Канец Iталii (на белорусском языке) - Пьер Куртад

З верхняга прыпынку фунiкулёра, адкуль порт быў ледзь вiдаць, праз гэтае нагрувашчанне залiтых сонечным святлом кашолак, стракатых, яркiх колераў шаляў i караляў з ракавiн iх разам з iншымi турыстамi правялi да гатэля. Абапал дарогi ўзвышалiся тэрасы з садамi, перапоўненымi чырвонымi кветкамi. З вокнаў iх пакоя вiдаць былi бухта i купалы манастыра, пабудаванага ў маўрытанскiм стылi. Навокал панавала цiша, якую зрэдку парушалi траскатня цыкад, гук парасона, якi раскрывалi, цi шамаценне пры подыхах марскога ветру сухога лiсця на алiвах. Сады крута спускалiся да самага залiва. Вада, як i ўсё iншае, была цудоўная: блакiтная, празрыстая на вялiкую глыбiню. Маторка пакiдала на ёй доўгi пенны след.

- Гэта краiна, аб якой мараць, - сказала Лора. - Мажлiва, гэта дэкор, але цудоўны! Ах, я хацела б застацца тут на некалькi месяцаў...

- Ты ўпэўнена, што табе не захацелася б у Кабур* цi нават у Каэн?

* Курорт у Нармандыi.

- Чаму ты мне гэта кажаш?

- Не чапай свайго носа, дарагая, бо, гарантую, ты дагуляешся да таго, што там сядзе вялiкая скулячка, якая не дасць табе спакою да канца падарожжа...

- Ты думаеш, што я непрыгожая?

- Мне ты самая прыгожая.

Ён заплюшчыў вочы i пацалаваў яе ў вусны.

- Ты здурэў, - сказала яна, калi перавяла дых.

- Зусiм не.

Дзень яны прысвяцiлi класiчнай экскурсii па ўсiм востраве. Яны нанялi гiда i не пашкадавалi. Цi знайшлi б яны самi словы, каб апiсаць "гэтае дзiўнае пачуццё эйфарыi, якое вялiкiя аматары вострава называюць "ла какаiна" дэ Капры* i якое, мажлiва, выклiкана кантрастам памiж страшэннай прыгажосцю скалаў, пакрытых дзiкай раслiннасцю, i цiхiм хараством вузенькай, добра забрукаванай дарогi, абсаджанай прыватнымi садамi з квiтнеючымi ружамi, гваздзiкамi, глiцынiямi, мiндалем?

* Какаiн Капры (iт.).

Яны не даведалiся б, што славуты грот Мiтраманiа - гэта былы храм бога Мiтры i што ў доме вядомага пiсьменнiка Курцыа Канацьеры пасярод вялiзнага салона, якi мае шаснаццаць метраў у даўжыню, ёсць камiн, спод якога зроблены з вогнеўстолiвага крышталю, праз якi можна бачыць мора.

Яшчэ больш карысным для iх гiд аказаўся ў тым плане, што даў iм нейкае ўяўленне пра свецкае жыццё. Яны даведалiся, што ў Канцонэ дэль Марэ*, "якi ў апошнiя гады прыцягвае ўвагу арыстакратыi ўсяго свету, дзякуючы басейну з лазурнай вадой i ўсёй яго раскошы, пасля абеду заўсёды ёсць некалькi незанятых сталоў для гульнi ў канастру**".

* Назва гатэля, у перакладзе з iталiйскай "Песня мора".

** Гульня ў карты.

Аднак з канца ранiцы другога дня, калi яны загаралi на тэрасе гатэля, слухаючы, як гудуць мухi i кудактаюць куры, радуючыся знесенаму яйку, як звоняць званы ў манастыры, Арман адчуў патрэбу процiдзеяць таму, што гiд назваў "какаiна дэ Капры". Ён быў па горла сыты гэтым жыццём, якое асуджала яго на адзiноту, глыбiню якой ён толькi што зразумеў. Спектакль, якi ён убачыў у мiндалевым садзе, вывеў яго са здранцвення: мажны педэраст, увесь у блакiтным, з белай вышыванай шыйнай хусткай, якога прагульваў на пазалочаным паску бульдог з высалапленым языком; ён раздаваў ангельскiм дзецям, якiя тоўпiлiся вакол яго, высушаных марскiх канькоў, загорнутых у шаўкавiстую паперу.

- А што, уласна мы тут робiм? - сказаў ён.

- Табе не дагодзiш. Што з табой, любы? Мне здаецца, пасля Рыма ты нешта ад мяне хаваеш.

- Ну што ты, дарагая, не. Гэта анiяк не звязана нi з табой, нi з намi... Але я лiчу, што тут ёсць нешта абсурднае. Я не ведаю... Але ўсё гэта фальшывае. Ну, ты разумееш, фальшывае...

- Але неба, мора, мiндаль не фальшывыя...

- I ўсё гэта становiцца фальшывым. Урэшце стане фальшывым з-за гэтых людзей...

- Але ж мы не такiя, як яны.

- Не, - сказаў ён. - Калi мы тут, мы такiя самыя, як i яны. Такiя, як гэты прыдурак з яго сабакам у садзе. Ведаеш, калi б не расклад нашага падарожжа, я б зараз жа паехаў адсюль.

- А куды? Ты хацеў бы вярнуцца ў Францыю?

- Не ведаю, магчыма. Гэтая краiна не для нас.

- А можа, ты лiчыш, што яна не для мяне? Ты так думаеш? Скажы праўду...

- Ты гаворыш глупства, золатка маё. Я хачу сказаць, што гэтая краiна не мае нiчога агульнага з намi, з нашым звычайным жыццём.

- Не, - сказала яна, - ты не гэта хацеў сказаць...

Дзень цягнуўся кепска, да таго моманту, калi пад вечар з блакiтнай вады купальняў Тыберыя зусiм побач з Арманам вынырнула маладая жанчына, якую ён бачыў з чатырма кавалерамi ў рымскiм рэстаране ў Трастэвэрэ. Белы купальнiк i сонца не зрабiлi яе менш таямнiчай i не змянiлi ганаровага выразу на яе твары, гладкiм i правiльным, якi так уразiў Армана.

- Гэта ж актрыса, якую мы бачылi ў Рыме, - сказаў ён.

- Ну вось, - сказала Лора, - я думаю, што яна прыехала знарок дзеля цябе.

Ён засмяяўся, але смех гэты стаў раптам шчыры. Ён з задавальненнем i нават з пяшчотай паглядзеў на белыя сталы рэстарана, якi размяшчаўся ў двары антычнай вiлы, на чырвоны квадрат ветразя ўдалечынi, потым на тлусты твар загарэлага таўстуна, якi, прыжмурыўшы вочы, прымаў сонечную ванну, расцягнуўшыся на блакiтным з жоўтымi палосамi халаце.

Нехта сказаў па-французску: "Глянь, ды гэта ж Марыя Паска, актрыса. Яна сапраўды чароўная".

- Яна сапраўды вельмi прыгожая, - сказаў Арман.

- Так, што да прыгажосцi, то яна прыгожая. Але цi можа, па-твойму, мужчына пакахаць такую дзяўчыну? Я лiчу, што ў ёй ёсць нешта жорсткае...

- Але яна з тых жанчын, - сказаў Арман, - на якiх глядзяць, а не кахаюць. Жанчыны, якiх кахаюць, зусiм iншыя.

У гэты момант ён успомнiў, што гiд распавядаў, як замежныя турысты забаўлялiся некалькi гадоў таму ў гроце Мiтраманiя, аднаўляючы рытуалы пакланення Мiтры.

У кампанii двух тыпаў Марыя Паска накiравалася да бара, размешчанага пад руiнамi балкона, з якога Тыберый кiдаў рабоў мурэнам. Арман зiрнуў на Лору. Прышч на носе вырас. Вада i вецер раскудлацiлi ёй валасы, i яе чырвоны твар абрамляў чорны, нiбы драцяны, парык.

- Ты не павiнна так сушыць валасы. Ты iх сапсуеш.

Лора не адказала.

У бары Марыя Паска моцна смяялася з тымi двума тыпамi ў белым.

- А што, калi мы тут паабедаем? - спытаўся Арман.

- Гэта будзе вельмi дорага, а ў гатэлi з нас усё роўна вылiчаць за абед...

- Так, сапраўды. У сутнасцi, гэтая сiстэма арганiзаваных падарожжаў iдыёцкая...

- Але ўсё ж, любы, мы можам тое-сёе ўбачыць. I паколькi мы ўсё гэта бачым разам, то, як па мне, нiчога больш i не трэба.

- Дарагая... - сказаў ён.

- Аднак я не ведаю, што з табой. Мне здаецца, што ты не рады.

- Ды не, я рады. Якая ты дурненькая, мая Лора. Чаму табе такое ўбiлася ў галаву? Ты лiчыш, што я шмат гляджу на жанчын? - Ён засмяяўся: - Уявi сабе такое: "Выкладчык Каэнскага лiцэя кiнуў маладую жонку пад час вясельнага падарожжа i збег са славутай iталiйскай актрысай Марыяй Паскай!"

Яна засмяялася.

- Ты не хочаш пайсцi выпiць чындзанiна ў рэстаране, перад тым як вярнуцца ў гатэль?

- О не, не, я хачу вярнуцца ў гатэль... Вось i катэр.

- У наш шмат часу, мы можам сесцi на другi катэр.

- Мой любы, я крыху стамiлася.

Яна раптам уся збялела пад сваiмi драцянымi валасамi. Ад гэтага прышч на носе стаў асаблiва яркiм.

- Прабач мне, я стала такой страшнай.

Арман прыклаў шчаку да яе спатнелага лба.

- Гэта як у аўтобусе пад Рымам, - сказаў ён, - нiчога, пройдзе. Качанятка маё. Дарагая... дарагая...

Яна не расплюшчвала вачэй.

- Я думаю, - сказала яна, - цi я... цi я не цяжарная.

Арман глянуў на мора.

Ён глядзеў на мора i раптам падумаў, што гэта мора - каб смяяцца, усе людзi, што сабралiся тут, - каб смяяцца.

- А ты ўпэўненая?

- Не, але гэта магчыма.

Ён узяў яе за руку, потым раптоўна нахiлiўся i пацалаваў яе ў вусны, дакранаючыся да прышча на носе i адчуваючы яго гарачыню. Ён таксама заплюшчыў вочы.

- Ты быў бы рады? - спыталася яна. - Ведаеш, я добра разумею, што гэта не палегчыць нам жыццё, але ўбачыш, усё ўладзiцца. Галоўнае, каб ты змог спакойна падрыхтавацца да конкурсу на месца выкладчыка. Мне ўжо лепш, - сказала яна, Гэта як прыходзiць, так i праходзiць.

- Не хочаш пайсцi выпiць?

Яна не адказала. Да самага рэстарана ён не адпускаў яе руку. Ён пасадзiў яе i спытаўся, што яна будзе пiць. Яна адказала, што выпiла б чындзанiна.

- А ты ўпэўненая, што табе можна алкаголь?

Яна засмяялася.

- Вядома, мой дарагi, калi крышачку, то гэта не страшна.

Ён паглядзеў на Марыю Паску, якая сядзела на высокiм табурэце каля стойкi бара. Белы купальнiк так шчыльна аблягаў цела маладой жанчыны, што яна была нiбы голая, блiскучая, як статуя Палiны Банапарт з вiлы Баргезэ. Маркотныя хвоi з усiх бакоў вянчаюць пагоркi Вечнага Горада.

- Мне непрыемна, што гэта здарылася пад час нашага падарожжа, - сказала Лора, - але мы яшчэ вернемся.

- О не, - сказаў Арман, - толькi не ў Iталiю.