Вайна сусветаў (на белорусском языке) - Герберт Уэллс

Кнiга другая

ЗЯМЛЯ ПАД УЛАДАЮ МАРСIЯНАЎ

I

ПАД ПЯТОЮ

У першай кнiзе я моцна адхiлiўся ўбок ад сваiх асабiстых здарэнняў, расказваючы пра братавы вандроўкi. Пакуль разыгрывалiся падзеi, апiсаныя ў двух апошнiх раздзелах, мы са святаром сядзелi ў пустым доме ў Галiфордзе, дзе схавалiся, ратуючыся ад чорнага газу. З гэтага моманту я i буду працягваць свой аповед. Мы заставалiся там усю ноч з нядзелi на панядзелак i ўвесь наступны дзень, дзень панiкi, на маленькiм астраўку дзённага святла, адрэзаныя ад астатняга свету чорным газам. Гэтыя два днi мы мучылiся ад бяздзеяння.

Я непакоiўся за жонку. Я ўяўляў яе ў Лезерхэдзе; магчыма, яна напалоханая, у небяспецы i ўпэўненая, што мяне ўжо няма сярод жывых. Я хадзiў з пакоя ў пакой, уздрыгваючы пры думцы аб тым, што можа здарыцца з ёю ў час маёй адсутнасцi. Я не сумняваўся ў мужнасцi свайго стрыечнага брата, але ён быў не з тых, якiя хутка заўважаюць небяспеку i дзейнiчаюць без прамаруджвання. Тут патрэбна была не храбрасць, а абачлiвасць. Адзiнай уцехай для мяне было тое, што марсiяне рухалiся да Лондана, аддаляючыся ад Лезерхэда. Такая трывога выбiвае чалавека з сiлы. Я вельмi стамiўся, i мяне раздражнялi пастаянныя выкрыкi святара i яго эгаiстычны адчай. Пасля некалькiх безвынiковых спробаў яго абразумiць, я пайшоў у адзiн з пакояў, безумоўна, класны, дзе знаходзiлiся глобусы, мадэлi i сшыткi. Калi ён прабраўся за мною туды, я палез на гарышча i запёрся там у каморцы; мне хацелася застацца адзiн на адзiн са сваiм горам.

На працягу гэтага дня i наступнага мы былi безнадзейна адрэзаны ад свету чорным газам. У нядзелю вечарам мы заўважылi прыкметы людзей у суседнiм доме: нейчы твар у вакне, святло, дзвярны стук. Не ведаю, што гэта былi за людзi i што сталася з iмi. На другi дзень мы iх больш не бачылi. Чорны газ у панядзелак ранiцаю спаўзаў да ракi, падбiраючыся ўсё блiжэй i блiжэй да нас, i ўрэшце заклубiўся па дарозе перад самым домам, дзе мы хавалiся.

Апоўднi ў полi паявiўся марсiянiн, якi выпускаў з нейкай прылады струмень гарачай пары, што са свiстам стукалася аб сцены, разбiваючы аконныя шыбы, i апякла руку святару, калi той выбег на дарогу з пакоя. Крыху счакаўшы, мы пракралiся ў адсырэлыя ад пары пакоi i зноў выглянулi на вулiцу; уся зямля к поўначы была быццам запарушана чорным снегам. Зiрнуўшы на далiну ракi, мы вельмi здзiвiлiся: чорныя спаленыя лугi мелi нейкае дзiўнае чырванаватае адценне.

Мы не адразу здагадалiся, наколькi гэта мяняла наша становiшча, мы бачылi толькi, што няма чаго баяцца чорнага газу. Нарэшце я зразумеў, што мы вольныя i можам пайсцi, што дарога да выратавання адкрыта. Я зноў захацеў дзейнiчаць. Але святар быў, як i раней, у стане апатыi.

- Мы тут у поўнай бяспецы, - паўтараў ён, - у поўнай бяспецы.

Я вырашыў пакiнуць яго (о, каб я гэта зрабiў!) i пачаў запасацца правiянтам i пiццём, помнячы настаўленнi артылерыста. Я знайшоў алей i кусок тканiны, каб перавязаць свае апёкi, захапiў капялюш i куфайку, якiя знайшлiся ў спальнi. Калi святар зразумеў, што я вырашыў пайсцi адзiн, ён таксама пачаў збiрацца. Нам нiбы нiчога не пагражала, i мы адправiлiся па пачарнелай дарозе на Сэнбэры. Паводле маiх разлiкаў, было каля пяцi гадзiн вечара.

У Сэнбэры i на дарозе валялiся скурчаныя трупы людзей i коней, перакуленыя павозкi i параскiданая паклажа; усё было пакрыта слоем чорнага пылу. Гэта вугальна-чорнае покрыва напамiнала мне ўсё тое, што я чытаў пра разбурэнне Пампеi. Мы паспяхова дайшлi да Хэмптан-Корт, здзiўленыя незвычайным выглядам мясцовасцi; у Хэмптан-Корт мы з радасцю ўбачылi кусочак зямлi, уцалелай ад смертаноснай лавiны. Мы прайшлi праз Башы-парк, дзе пад каштанамi блукалi ланi; удалечынi некалькi мужчын i жанчын спяшалiся к Хэмптану. Нарэшце мы дабралiся да Туiкенхэма. Тут упершыню мы сустрэлi людзей.

Удалечынi за Хэмам i Пiтэрсхэмам усё яшчэ гарэлi лясы. Туiкенхэм пазбегнуў цеплавых промняў i чорнага газу, i там траплялiся людзi, але нiхто не мог паведамiць нам нiчога новага. Амаль усе яны, як i мы, спяшалiся далей, карыстаючыся зацiшкам. Мне падалося, што дзе-нiдзе ў дамах яшчэ заставалiся жыхары, вiдаць, вельмi напалоханыя, каб уцякаць. I тут, на дарозе, вiдаць былi сляды панiчных уцёкаў. Мне добра запомнiлiся тры паламаныя веласiпеды, якiя ляжалi ў кучы: яны былi ўцiснуты ў грунт праехаўшымi калёсамi. Мы перайшлi Рычмандскi мост каля паловы дзевятай. Спяшалiся, каб хутчэй мiнуць адкрыты мост, але я ўсё ж заўважыў чырвоныя груды ў некалькi футаў шырынёй; яны плылi з цячэннем унiз. Я не ведаў, што гэта такое, - мне не было калi разглядаць; я даў iм страшнае вытлумачэнне, хоць для гэтага не было нiякiх падставаў. Тут, у бок Сэрэя, таксама ляжаў чорны пыл, якi быў нядаўна газам, i валялiся трупы, асаблiва многа каля дарогi на станцыю. Марсiянаў мы не бачылi, пакуль не падышлi да Барнса.

Селiшча здавалася пакiнутым; мы ўбачылi там трох чалавек, якiя беглi па завулку да ракi. На вяршынi пагорка гарэў Рычманд; за Рычмандам слядоў чорнага газу не было вiдаць.

Калi мы наблiжалiся да К'ю, мiма нас прабегла некалькi чалавек i над дахамi дамоў - ярдаў за сто ад нас - паказалася верхняя частка баявой машыны марсiянiна. Варта было марсiянiну глянуць унiз - i мы б загiнулi. Мы здранцвелi ад страху, потым кiнулiся ўбок i схавалiся ў нейкiм хляве. Святар прысеў на зямлю, усхлiпваючы i адмаўляючыся iсцi далей.

Але я вырашыў усё ж дабрацца да Лезерхэда i з наступленнем цемнаты рушыць далей. Я прабраўся праз кустоўе, прайшоў мiма вялiкага дома з прыбудоўкамi i выйшаў на дарогу на К'ю. Святара я пакiнуў у гумне, але ён неўзабаве дагнаў мяне.

Цяжка сабе ўявiць што-небудзь больш неразумнае, чым гэта спроба. Было вiдавочна, што мы акружаны марсiянамi. Ледзь святар дагнаў мяне, як мы зноў убачылi ўдалечынi, за палямi, што цягнулiся да К'ю-Лоджа, баявы трыножак, магчыма, той самы, а можа, i другi. Чатыры цi пяць маленькiх чорных фiгурак беглi ад яго па шэра-зялёным полi: вiдаць, марсiянiн даганяў iх. За тры крокi ён iх дагнаў; яны пабеглi з-пад яго ног у розныя бакi па радыусах. Марсiянiн не пусцiў у ход цеплавы прамень i не знiшчыў iх. Ён проста падабраў iх усiх у вялiкую металiчную карзiну, што вiсела ззаду.

Мне ўпершыню прыйшло ў галаву, што марсiяне ўвогуле не хочуць знiшчаць людзей, а хочуць выкарыстаць пераможанае чалавецтва ў iншых мэтах. З хвiлiну мы стаялi, ахопленыя страхам; пасля павярнулi назад i праз вароты пракралiся ў абведзены сцяною сад, запаўзлi ў нейкую яму, ледзь асмельваючыся перашэптвацца адзiн з адным, i ляжалi там, пакуль на небе не блiснулi зоры.

Было, па ўсёй верагоднасцi, каля адзiнаццацi гадзiн вечара, калi мы вырашылi паўтарыць нашу спробу i пайшлi ўжо не па дарозе, а палямi, узбоч агароджы, узiраючыся ў цемру (я налева, святар направа), цi няма марсiянаў, якiя, здавалася, усе сабралiся вакол нас. У адным месцы мы ўбачылi пачарнелую, абпаленую пляцоўку, ужо астылую i пакрытую попелам, з цэлаю кучаю трупаў, абгарэлых i знявечаных, уцалелi толькi ногi i абутак. Тут жа валялiся конскiя тушы, на адлегласцi, можа быць, пяцiдзесяцi футаў ад чатырох разарваных пушак з разбiтымi лафетамi.