Ферма (на белорусском языке) - Джордж Оруэлл

Той год выдаўся для фермы даволi ўдалы, але грошай усё яшчэ не хапала. Трэба было купiць на школу цэглы, пяску i вапны, трэба зноў было ашчаджаць на абсталяванне для ветрака. Былi таксама патрэбныя газа i свечкi для сядзiбы, цукар да Напалеонавага стала (iншым свiнням ён забаранiў яго ўжываць, каб не таўсцелi) i ўсе звычайныя прыпасы, якiя час ад часу неабходна было папаўняць: iнструменты, цвiкi, вяроўкi, вугаль, дрот, бляха i сабачыя сухары. Давялося прадаць стог сена i частку ўраджаю бульбы, а кантракт на яйкi быў павялiчаны да шасцiсот на тыдзень, так што куры ў гэтым годзе ледзьве маглi вывесцi дастатковую колькасць куранят, каб захоўваць свой род на тым самым узроўнi. Нормы, скарочаныя ў снежнi, яшчэ раз скарацiлi ў лютым, i дзеля эканомii газы лiхтары ў стойлах былi забароненыя. Але свiннi, як выглядала, пачувалiся даволi выгодна i нягледзячы нi на што набiралi вагу. Аднойчы ўвечары ў канцы лютага з маленькага бровара, што стаяў за кухняй i не працаваў ужо i пры Джоўнзе, разлiўся ў паветры па ўсiм двары цёплы, шчодры i смачны пах, якога жывёлы нiколi раней не чулi. Нехта сказаў, што гэтак пахне вараны ячмень. Галодныя жывёлы нюхалi паветра i пыталiся самi ў сябе, цi не iм на вячэру варыцца тая цёплая боўтанка. Але нiякай боўтанкi яны не ўбачылi, а ў наступную нядзелю было абвешчана, што з таго часу ўвесь ячмень будзе iсцi на патрэбы свiнняў. Палетак за садам ужо засеялi ячменем. А неўзабаве пранеслася чутка, што кожная свiння атрымлiвае цяпер пiнту пiва штодня, а сам Напалеон паўгалона, якiя яму заўсёды падавалi ў супнiцы з сервiзу "Краўн Дарбi".

Хоць жывёлам i даводзiлася цярпець нягоды, аднак яны часткова кампенсавалiся тым, што жыццё цяпер было больш велiчнае i ўрачыстае, чым раней. Цяпер было болей песень, болей прамоў, болей дэманстрацый. Напалеон загадаў, каб раз на тыдзень ладзiлася, як ён называў, Стыхiйная Дэманстрацыя, мэтаю якой было адзначыць змаганне i перамогi Фермы Жывёлаў. У прызначаны час жывёлы мусiлi спынiць працу i маршыраваць ваенным шыхтом вакол фермы - свiннi наперадзе, за iмi конi, пасля каровы, авечкi i ззаду птушкi. Сабакi iшлi з флангаў, а паперадзе ўсiх iшоў Напалеонаў чорны певень. Баксёр i Канюшынка цягнулi зялёны сцяг з капытом i рогам i з надпiсам "Няхай жыве таварыш Напалеон!". За шэсцем iшло чытанне паэмаў, складзеных у гонар Напалеона, i прамова Вiскуна, у якой адзначалася павышэнне вытворчасцi харчовай прадукцыi, а пасля прынародна палiлi з стрэльбы. Авечкi былi найгарачэйшыя прыхiльнiкi Стыхiйных Дэманстрацый, i калi нехта скардзiўся (як некаторыя жывёлы, калi побач не было свiнняў i сабакаў), што яны марнуюць час i дарма стаяць на холадзе, дык авечкi абавязкова затыкалi яму рот сваiм страшным бляяннем "Чатыры нагi добра, дзве нагi дрэнна!". Але ўвогуле жывёлам падабалiся гэтыя ўрачыстасцi. Iх суцяшаў напамiн пра тое, што, як бы там нi было, яны былi самi сабе гаспадары i працавалi на сябе. А так, з гэтымi песнямi, дэманстрацыямi, Вiскуновымi лiчбамi, грымотнымi стрэламi, пеўневым кукарэканнем i лапатаннем сцяга, яны паволi забывалiся, што трыбухi ў iх пустыя, прынамсi на нейкi час.

У красавiку Ферма Жывёлаў была абвешчаная Рэспублiкай, i ўзнiкла неабходнасць выбраць Прэзiдэнта. Кандыдат быў толькi адзiн - Напалеон, яго i абралi аднагалосна. У той самы дзень было паведамлена, што выявiлiся новыя дакументы, якiя выкрывалi дадатковыя падрабязнасцi Сняжковай змовы з Джоўнзам. Цяпер выглядала, што Сняжок не проста спрабаваў хiтрым манеўрам давесцi да паразы Бiтву пры Хляве, як дагэтуль уяўлялi жывёлы, але адкрыта змагаўся на баку Джоўнза. У сапраўднасцi менавiта ён кiраваў войскам людзей i кiнуўся ў бiтву са словамi "Няхай жыве чалавецтва!" на вуснах. Раны на Сняжковай спiне, пра якiя ўсё яшчэ памяталi некаторыя, нанёс сваiмi зубамi Напалеон.

У сярэдзiне лета на ферме нечакана з'явiўся крумкач Масей, якога не бачылi ўжо некалькi гадоў. Ён амаль не змянiўся, як i раней, нiчога не рабiў i ўсё гаварыў у тым самым духу пра Ледзянцовыя Горы. Ён сядзеў на пнi, лопаў чорнымi крыламi i гадзiнамi прамаўляў усiм, хто яго слухаў. "Там наверсе, таварышы, казаў ён урачыста, паказваючы ў неба сваёй вялiзнай глюгай, - там наверсе, на другiм баку вунь той цёмнай хмары ляжаць Ледзянцовыя Горы, тая шчаслiвая краiна, дзе мы, бедныя жывёлы, спачнём назаўсёды ад нашых цяжкiх клопатаў!" Ён нават цвердзiў, што пабыў там, калi аднойчы высока ўзляцеў, i пабачыў там бясконцыя палi канюшыны i платы, на якiх раслi кавалкi цукру i льняная макуха. Шмат хто з жывёлаў верыў яму. Iх жыццё цяпер, меркавалi яны, галоднае i пакутнае, дык цi ж гэта не слушна i не справядлiва, што недзе мусiць iснаваць нейкi лепшы свет? Аднак вельмi цяжка было вызначыць, як ставiлiся да Масея свiннi. Усе яны з пагардаю заяўлялi, што яго байкi пра Ледзянцовыя Горы былi хлуснёй, i разам з тым яны дазвалялi яму заставацца на ферме не працуючы i выдавалi яму чвэрць пiнты пiва штодня.

Калi капыт у Баксёра загаiўся, ён пачаў працаваць яшчэ старанней. Праўду кажучы, усе жывёлы працавалi гэты год, як рабы. Апроч звычайнай працы на ферме i на адбудове ветрака, яны мусiлi цяпер будаваць школу парасятам, закладзеную ў сакавiку. Часам было цяжка трываць доўгiя гадзiны на галоднай норме, але Баксёр нiколi не вагаўся. Ва ўсiм, што б ён нi казаў або нi рабiў, не было i знаку, што сiла ў яго была ўжо не тая, што раней. Толькi з выгляду ён крыху змянiўся: скура ў яго ўжо не блiшчала, як раней, а яго магутныя заднiя ногi нiбы ссохлiся. Iншыя казалi: "Баксёр ачуняе, калi ўвесну ўзыдзе трава", але настала вясна, а Баксёр так i не пагладчэў. Часам, калi ён напружваў цяглiцы, выкочваючы з кар'ера вялiзны валун, здавалася, што толькi нязломнае жаданне трымала яго на нагах. У гэткiя хвiлiны можна было пабачыць, як у вуснах ягоных складаюцца словы: "Я буду працаваць яшчэ старанней"; голасу ў яго ўжо не засталося. Канюшынка i Бэнджамiн зноў папярэдзiлi яго, каб ён дбаў пра здароўе, але Баксёр на iх не зважаў. Наблiжаўся дзень, калi яму споўнiцца дванаццаць гадоў. Яго гэта не хвалявала, бо да таго, як яму iсцi на пенсiю, была ўжо назбiраная ладная крушня камення.

Адным познiм летнiм вечарам па ферме пранеслася раптоўная чутка, нiбыта нешта здарылася з Баксёрам. Перад тым ён пайшоў адзiн сцягваць каменне да ветрака. I, вiдаць, чутка была праўдаю. Праз некалькi хвiлiн прыляцелi два галубы з навiною: "Баксёр упаў! Ён ляжыць на баку i не можа ўстаць!"

Каля паловы ўсiх жывёлаў кiнулiся да пагорка, на якiм стаяў вятрак. Баксёр ляжаў мiж аглобляў, выцягнуўшы шыю, i не мог нават падняць галавы. Вочы ў яго зацьмелiся, бакi набрынялi потам. З рота лiўся тонкi струменьчык крывi. Канюшынка прысела каля яго на каленi.

- Баксёр! - закрычала яна. - Што з табою?

- Нешта з лёгкiмi, - адказаў Баксёр слабым голасам. - Нiчога страшнага. Я думаю, вы здолееце скончыць вятрак i без мяне. Назбiралася ўжо ладная куча камення. А мне застаўся ўжо хiба якi месяц. Сказаць праўду, я даўно ўжо марыў пра адпачынак. А можа, як Бэнджамiн ужо таксама стары, яны дазволяць яму пайсцi на пенсiю разам са мною, i тады мне не будзе сумна.