Заклад - Сяргей Белаяр

— А я вось вып’ю, — Лювер Вегер дробнымі глыткамі выпіў паўкубка, і толькі пасля гэтага сказаў: — Што адбываецца, Кгін? Толькі не кажы мне, што Кандрашэвіч проста калекцыяніруе душы.

— А з чаго вы вырашылі, што я змагу адказаць?

— Вы ж лепшыя сябры. Ты не можаш не ведаць.

Павісла паўза. Галоўны механік разважаў, ці правільна будзе распавесці мэру пра заклад. Усё ж справа ў першую чаргу тычылася менавіта яго.

— Ён не падзяліўся са мной сваімі планамі, — нарэшце выціснуў Кгін Мажэйка.

— Я чакаў ад цябе іншага адказу, Кгін.

Нечакана галоўны механік адчуў сябе вінаватым. Як быццам ён здрадзіў Вегеру. З іншага боку, інжынер-геліяэнергетык сапраўды нічога яму не сказаў. Фраза пра ўладу праз уладу нічога не значыць.

— Я магу загадаць табе казаць, але нешта мне падказвае, што гэтым я нічога не даб’юся!.. Колькі вы сябруеце?

— Амаль дваццаць гадоў.

— Сур’ёзны тэрмін. Ты можаш ісці. Пачакай... Шмат яму яшчэ?

— Пятнаццаць, спадар мэр.

***

Раніца пятніцы сустрэла галоўнага механіка навіной аб тым, што Дабрава Бутвіл прадала сваю душу. Здзіўленне Кгіна Мажэйкі было настолькі моцным, што ён адразу ж адправіўся да медыка.

— Я не магу паверыць, што ты падпісала гэта чортавае пагадненне.

— У мяне не было іншага выйсця.

— Выбар ёсць заўсёды, — закрычаў галоўны механік.

— Толькі ні гэтым разам...

Тужлівыя ноткі ў голасе Бутвіл прымусілі Кгіна Мажэйку спытаць:

— Што здарылася?

Ніжняя губа медыка задрыжала, а затым Дабрава расплакалася.

— Ты чаго? Не трэба! — галоўны механік прыціснуў жанчыну да сябе. — Што такое?

— Гэта ўсё... Будрын... і яго... баевікі! Яны прыйшлі... і сказалі... калі не прадам душу... з Любавай можа адбыцца... няшчасны выпадак...

— Што? — вочы галоўнага механіка палезлі на лоб. Чаго-чаго, а падобнага прызнання Кгін Мажэйка ніяк не чакаў.

— Я паставіла подпіс...

Кулакі галоўнага інжынера самі па сабе сціснуліся. Падобна на тое, што Кандрашэвіч зайшоў занадта далёка.

— Я баялася... за дачку. Прабач.

— Ты ўсё зрабіла правільна. Не бойся — я не дам вас у крыўду.

— Але буравікі...

— Выпі супакойлівы сродак, паляжы, а мне трэба пагаварыць з Кандрашэвічам. Час з гэтым канчаць.

— Кгін, я цябе прашу — не лезь! Гэта страшныя людзі.

— Усё будзе добра, — галоўны механік выйшаў з медпункта, ледзь стрымліваючы злосць. Ёсць межы, якія пераходзіць нельга.

— Кгін, не хочаш прадаць душу?

— Пайшоў прэч! — Кгін Мажэйка быў гатовы разарваць тэхніка.

— Як бы не давялося шкадаваць пра свае словы.

— Прэч!

Любарт Ванібутовіч паспяшаўся збегчы.

— Таўтвоіш, якога чорта ты вытвараеш? — не зважаючы на мацакоў, накінуўся на інжынера-геліяэнергетыка галоўны механік.

Будрын і яго галаварэзы рэзка падаліся наперад. Пагляды буравікоў былі далёка не сяброўскімі.

— Гэй, гэй, гэй! Прытрымай коней, Кгін! Тое, што ты мне сябар, зусім не азначае, што ты можаш урывацца ў мой жылы блок.

— Будрын заявіўся да Дабравы пасярод ночы і, пагражаючы згвалтаваць яе дачку, прымусіў падпісаць пагадненне.

— Альгерд, гэта праўда? — узняў бровы Кандрашэвіч.

— Брахня! Яна сама прыйшла да нас і прапанавала душу.

— Ах ты, вырадак! Выходзіць, яна хлусіць?

— Угу.

Чацвёра буравікоў з цяжкасцю ўтрымлівалі галоўнага механіка. Не маючы магчымасці дацягнуцца да Будрына, Кгін Мажэйка лаяўся і праклінаў яго.

— Супакойся, Кгін! — запатрабаваў Таўтвоіш Кандрашэвіч. — У мяне няма падстаў не давяраць маім хлопцам.

— Дабрава...

— Дабрава магла прыдумаць і не такое.

— Але навошта? — разгублены галоўны механік перастаў вырывацца і здзіўлена ўтаропіўся на інжынера-геліяэнергетыка.

— Мне адкуль ведаць? Ці мала што прыйшло ў галаву ўдаве.

— Я табе не веру!

— І што мне цяпер загадаеш рабіць?

Ахінула агіда. Невытлумачальная. Такая моцная, што валіла з ног.

— Адпусціце мяне!

Буравікі павярнулі галовы да Таўтвоіша Кандрашэвіча. Інжынер-геліяэнергетык кіўнуў.

— Я прызнаю сябе пераможаным.

— Паўтары! — загадаў Таўтвоіш Кандрашэвіч, хоць і ў першы раз выдатна чуў.

— Ты выйграў!

— Э, не! Так не пойдзе — гэта будзе паўперамога.

— Якая розніца? — раззлаваўся галоўны механік.

Буравікі падступіліся бліжэй.

— Кгін, ты пазбаўляеш мяне маральнага задавальнення і прымушаеш адчуваць сябе непаўнавартасным. Я адпрэчваю тваю прапанову — давай давядзём пачатае да канца. Трэба ўмець прайграваць.

— Твая праўда! — жылы блок Кгін Мажэйка пакінуў, адчуваючы сябе нібы расціснутым лімонам.

— А зараз не хочаш прадаць душу? — спыніў галоўнага механіка ля скла­да гелія-3 тэхнік.

Замест адказу Кгін Мажэйка спытаў:

— Навошта ты гэта робіш, Любарт?

— Таўтвоіш дае мне самагон і траўку.

— І толькі?

— Павінна быць нешта яшчэ? — здзівіўся Любарт Ванібутовіч. — Паслухай, Кгін, прадай мне душу. Таўтвоіш абяцаў за яе бонус у дзесяціразовым памеры. Больш толькі за душу Вегера.

— Дзесяць літраў і сто папярос... Як мала каштуе чалавек. Мая душа не прадаецца — так можаш і перадаць Таўтвоішу.

— Я падзялюся з табой самагонам і траўкай — дам табе дваццаць працэнтаў.

— Не.

— Трыццаць. Гэта вельмі выгадная прапанова.

— Не! — Кгін Мажэйка адштурхнуў Ванібутовіча, каб вызваліць дарогу.

— Малх Вільчура таксама не хацеў прадаваць душу, і дзе ён зараз?

— Што? — галоўны механік рэзка спыніўся і павярнуўся.

— Твая душа каштоўная, але не неацэнная. А смяротнасць у космасе высокая...

— Ты мне пагражаеш? — здзівіўся Кгін Мажэйка. Любарт Ванібутовіч быў ледзь не самым ціхім чалавекам у калоніі.

— Разумнейшыя за цябе даўно пазбавіліся ад душы.

Некалькі імгненняў галоўны механік з нянавісцю глядзеў на тэхніка, а затым накіраваўся ў медпункт. На сценах раз-пораз трапляўся зроблены па трафарэце надпіс: «Вегера — у адстаўку!».

— Жывы! — Дабрава Бутвіл кінулася на шыю Кгіну Мажэйку.

— Ты чаго? Не трэба плакаць. — медык кіўнула і выцерла слёзы. — Кандрашэвіч усё адмаўляе.

— Бог з ім! Я прашу цябе — не лезь. Калі ласка.

— Прапануеш мне не заўважаць гнюсоты? Я так не магу. Таму іду да Вегера.

Па шчоках Бутвіл зноў пакаціліся слёзы. Словы галоўнага механіка спалохалі яе яшчэ мацней.

— Мэр так гэтага не пакіне... Любарт?.. Падслухоўваеш пад дзвярыма?

Тэхнік кінуўся бегчы. Даганяць яго Кгін Мажэйка не стаў. Замест гэтага

пайшоў да блока Вегера.

Прыкладна на паўдарогі да мэра галоўнага механіка спынілі тры вадзіцелі.

— Чаго вам?

— Людзі супраць таго, каб ты кантактаваў з Вегерам. — сказаў Візкгірд Юндзіла. Яго таварышы закачалі галовамі.

— Г эта вы, ці што?

— І мы таксама.

— Зараз жа прапусціце мяне!

— Табе няма чаго ісці да Вегера. — вадзіцелі расхінулі курткі, паказаўшы пад рамянямі гаечныя ключы.

— Хлопцы, вы чаго — абкурыліся? Або Кандрашэвіч наліў няякаснай самагонкі?

— Хочам атрымаць свае душы назад, — патлумачыў Візкгірд Юндзіла.

— Таўтвоіш загадаў вам не пускаць мяне?!

— Г эта толькі адна з яго ўмоў.

— І вы станеце яго слухаць?

— Да таго часу, пакуль не вернем свае душы. Сыходзь, Кгін, мы не хочам біць цябе.

— Але, калі прыйдзецца, вагацца не будзеце... Буравікоў Кандрашэвіч прымусіў тым жа спосабам?

— І не толькі іх. Ідзі!

Шанцаў справіцца з трыма вадзіцелямі ў галоўнага механіка не было ніякіх, і Кгін Мажэйка адступіў.

Вярнуўшыся ў жылы блок, галоўны механік знайшоў на стале пагадненне — на аркушы заставалася толькі падставіць подпіс. Кгін Мажэйка вылаяўся і, скамячыўшы паперу, шпурнуў яе на падлогу. Пасля чаго набраў код мэра. Перагаворная прылада не працавала.

Здагадацца, чыіх гэта рук справа, было не цяжка.

Галоўны механік пачаў асэнсоўваць сітуацыю. Нават калі выказаць здагадку, што не ўсе каланісты захочуць вярнуць душы, колькасць тых, каму Таўтвоіш Кандрашэвіч мог загадваць, была немалой.

Адчуўшы вострае жаданне параіцца з Дабравай Бутвіл, Кгін Мажэйка накіраваўся ў медпункт. За галоўным механікам увязаўся Альгерд Будрын у суправаджэнні яшчэ аднаго буравіка. Праз некаторы час да іх далучыліся яшчэ двое.

Ля дзвярэй сталовай сабраўся натоўп. Цалкам голы кухар нагадваў сабаку.

— Што тут адбываецца? — расштурхнуўшы разявак, спытаў Кгін Мажэйка.

— Кандрашэвіч аддаў Ромуту Сімаку права на валоданне душой Доўнара Картыніча, і цяпер садоўнік адыгрываецца за мінулыя крыўды, — растлумачыў Дуят Драмашка.

— Ты чаго? — нахмурыўся Ромут Сімак, калі галоўны механік схапіў яго за плячо і павярнуў да сабе.

— Спыніць!

— І не падумаю! Мне яшчэ трэба выкупіць у Таўтвоіша Кандрашэвіча сваю душу. Не выканаю ўмоў — не атрымаю пагаднення.

Вочы Кгіна Мажэйкі пачалі налівацца крывёю. Перамагчы спакусу даць па твары садоўніку аказалася няпроста.

— А вы чаго не спыніце гэты балаган? — галоўны механік абвёў позіркам натоўп.