Польские сказки - Максим Дзевенис

Twardowski, w ciemię nie bity (Твардовский, не лыком шит; ciemię – темя; nie w ciemię bity – не лыком шит: «не по темени битый/стукнутый»), przebrał się w dziada łachmany i przyszedł do ładnej panny (переоделся в лохмотья старика = стариковские лохмотья и пришёл к красивой барышне; dziad – дед; старик; przyjść – прийти; do – к). Pyta go zaraz (она его спрашивает сразу), ukazując z dala flaszkę (показывая издали бутылку; dal – даль; z dala – издали):

Upodobawszy jedną pannę chciał się ożenić, ale panna chowała we flaszce robaka i pod tym warunkiem obiecywała oddać temu rękę, kto zgadnie co to za robak.

Twardowski, w ciemię nie bity, przebrał się w dziada łachmany i przyszedł do ładnej panny. Pyta go zaraz, ukazując z dala flaszkę:

Co to za zwierzę (что это за животное), robak czy wąż (червяк или змея)?

Kto to odgadnie (кто это отгадает; odgadnąć – отгадать), będzie mój mąż (будет мой муж).

A Twardowski odrzekł na to (а Твардовский ответил на это; odrzec – ответить):

– To jest pszczółka (это пчёлка; pszczoła – пчела), mościwa panno (милостивая панна; mościwy = miłościwy – уст. милостивый; panna – панна /обращение к незамужней женщине/)! Zgadł w istocie i wnet się ożenił (отгадал действительно и сразу женился; zgadnąć – отгадать; istota – сущность, суть; w istocie – действительно, в действительности, по существу).

Co to za zwierzę, robak czy wąż? Kto to odgadnie, będzie mój mąż.

A Twardowski odrzekł na to:

– To jest pszczółka, mościwa panno! Zgadł w istocie i wnet się ożenił.

Pani Twardowska na rynku Krakowa ulepiła z gliny domek (пани Твардовская на (на рыночной площади Кракова слепила из глины домик; pani – пани, госпожа /вежливое наименование замужней женщины/; rynek – рынок; рыночная площадь); w nim przedawała garnki i misy (в нём продавала горшки и миски; garnek – горшок). Twardowski za bogatego przebrany pana (Твардовский, переодетый богатым господином; przebrać się za kogoś – одеться, переодеться кем-л.), przejeżdżając z licznym dworem (проезжая с многочисленным двором = свитой; dwór – двор /например, королевский/), tłuc je zawsze czeladzi kazał (бить их всегда челяди приказывал; je – их /форма вин. падежа местоим. one/). A kiedy żona ze złości wyklinała w pień (а когда жена от злости проклинала всё на свете; że – от /об эмоц. сост./; wyklinać w pień – проклинать всё на свете), co żyje (что живёт = всё живое), on, siedząc w pięknej kolasie (он, сидя в прекрасном экипаже; kolasa – уст. экипаж), śmiał się szczerze i wesoło (смеялся искренне и весело).

Pani Twardowska na rynku Krakowa ulepiła z gliny domek; w nim przedawała garnki i misy. Twardowski za bogatego przebrany pana, przejeżdżając z licznym dworem, tłuc je zawsze czeladzi kazał. A kiedy żona ze złości wyklinała w pień, co żyje, on, siedząc w pięknej kolasie, śmiał się szczerze i wesoło.

Złota miał zawsze by piasku (золота у него было всегда как песка: «золота имел…»; by – зд. как), bo co chciał (потому что /всё/, что он хотел), to diabeł znosił (то дьявол приносил). Kiedy długo dokazuje (когда он /так/ долго резвится = шалил; dokazywać – резвиться, шалить), raz był zaszedł w bór ciemnisty bez narzędzi czarnoksięskich (однажды зашёл в тёмный дремучий лес без колдовских инструментов; był – реликт давнопрошедшего времени; zajść – зайти; bór – дремучий лес; ciemny – тёмный). Zaczął dumać zamyślony (начал размышлять задумчиво: «задумчивый»; dumać – книжн. думать, раздумывать, размышлять; zamyślony – задумавшийся, погружённый в размышления; задумчивый), nagle napada go diabeł i żąda (вдруг нападает на него дьявол и требует; napadać kogoś – нападать на кого-л.), aby niezwłocznie udał się prosto do Rzymu (чтобы он немедленно отправился прямо в Рим).

Złota miał zawsze by piasku, bo co chciał, to diabeł znosił. Kiedy długo dokazuje, raz był zaszedł w bór ciemnisty bez narzędzi czarnoksięskich. Zaczął dumać zamyślony; nagle napada go diabeł i żąda, aby niezwłocznie udał się prosto do Rzymu.

Rozgniewany czarnoksiężnik mocą swojego zaklęcia zmusił biesa do ucieczki (разгневанный колдун силой своего заклятия принудил беса к бегству; zmusić do czegoś – заставить что-л. сделать; принудить к чему-л.; ucieczka – бегство); zgrzytając kłami ze złości wyrywa sosnę z korzeniami i tak silnie Twardowskiego uderza po nogach obu (/а/ он, скрежеща клыками от злости, вырывает сосну с корнями и так сильно ударяет Твардовского по обеих ногах = по обеим ногам; kieł – клык), że jedną zgruchotał całą (что одну раздробил всю; zgruchotać – сокрушить, раздробить). Od onej doby był kulawy i zwany odtąd powszechnie kuternogą (с оного времени он был хромой = хромым и всего его так звали: «был называем всеми хромым»; doba – пора, время; powszechnie – все, всеми; везде; kuternoga – хромой).

Rozgniewany czarnoksiężnik mocą swojego zaklęcia zmusił biesa do ucieczki; zgrzytając kłami ze złości wyrywa sosnę z korzeniami i tak silnie Twardowskiego uderza po nogach obu, że jedną zgruchotał całą. Od onej doby był kulawy i zwany odtąd powszechnie kuternogą.

W ostatku sprzykrzywszy sobie zły duch (когда злому духу вконец надоело: «в конце сделав себе противным злой дух»; ostatek – остаток; край, конец; sprzykrzyć komuś coś – отбить охоту кому-л. к чему-л.; сделать противным кому-л. что-л.; sprzykszyłem sobie coś – мне надоело), czekając dość długo na duszę czarnoksiężnika (ожидая довольно долго душу колдуна; czekać na kogoś, coś – ждать, ожидать кого-л., чего-л.; dosyć – достаточно, довольно), przybiera postać dworzana i jak biegłego lekarza zaprasza niby do swojego pana (принимает форму/вид придворного и как искусного врача приглашает будто к своему господину; postać – вид, форма; dworzanin – придворный; biegły – сведущий, опытный; искусный), że potrzebuje pomocy (что он нуждается в помощи; potrzebować coś – нуждаться в чём-л.). Twardowski za posłańcem śpieszy do pobliskiej wioski nie wiedząc (Твардовский за посыльным спешит в близлежащую деревню, не зная; posłaniec), że w niej się gospoda nazywała Rzymem (что в ней постоялый двор называется «Рим»; gospoda – уст. корчма, трактир; постоялый двор).

W ostatku sprzykrzywszy sobie zły duch, czekając dość długo na duszę czarnoksiężnika, przybiera postać dworzana i jak biegłego lekarza zaprasza niby do swojego pana, że potrzebuje pomocy. Twardowski za posłańcem śpieszy do pobliskiej wioski nie wiedząc, że w niej się gospoda nazywała Rzymem.

Skoro tylko próg przestąpił onego mieszkania (как только он переступил порог оного жилища; mieszkanie – квартира, жилище), mnóstwo kruków (множество воронов), sów (сов; sowa – сова), puchaczy osiadło dach cały i wrzaskliwymi głosy napełniło powietrze (филинов покрыло = покрыли всю крышу и крикливыми голоса = голосами наполнили воздух; osiąść – осесть, сесть; перен. покрыть). Twardowski od razu poznał (Твардовский сразу распознал; od razu – сразу; poznać – узнать, распознать), co go może tutaj spotkać (что его может здесь постигнуть), więc z kołyski dziecię małe (итак = поэтому из колыбели дитя малое; więc – итак, стало быть, следовательно), świeżo dopiero ochrzczone (только недавно крещённое; świeżo – свежо; только что, недавно; dopiero – всего лишь, едва, только; ochrzcić – окрестить, крестить), porywa drżący na ręce (хватает, дрожащий = дрожа на руки; drżeć – дрожать; ręka – рука), zaczyna piastować (начинает нянчить; piastować – книжн. носить на руках /ребёнка/, нянчить), gdy w własnej postaci wpada diabeł do izby (когда в собственной форме = собственной персоной врывается в комнату дьявол; wpadać – вбегать, влетать, врываться; izba – помещение, комната; postać – вид, форма; личность, лицо).

Skoro tylko próg przestąpił onego mieszkania, mnóstwo kruków, sów, puchaczy osiadło dach cały i wrzaskliwymi głosy napełniło powietrze. Twardowski od razu poznał, co go może tutaj spotkać, więc z kołyski dziecię małe, świeżo dopiero ochrzczone, porywa drżący na ręce, zaczyna piastować, gdy w własnej postaci wpada diabeł do izby.

Chociaż był pięknie ubrany (хотя он был красиво одет) – miał kapelusz trójgraniasty (на нём была треугольная шляпа; trójgraniasty – трёхгранный; треугольный; kapelusz trójgraniasty – треугольная шляпа), frak niemiecki (немецкий фрак), z długą na brzuch kamizelką (с длинной на живот жилеткой; kamizelka – жилет, жилетка), spodnie krótkie i obcisłe (короткие и облегающие штаны; spodnie – брюки, штаны; obcisły – обтянутый; плотно облегающий), a trzewiki ze sprzączkami i wstążkami (и башмаки с пряжками и ленточками), wszyscy go poznali zaraz (все его узнали сразу), bo wyglądały rogi spod kapelusza (потому что рога выглядывали из-под шляпы; róg – рог), pazury z trzewika i harcap z tyłu (когти из башмака и коса сзади; harcap – уст. коса /часть парика/; tył – зад; z tyłu – сзади).

Chociaż był pięknie ubrany – miał kapelusz trójgraniasty, frak niemiecki, z długą na brzuch kamizelką, spodnie krótkie i obcisłe, a trzewiki ze sprzączkami i wstążkami, wszyscy go poznali zaraz, bo wyglądały rogi spod kapelusza, pazury z trzewika i harcap z tyłu.

Już chciał porwać Twardowskiego (он уже хотел схватить Твардовского), gdy spostrzegł wielką przeszkodę (когда заметил большое = серьёзное препятствие; spostrzec – заметить, увидеть), bo małe dziecię na ręku (потому что = тоесть малое дитя на руках), do którego nie miał prawa (на которое он не имел права). Ale bies wnet znalazł sposób (но бес сразу нашёл способ; znaleźć – найти); przystąpił do czarownika i rzecze (подошёл к колдуну и молвит; przystąpić – подступить, подойти к кому-л.; rzec – сказать, произнести, молвить):

– Jesteś dobry szlachcic (ты хороший шляхтич): zatem verbum nobile debet esse stabile6 (следовательно, verbum nobile debet esse stabile).