Польские сказки - Максим Дзевенис

– Otóż twój nieprzyjaciel (итак, /вот/ твой враг/неприятель), już ci szkodzić nie będzie (он уже тебе вредить не будет); gdy zechcesz (если захочешь; gdy – когда, если; zechcieć – захотеть), by patrzał na twoje wesele (чтобы он смотрел на твою свадьбу), zrób (сделай), jak cię nauczyłam (как я тебя научила), a będzie tych cierpień doznawał (а он будет те страдания испытывать; doznawać czegoś – испытывать что-л.; cierpienie – страдание, мучение), które dla ciebie niewinnego przygotował (которые для тебя невинного приготовил).

Wróżka wtedy wyszła z nim na podwórze i kazała spojrzeć w górę. Podnosi oczy i widzi z dziwem, jak zły czarownik w jednej koszuli w powietrzu kręci się w kółko.

– Otóż twój nieprzyjaciel, już ci szkodzić nie będzie; gdy zechcesz, by patrzał na twoje wesele, zrób, jak cię nauczyłam, a będzie tych cierpień doznawał, które dla ciebie niewinnego przygotował.

Uradowany parobczak pobiegł do domu (обрадованный парубок побежал домой; do domu – домой); w miesiąc już się ożenił (в = через месяц уже женился). Gdy drużbowie tańcowali (когда дружки уже плясали; drużba – дружка, шафер; уст. друг, товарищ), wyszedł z izby na podwórzec (вышел из избы во двор; podwórzec = podworzec – книжн. двор); spojrzy w górę (посмотрит вверх), aż nad chatą kręci się w powietrzu on zły czarownik (а над домом крутится в воздухе оный злой колдун). Wonczas dobył nowego noża (тогда вынул он новый нож; dobyć czegoś – вынуть что-л.), wymierzył weń (прицелился /им/ в него; wymierzyć do kogoś – прицелиться в кого-л.; weń – в него), rzucił silnie i trafił w nogę (бросил сильно и попал в ногу).

Zleciał z powietrza czarownik (слетел с воздуха = с высоты колдун), przybity nożem do ziemi (прибитый ножом к земле). Stał przez noc całą pod oknem (стоял всю ночь под окном; przez – в течение /при указании на промежуток времени/), musiał patrzeć na radość parobczaka i weselnej drużyny (вынужден был смотреть на радость парня и свадебных друзей; musieć – быть вынужденным; drużyna – отряд, команда; уст. друзья).

Nazajutrz znikł sprzed chaty (на следующий день он исчез от = со своего места у дома; nazajutrz – на следующий день; zniknąć – исчезнуть; sprzed – от); lecz ludzie widzieli (но люди видели), jak przelatał nad jeziorem o dwie stamtąd mile (как он пролетал над озером о = в двух милях оттуда); a przed nim i za nim stado wron i kawek krakaniem swoim zwiastowały nieskończony polot złego czarownika (а перед ним и за ним стая ворон и галок своим карканьем возвещали бесконечный полёт злого колдуна; stado – стадо; стая; polot – уст. полёт).

Uradowany parobczak pobiegł do domu; w miesiąc już się ożenił. Gdy drużbowie tańcowali, wyszedł z izby na podwórzec; spojrzy w górę, aż nad chatą kręci się w powietrzu on zły czarownik. Wonczas dobył nowego noża, wymierzył weń, rzucił silnie i trafił w nogę.

Zleciał z powietrza czarownik, przybity nożem do ziemi. Stał przez noc całą pod oknem, musiał patrzeć na radość parobczaka i weselnej drużyny.

Nazajutrz znikł sprzed chaty; lecz ludzie widzieli, jak przelatał nad jeziorem o dwie stamtąd mile; a przed nim i za nim stado wron i kawek krakaniem swoim zwiastowały nieskończony polot złego czarownika.

4. Twardowski

(Твардовский 3 )

Twardowski był dobry szlachcic (Твардовский был хороший шляхтич), bo po mieczu i kądzieli (потому что по мечу и кудели). Chciał mieć więcej rozumu (хотел иметь больше ума), niż mają drudzy poczciwi ludzie (чем /его/ имеют другие порядочные люди; poczciwy – добродушный; уст. честный; порядочный), i znaleźć na śmierć lekarstwo (и найти лекарство от смерти; na – на, для; от /при указании цели, назначения/), bo nie chciało mu się umrzeć (потому что не хотелось ему умереть = умирать).

Twardowski był dobry szlachcic, bo po mieczu i kądzieli. Chciał mieć więcej rozumu, niż mają drudzy poczciwi ludzie, i znaleźć na śmierć lekarstwo, bo nie chciało mu się umrzeć.

W starej księdze raz wyczytał (в старой книге он однажды вычитал; księga – книга), jak diabła przywołać można (как дьявола можно призвать; diabeł – дьявол); o północnej porze przeto cicho wychodzi z Krakowa (в полуночную пору = в полночь поэтому тихо выходит из Кракова; pora – время, пора; północ – полночь; o – в /при обозначении времени/), kędy leczył w całym mieście (где он лечил во всём городе; miasto – город), i przybywszy na Podgórze (и прибыв на Подгуже; podgórze – подгорье, предгорье), zaczął biesa głośno wzywać (начал беса громко звать). Stanął prędko zawezwany (встал он /перед ним/ быстро, вызванный; zawezwać – позвать, вызвать); jak w one czasy bywało (как в те времена бывало), zawarli z sobą umowę (заключили они между собой договор; zawrzeć umowę – заключить договор). Na kolanach zaraz diabeł napisał długi cyrograf (на коленях дьявол сразу написал длинное обязательство; cyrograf – уст. письменное обязательство), który własną krwią Twardowski (которое Твардовский собственной кровью; krew – кровь), wyciśniętą z serdecznego palca (выдавленной из безымянного пальца; palec serdeczny – безымянный палец), podpisał (подписал).

W starej księdze raz wyczytał, jak diabła przywołać można; o północnej porze przeto cicho wychodzi z Krakowa, kędy leczył w całym mieście, i przybywszy na Podgórze, zaczął biesa głośno wzywać. Stanął prędko zawezwany; jak w one czasy bywało, zawarli z sobą umowę. Na kolanach zaraz diabeł napisał długi cyrograf, który własną krwią Twardowski, wyciśniętą z serdecznego palca, podpisał.

Między wielu warunkami był ten główny (среди многих условий было то главное; między – между, среди; warunek – условие): że dopóty ni do ciała (что до тех пор ни до тела; dopóty – до тех пор), ni do duszy czart żadnego prawa nie ma (ни до души чёрт никакого права не имеет; prawo do czegoś – право на что-л.), dopóki Twardowskiego w Rzymie nie ułapi (пока Твардовского в Риме не схватит; dopóki – пока; до тех. пор, пока; łapać – ловить, хватать).

Na mocy tej umowy diabłu (согласно этому договору, дьяволу; moc – сила; na mocy czegoś – в силу чего-л.; na mocy uchwały – согласно решению), jako swemu słudze (как своему слуге; swemu = swojemu; sługa – слуга), rozkazał naprzód (приказал сначала), by z całej Polski srebro zaniósł w jedno miejsce i piaskiem dobrze przysypał (чтобы он со всей Польши серебро отнёс в одно место и песком хорошо = хорошенько присыпал; cały – целый, весь; zanieść – отнести; piasek – песок). Wskazał mu Olkusz4 (указал ему /на/ Олькуш; wskazać – показать, указать); posłuszny służka dopełnił rozkaz wydany i z tego srebra powstała sławna kopalnia srebra w Olkuszu (послушный служка выполнил отданный /ему/ приказ, и из этого серебра возник знаменитый серебряный рудник в Олькуше; wydać – выдать; wydać rozkaz – отдать приказ, kopalnia – шахта, рудник).

Między wielu warunkami był ten główny: że dopóty ni do ciała, ni do duszy czart żadnego prawa nie ma, dopóki Twardowskiego w Rzymie nie ułapi.

Na mocy tej umowy diabłu, jako swemu słudze, rozkazał naprzód, by z całej Polski srebro zaniósł w jedno miejsce i piaskiem dobrze przysypał. Wskazał mu Olkusz; posłuszny służka dopełnił rozkaz wydany i z tego srebra powstała sławna kopalnia srebra w Olkuszu.

Drugą rzecz kazał (другую вещь приказал): do Pieskowej Skały5 by przyniósł skałę (в Пескову Скалу чтобы принёс скалу; do – в), wysoką (высокую), przewrócił na dół najcieńszym końcem (перевернул вниз самым тонким концом; dół – низ; na dół – вниз; koniec – конец), ażeby tak wiecznie stała (чтобы она так вечно стояла). Posłuszny giermek (послушный слуга; giermek – оруженосец; зд. слуга), jako pan kazał (как хозяин велел), postawił skałę (поставил скалу), co dotąd stoi i zwie się Skałą Sokolą (что до сих пор стоит и зовётся Скалой Сокола; dotąd – до сих пор).

Drugą rzecz kazał: do Pieskowej Skały by przyniósł skałę, wysoką, przewrócił na dół najcieńszym końcem, ażeby tak wiecznie stała. Posłuszny giermek, jako pan kazał, postawił skałę, co dotąd stoi i zwie się Skałą Sokolą.

Wszystko, co jeno zażądał żywnie (всё, что только потребовал = пожелал; zażądać – потребовать; co się żywnie podoba – как заблагорассудится), miał na swoje zawołanie (имел по первому своему требованию; zawołanie – призыв, зов, клич; na zawołanie – по первому требованию); jeździł na malowanym koniu (ездил на расписном коне), latał w powietrzu bez skrzydeł (летал в воздухе без крыльев; skrzydło – крыло), w daleką drogę siadał na koguta i prędzej bieżał niż konno (в дальнюю дорогу садился на петуха и быстрее бежал, чем верхом; daleki – далёкий, дальний; prędki – быстрый; konno – верхом), pływał po Wiśle ze swoją kochanką wstecz wody bez wiosła i żagli (плавал по Висле со своей любовницей вспять воды = против течения без весла = вёсел и парусов; wstecz – назад, обратно, вспять; wiosło – весло; żagiel – парус), a jak szkło wziął do ręki (а как стекло взял = брал в руку; wziąć – взять), zapalał wioski na sto mil odległe (зажигал = поджигал деревни, находящиеся на расстоянии ста миль: «на сто миль отдалённые»; zapalać – зажигать; odległy – отдалённый; odegłość – расстояние).

Wszystko, co jeno zażądał żywnie, miał na swoje zawołanie; jeździł na malowanym koniu, latał w powietrzu bez skrzydeł, w daleką drogę siadał na koguta i prędzej bieżał niż konno, pływał po Wiśle ze swoją kochanką wstecz wody bez wiosła i żagli, a jak szkło wziął do ręki, zapalał wioski na sto mil odległe.

Upodobawszy jedną pannę chciał się ożenić (полюбив одну барышню, хотел женится), ale panna chowała we flaszce robaka i pod tym warunkiem obiecywała oddać temu rękę (но барышня прятала/хранила в бутылке червяка и при том условии обещала тому отдать руку; flaszka – бутылка; pod warunkiem – при условии), kto zgadnie co to za robak (кто отгадает, что это за червяк).

Twardowski, w ciemię nie bity (Твардовский, не лыком шит; ciemię – темя; nie w ciemię bity – не лыком шит: «не по темени битый/стукнутый»), przebrał się w dziada łachmany i przyszedł do ładnej panny (переоделся в лохмотья старика = стариковские лохмотья и пришёл к красивой барышне; dziad – дед; старик; przyjść – прийти; do – к). Pyta go zaraz (она его спрашивает сразу), ukazując z dala flaszkę (показывая издали бутылку; dal – даль; z dala – издали):