Тыя (на белорусском языке) - Борис Саченко

- Пра гэта я не думала, - чамусьцi спалохалася, ах сцепанулася я.

- А вы падумайце. Падумайце i яшчэ пра адно - цi не тыя ж iншапланецяне гэта робяць?

- Навошта iм гэта?

- А гэта ўжо iншая справа, мы не можам пра тое меркаваць, як не могуць меркаваць i мiкробы, навошта iх разводзяць вучоныя. Мэта, вядома, ёсць, але мы яе не ведаем, не здольны пакуль што ведаць - вось у чым загвоздка. I робiцца ўсё, каб гэтага мы i не ведалi. Можа, дзеля вопыту, эксперыменту якога... А можа - тыя разводзяць нас i дзеля iншага, скажам, як мы разводзiм кароў, свiней, птушак розных... I не цела iм наша трэба, а iнфармацыя, вопыт, веды нашы? Бо ўсё ж у чалавеку так зроблена, каб працавала на набыццё вопыту, iнфармацыi, ведаў. I калi чалавек памiрае, не можа быць, каб набытае за жыццё проста так гiнула. Прырода вельмi эканомная, i каб тое, дзеля чаго жыў, уласна, чалавек, знiкала разам з яго смерцю?.. Не думаю. Раней казалi, калi чалавек памiрае, астаецца жыць яго душа. У iндусаў - душа пераходзiць жыць у iншыя жывыя iстоты, у iншых народаў - яна раствараецца цi ляцiць на неба. А можа, гэта... Вопыт, iнфармацыя, веды ўлятучваюцца? Жывёла, птушкi ды i мы не ядзiм усё, што расце на зямлi, як правiла, выбiраем зярняткi. А можа, i самае каштоўнае i ў нас - тыя ж зярняткi - iнфармацыя, вопыт, веды паступаюць кудысьцi, хто iх збiрае цi харчуецца iмi, га?

- А створанае чалавецтвам - адкрыццi розныя, кнiгi, кiно, тэатр, радыё, тэлебачанне? - задумалася я.

- Гэта дробязi, яны даюцца чалавеку, каб ён бавiў час, трохi весялей жыў, не думаў пра сваю смерць. Бо калi i гэта ў чалавека забраць - надта ж сумна будзе яму жыць, смерцi чакаць. Ды i часу будзе шмат, каб думаць. А робiцца ж усё, каб чалавек менш думаў якраз пра незямное i больш - пра зямное.

- Паслухаеш вас... - паглядзела я з недаверам на Анатоля Iванавiча. - Дык i жыць не захочацца.

- Зямным - так. Але ж ёсць жыццё - вы верыце ў тое - не зямное. Вось бы туды як-небудзь пранiкнуць, паглядзець, што там? Ды i на Зямлю, на людзей паглядзець як бы збоку, га? Што, можа, скажаце, не хочацца таго? I не толькi вам гэта хочацца. А многiм. Таму i касмiчныя караблi будуюць, таму i палёты ў космас пачалi...

- I што, тое, што вы сказалi... Ну, на Зямлю, людзей як бы збоку паглядзець... Магчыма?

- Не ўсiм. Адным магчыма, другiм не. Некаторыя ж... I цяпер гэта могуць зрабiць.

- Як? - Я аж з лаўкi падхапiлася. - Хто гэтыя некаторыя? I вы... Што вы пра iх ведаеце? Ды i... Хто вы?

- Вам заўтра на працу рана iсцi, - напомнiў Анатоль Iванавiч, таксама падымаючыся з лаўкi. - Таму... Спынiм на гэтым сёння размову, адкладзём на другi раз.

- На калi? - спытала я.

- На калi хочаце.

- А вы не едзеце нiкуды з горада?

- Пакуль не.

- Тады... Давайце заўтра сустрэнемся. Тут жа, - сказала, прапанавала я.

- Добра, заўтра дык заўтра...

Анатоль Iванавiч узяў мяне пад руку, зноў правёў да таго дома, дзе я жыла, упусцiў у лiфт i... Мы рассталiся.

Назаўтра, як толькi змерклася, я зноў заспяшалася ў парк. Анатоль Iванавiч гэты раз апярэдзiў мяне - ён ужо сядзеў, над нечым глыбока задумаўшыся, на лаўцы пад старымi таполямi, калi я прыйшла на набярэжную. Зноў было цудоўнае цёплае надвор'е, выплыў месяц, ды i зоры надта ж густа высыпалi - быў жнiвень месяц, а ў жнiўнi, як вядома, заўсёды ярка свецяць зоры. I многа iх - быццам усё неба iмi вышыта, праколата, расквечана.

- Пра што вы задумалiся? - спытала я, наблiжаючыся да лаўкi, дзе сядзеў Анатоль Iванавiч.

- Ды ўсё пра тое ж, - усмiхнуўся, як мне здалося, трохi стомлена Анатоль Iванавiч. - Вы задалi мне ўчора некалькi пытанняў, на якiя я вам не адказаў, бо пазнавата было. Ды i... Не ведаю, цi варта вас спакушаць далей гэтымi... iншапланецянамi... Можа, лепш з вамi павесцi размову пра больш зямное, патрэбнае вам. Вы ж... - паглядзеў ён на мяне, - такая маладая, прыгожая... Вам радавацца, жыць зямным трэба...

- Але я не знаходжу радасцi ў зямным, - прызналася я. - Начальнiца ў мяне... Вы б ведалi, якая мегера. Ад мужчын, з якiмi я сустракалася, на кiламетр нясе цыгарэтамi, гарэлкаю... I кожны глядзiць на цябе, каб хутчэй... Словам, узяць, што яму трэба. Ды i ў крамах, на вулiцы, у кiно... Не тое... Раздражняюся толькi, злую... Нiхто мяне не разумее...

- А тыя, iншапланецяне, думаеце, зразумеюць?

- Не ведаю. Але... Хацелася б, каб зразумелi. Бо тут, на Зямлi... Мяне некаторыя дзiвачкай называюць. Увесь час я адна, з кнiгамi, картачкамi... Уся i радасць, што на лаўцы вось тут, ля вадаспада, пасяджу. Ды цяпер вось з вамi душу адводжу...

- Ну, калi так... Але ж, - задумаўся на хвiлiну Анатоль Iванавiч, - я мушу вас папярэдзiць... Ва ўсякiм выпадку з майго боку было б злачынствам, каб я гэта не зрабiў... Словам, тыя, хто ўступае ў зносiны з iншапланецянамi, космасам, парываюць сувязь з Зямлёй, iм на Зямлi няма чаго ўжо рабiць, нецiкава... Гэта лiшнiя людзi тут, усё зямное iх не хвалюе...

- Я, здаецца, вам казала ўжо, што мяне i цяпер мала што цiкавiць i хвалюе. Пра космас жа, iншапланецян я магу чытаць i думаць, правiльней, мроiць гадзiнамi, суткамi, - прызналася я.

- Што ж, тады... Давядзецца мне скарыстаць свае сувязi, да сяго-таго пад'ехаць, з сiм-тым пагаварыць. - Анатоль Iванавiч памаўчаў, падняў вочы, паглядзеў неяк загадкава i сумна-сумна на мяне. - У вас круцiцца на языку, зноў вы хочаце запытаць, хто я? - сказаў ён з усмешкаю.

- Так, вы адгадалi мае думкi, - кiўнула я галавою.

- Я ўчора абяцаў вам адказаць на ваша пытанне. I адкажу. Выбачайце, што адкажу не адным словам. Справа ў тым, што я хачу, каб вы мяне зразумелi. Дык вось, паслухайце... Я вам гаварыў, што тыя, хто над намi, у чыёй поўнай уладзе мы, - помнiце, як мiкробы ў колбе! - зацiкаўлены трымаць нас у поўнай пакоры, каб мы рабiлi толькi тое, што iм трэба. А мы, людзi, iмкнёмся да самастойнасцi, бунтуем, выходзiм з падпарадкавання. I каб такое не здаралася, а калi i здаралася, дык не часта, яны, тыя, умешваюцца ў наша жыццё, некаторых мецяць... I гэтыя, мечаныя, быццам iхнiя людзi - пранiкаюць у лабараторыi вучоных. Ды i ў iншыя арганiзацыi, установы... Словам, усюды, дзе ёсць нейкiя чалавечыя згуртаваннi. Iх задача - не даваць, каб сярод людзей быў лад, мiр, была згода, сварыць, натраўляць адзiн на аднаго, зрываць тое, што задумана, падбухторваць дурняў супраць разумных... Раней казалi: чорт, нячысцiк у яго ўсялiўся цi - чорт, нячысцiк паблытаў... I недалёка ад iсцiны былi, бо гэты самы чорт цi нячысцiк усяляецца то ў аднаго, то ў другога, ён то сварыць, то мiрыць, пакуль не дамагаецца таго, што тым трэба... Ды гэта - папраўкi па ходзе, карэктывы, што ўносяць тыя, што над намi... А ёсць жа сярод людзей мечаныя, у задачу якiх уваходзiць увесь час зрываць усё, што мяркуецца цi плануецца iншымi, шкодзiць, сварыць. Няшчасныя гэта людзi! I галоўнае - яны самi не разумеюць, хто яны, чаму такiя. Адны называюць iх зайздроснiкамi, другiя - няўжыўчывымi характарамi цi проста паганымi людзьмi... А гэта мечаныя, праз каго тыя, што над намi, праводзяць свае iдэi, свае планы...