэта, каб запалохаць іншых. Цэнзура слова і думкі. Гэта была сапраўдная антыкамуністычная рэвалюцыя - найбольш працяглая, найбольш сьмелая, прыгожая - што датычыцца дзеяньняў народу. Яна нарадзіла шмат таленавітых кіраўнікоў народу як Лех Валенса, Міхнік. Цяпер польскія падзеі прынялі іншыя формы. Народ, аднак, не паддаецца! Генералы - бясьсільныя.

“ГДР”. Прыгадваюцца ўсе цяжкасьці, якія штучна стваралі бальшавікі немцам, каб не дапусьціць аб’яднаньня абедзьвюх частак краіны, каб ня выпусьціць нівод- нага “гэдээраўца” ў Заходні Берлін. Мноства людзей было забіта - “гэдээраскіх” “грамадзянаў” “гэдээраўскімі” салдатамі з савецкіх аўтаматаў. Нарэшце, камуністы пераканаліся, што могуць застацца ў “першай нямецкай дзяржаве працоўных” бяз тых самых працоўных і пабудавалі на “граніцы”, што праходзіць праз Бер- лін, даўжэзную высокую жалезабятонную сьцяну. Яна “аздобленая” калючым дротам пад электратокам На ёй - кулямёты, уздоўж яе, з савецкага, вядома, боку, ходзяць узброеныя салдаты. Страляюць у тых сьмельчакоў, якія ўсё-такі пускаюцца на рызыку - заходнія ж немцы сваіх грамадзянаў не сьцерагуць. I яны зусім ня хочуць ісьці ў “сацыялістычны рай”. Больш 20-ці гадоў жывое цела агромністага гораду дзеліць гэтая пачварная сьцяна - галоўны стрыжань марксізму-ленінізму.

Чэхаславакія. Антыкамуністычная рэвалюцыя пачыналася спакайней, чым у Польшчы. Нават пад лозунгам “за сацыялізм з чалавечым тварам!”. Эва- люцыя ішла пад эгідаю ЦЭКа на чале з яе першым сакратаром Аляксандрам Дубчыкам. Савецкія акупанты не маглі даць рады. Арышавалі ўсё кіраўніцтва гэтай “брацкай” краіны і завезьлі ў Маскву. Тут ім выкручвалі рукі. Нічога не атрымалася. Iнсьпіравалі ананімны зварот “групы кіраўнікоў ЧССР” да СССР з “просьбаю дапамогі”. Уведзены “абмежаваны” вайсковы кантынгент”. Рэвалю­цыя задушаная. Уладу ўзялі ў свае рукі славакі - Гусак, Біляк і іншыя. Старое кіраўніцтва скінулі. Пад старасьць Гусак паразумнеў, пачаў крыху адыходзіць ад “старэйшага брата”, набліжацца да дзелавых заходніх калегаў.

Венгрья. Увесь сьвет уздрыгваў ад грукату савецкаў танкаў, якія напрасткі баразьдзілі сталіцу і ўсю краіну. Мужныя мадзяры сваімі целамі стрымлівалі танкі. Але гэта іх не спыняла. Найбольш жорстка праходзіла барацьба ў 1956 годзе. Таксама арыштавалі ўрад, стварылі новы на чале з Янашам Кадарам. Ён у іншых “сац. краінах” тады быў узорам здрадніцтва народу. Цяпер паразумнеў, як і Густаў Гусак. Нават крыху раней за яго. Венгрыя, дзякуючы гэтаму, цяпер найбольш разьвітая краіна ў савецкім лагеры.

Маленькая Албанія адкалолася даўно і, відаць, назусім.

Югаславія каманд з Масквы не прымае. I здаецца, ужо Масква зразумела, што і ня трэба пакуль югаславаў дражніць: “усё роўна вернуцца да нас”.

Румынія - прыкладна, як і Югаславія, вядзе сваю ўнутраную і зьнешнюю палітыку. Дыпламатычныя адносіны падтрымлівае. Цярпліва чакае, калі будзе Малдавія ёй вярнута.

Зьнешне цудоўнымі выглядаюць адносіны з Балгарыіяй - на ўзроўні Крамля і Жыўкава. Ніжэй відны расколіны. Часам савецкія турысты адчуваюць непры- хаваную варожасьць да сябе з боку балгараў.

Манголія - цалкам верхаводзіцца Масквою. Толькі фармальна яна не абвешча- ная часткаю СССР, - каб захаваць лішні голас у міжнародных арганізацыях.

Кітай - няма ўжо даўно ў савецкім лагеры, пакуль ня верне СССР 1,5 млн. кв. км. тэрыторыі (!)

Карэя - вельмі ўмоўна лічыцца “ў сябрах” савецкіх. Яна больш арыентуецца на Кітай.