Дзеці Аліндаркі - Ольгерд Иванович Бахаревич

Калі Толік хадзіў у школу, ён умеў лічыць значна большыя колькасьці людзей і прадметаў. Ён умеў — і гэта праўда! праўда, мама? — разгадваць такія загадкі, якія ня ўмелі нават прафэсары ўнівэрсытэту. І таму было вырашана, што ён будзе займацца па спэцыяльнай праграме: паўдня ў школе, паўдня ў цэнтры гораду, у вялікай і гулкай залі з дошкай са шкла. Але вось праблема (ці Случай, як кажуць важатыя) — калі яго прывялі да прафэсараў, праверыць, ці праўда Толік такі разумны, ён ня мог сказаць, як называюцца ўсе гэтыя складаныя рэчы. Высьветлілася, што ў матэматыкі свой Язык — як сказаў адзін малады прафэсар. І Язык у яе толькі адзін. А мама гэтага ня ведала, яна наогул слаба сабе ўяўляла, што такое матэматыка. Што зь яе возьмеш. Яна проста вучыла Толіка не таму Языку, на якім гаварылі прафэсары. Таму Толік зусім нічога ня змог ім тады сказаць. Так Толік трапіў у лягер.

Калі важаты сыходзіў, ён заўжды клапатліва папраўляў камусьці з хлопчыкаў коўдру. Дзяўчаткі расказалі, што важатым так сказаў рабіць сам дырэктар лягеру. Каб яны, хлопчыкі і дзяўчаткі, адчувалі сябе ў лягеры, як дома. Якая лухта, сказалі тады хлопчыкі. Дзявочыя цацачкі. Хіба ў лягеры можа быць, як дома? У лягеры ў сто разоў лепш! Дома ніхто не даваў ім такіх таблетак. Дома ўсе лекі горкія. Горкія і гідкія, так што хочацца ванітаваць.

«Ад ніх начынаецца ташніт», — сказаў тады адзін хлопчык зь іхнага атраду. І ўсе пагадзіліся, хаця і ведалі, што казаць так няправільна.

У іхным атрадзе важаты звычайна папраўляў коўдру Толіку — і кожны раз коўдра падала на падлогу. Толік злазіў з ложка, каб яе падняць, і атрымліваў па галаве. Рука ў Важатага і праўда была клапатлівая. Адной дзяўчынцы іхная важатая паклапацілася па галаве так, што ў яе пайшла кроў. Гэта ім таксама расказвалі дзяўчаткі — яны вечна ўсё ведаюць, хаця ім і нельга верыць. Як у чалавека можа пайсьці з галавы кроў? Калі б так было — ад доктара ўсе выходзілі б акрываўленыя. Але нічога такога не было — толькі рот крыху балеў ад распорак.

Важаты сыходзіў, нагадаўшы ім пра Сярэднявечча. У пакой зазіраў ліхтар — найлепшы Толікаў сябар. Толік любіў гаварыць зь ім, лежачы ў ложку і захінуўшыся коўдраю амаль да самых вачэй. Ліхтар ведаў пра Толіка шмат. І нікому не расказваў — бо ўмеў захоўваць таямніцы. Ліхтар ведаў, напрыклад, як аднойчы Толік скраў у важатых таблеткі, якія яны забіралі сабе, хаця мусілі раздаваць дзецям. Толік хацеў занесьці іх доктару, каб аддаць, але па дарозе ўсе зьеў. І таму прыйшоў да мэдпункту такі вясёлы, што яму доўга круцілі рукі і крычалі, каб ён больш ніколі не падыходзіў да гэтага дому так блізка, што ён хацеў забіць доктара і што Сярэднявечча яму гарантаванае цяпер кожны дзень.

Ліхтар бачыў, як аднойчы, у адну звычайную, а не сярэднявечную ноч, Толік вылез праз акно і выкапаў яміну. А потым засыпаў сам сябе — ажно па самую шыю. Для гэтага Толіку давялося ўсяго толькі змайстраваць адно няхітрае прыстасаваньне. Проста Толіку падалося, што ад яго тут у лягеры патрэбная толькі галава — вось ён і пакінуў ім адну галаву. Пухліна ж была там, а не ў жываце ці ў сэрцы.

Толік таксама ведаў сёе-тое пра ліхтар. Але трымаў язык за зубамі — як казаў доктар. Ён памятаў, што такое сяброўства. Сяброўства — гэта ўменьне захоўваць таямніцы. Ліхтар пра Толікавы таямніцы маўчаў — і Толік пра ягоныя таксама.

Напрыклад, Толік ведаў, што акурат пад гэтым ліхтаром важатыя клапаціліся пра адну дзяўчынку зь першага атраду. Клапаціліся ў яе паміж ног, па чарзе. У пакоі ўсе рабілі выгляд, што сьпяць. Ніхто тады ня вызірнуў у акно, апрача Толіка. Сучасныя людзі баяцца Сярэднявечча, яны лічаць, што яно яшчэ ня скончылася. Але Сярэднявечча — гэта і ёсьць такі ліхтар пасярод ночы. Удзень ён выключаецца, а ўначы гарыць. Так думаў Толік, але Толіка ніхто не хацеў слухаць — каб не заразіцца.

Важаты зьнікаў, ліхтар гарэў, як ваўчынае вока, недзе зусім блізка шумеў лес — і тут пачыналася самае цікавае.

Хлопчыкі пачыналі расказваць пачутыя ад дзяўчатак гісторыі — і хаця дзяўчаткам нельга было верыць, бо яны толькі і робяць выгляд, што ўсё на сьвеце ведаюць, слухаць іх было можна.

Кожны ведаў, што ў лесе вакол лягеру жывуць самыя розныя істоты. Якім у лягер, вядома, ніколі не прабрацца — але часам тыя істоты падыходзяць занадта блізка, і тады трэба быць асцярожным, каб ня трапіць у які-небудзь Случай.

Расказвалі пра чалавека, які паказвае сябе. Гэта быў такі мужчына, які падыходзіць да агароджы і прапануе цукеркі, а потым выварочвае сябе.

«Як гэта выварочвае?» — пыталіся новенькія.

«Ну як-як. Навыварат! І что это за выварочвае? Учі язык — тагда паймёш!»

Усім было цікава, што выходзіць, калі чалавек выварочвае сябе навыварат. Але тыя, хто бажыўся, што бачыў гэтага чалавека, нічога не маглі патлумачыць. А мо й не хацелі. Відаць, смачныя былі ў яго цукеркі.

Яшчэ расказвалі, што па лесе, зусім блізка ад лягеру, ходзіць адзін салдат. Ці не салдат, а матрос. А можа і ўвогуле, міліцыянэр. А завуць яго Баравой Дохлы. Чаму менавіта так, ніхто ня ведаў. Аднойчы яго бачыў адзін хлопчык з трэцяга атраду — амаль здаровы, яго нават ужо зьбіраліся адпускаць зь лягеру. Дык вось пасьля сустрэчы зь ім той малец ужо зусім ня мог гаварыць. Ні чыста, ні брудна, ні нават мычаць. І тады яго і праўда выпісалі. Сказалі, што скончылася зьмена. А зьмена ў лягеры ў кожнага была свая.

Таму што ў кожнага свой тэрмін дзяцінства, тлумачыў дырэктар. Ніхто не разумеў, што гэта значыць. А вось калі адна дзяўчынка спытала ў доктара, той спакойна расказаў, што адны людзі робяцца дарослымі раней, іншыя пазьней, а ёсьць і такія, хто ніколі не сталее.

«Если все будут становится взрослыми одновременно — это же ерунда получится», — сказаў доктар. — «Вот смотри: если все отряды в нашем лагере пойдут на обед в одно время, что будет?»

І гэта было зразумела нават Толіку. Бо вельмі лёгка было ўявіць сабе, як у сталовую, дзе месца было толькі на дваццаць пяць чалавек, набіваюцца ўсё новыя і новыя хлопчыкі і дзяўчаткі. Першы атрад, другі, трэці, чацьверты, пяты… Гэта ж давялося б усім на каленях сядзець адно ў аднаго, і немагчыма было б лыжку паднесьці да