Чарадзейныя казкi (на белорусском языке) - Шарль Перро

- Ды якое цялё! Я кажу табе: пахне чалавечынай! - паўтарыў людаед i падазрона зiрнуў на жонку. - Нешта тут не так...

З гэтымi словамi ён устаў з-за стала i пашыбаваў да ложка.

- Ага! - крыкнуў ён. - Дык вось як ты, шэльма, хацела мяне ашукаць! Не ведаю, чаму я цябе саму дагэтуль не з'еў! Тваё шчасце, што ты такая кашчавая ды старая. Але я рады, што тут такая добрая здабыча: будзе чым пачаставаць маiх прыяцеляў-людаедаў. Яны якраз павiнны завiтаць да мяне гэтымi днямi.

I ён аднаго за адным павыцягваў хлопцаў з-пад ложка. Напалоханыя дзецi ўкленчылi перад людаедам i пачалi прасiць у яго прабачэння, але гэта быў сама люты людаед на свеце. Ён нават не думаў лiтавацца i ўжо глытаў хлопчыкаў вачыма, вясёла кажучы жонцы, што з iх выйдзе смачнае рагу, калi яна прыгатуе добрую полiўку. Ён прынёс доўгi нож i пачаў яго вастрыць на вялiзным брусе на вачах у бедных дзяцей. Потым, схапiўшы аднаго хлопца, ён ужо сабраўся яго зарэзаць, i тут жонка сказала яму:

- Што гэта вы надумалiся на ноч гледзячы? Цi ж заўтра часу не будзе?

- Сцiхнi! - адказаў людаед. - Калi я iх сёння запраўлю, дык заўтра яны будуць толькi смачнейшыя.

- Але ж у вас яшчэ столькi мяса, - сказала жонка, - i цяля, i два бараны, i палавiна парсючка!

- Ну, добра, - пагадзiўся людаед, - дай iм уволю паесцi, каб не схуднелi, ды вядзi хутчэй спаць.

Добрая жанчына вельмi ўзрадавалася. Яна падала хлопчыкам смачную вячэру, але яны былi такiя напалоханыя, што зусiм не маглi есцi. А людаед пачаў пiць вiно ды ўсё цешыўся, што яму цяпер ёсць чым пачаставаць сваiх сяброў.

Было ў людаеда сем маленькiх дачок. Усе яны былi таўсмаценькiя ды чырванашчокiя, бо, як i бацька, заўсёды елi свежае мяса. Але вочкi ў iх былi шэрыя, круглыя, насы кручкаватыя, а раты вялiкiя, з доўгiмi, рэдкiмi i вельмi вострымi зубамi. Нораў яны мелi яшчэ не надта злы, але часам ужо, здаралася, кусалi дзяцей, каб пасмактаць з iх кроў.

Дачок рана паклалi спаць, i ўсе яны ляжалi ў адным вялiкiм ложку, а на галаве ў кожнай была залатая карона. У пакоi быў яшчэ адзiн такi самы ложак, i на iм людаедава жонка паклала спаць семярых хлопчыкаў, а сама пайшла ў спальню да мужа.

Малое Пальчанё ўбачыў, што на людаедавых дочках залатыя кароны, i, баючыся, каб людаед не перадумаў ды не прыйшоў зарэзаць яго з братамi пасярод ночы, цiхенька ўстаў, зняў з братоў начныя чапцы i надзеў iх на галовы людаедавым дочкам. А залатыя кароны надзеў на сябе i братоў, каб людаед у цемры ўсё пераблытаў i палiчыў iх за сваiх дачок, а сваiх дачок - за хлопцаў, якiх збiраўся зарэзаць.

Усё ўрэшце так i выйшла: апоўначы людаед прачнуўся i пашкадаваў, што адклаў на заўтра тое, што мог бы зрабiць адразу. Ён жвава саскочыў з ложка i, схапiўшы вялiзны нож, сказаў:

- Ану, паглядзiм, што там робяць нашыя галубочкi. I не будзем болей адцягваць справы.

Навобмацак ён падняўся ў пакой да сваiх дачок i падышоў да ложка, на якiм ляжалi хлопчыкi. З усiх братоў не спаў толькi Малое Пальчанё. Ён вельмi спалохаўся, калi людаед пачаў абмацваць яго галаву рукой. Але намацаўшы на хлопцах залатыя кароны, людаед падумаў, што гэта ягоныя дочкi, i сказаў:

- Ну i ну! Вось дык штуку я ледзь не ўпар! Вiдаць, сапраўды я выпiў учора лiшку.

Потым ён падышоў да ложка, на якiм ляжалi ягоныя дочкi, i, адчуўшы пад рукой начныя чапцы, крыкнуў:

- Ага! Вось вы дзе, шалапуты! Дык папрацуем жа ў ахвотку!

I з гэтымi словамi ён, не вагаючыся, парэзаў усiх дачок. Вельмi задаволены тым, што зрабiў, ён вярнуўся ў спальню i спакойна лёг спаць побач з жонкай.

Як толькi Малое Пальчанё пачуў, што людаед захроп, ён разбудзiў братоў i загадаў iм хутчэй апранацца i йсцi за iм. Яны цiха спусцiлiся ў сад, пераскочылi цераз мураваную агароджу i кiнулiся наўцёкi. Ад страху яны беглi ўсю ноч, самi не ведаючы куды.

А людаед прачнуўся ранiцай i сказаў жонцы:

- Iдзi наверх ды прыбяры галубочкаў, што заляцелi да нас учора.

Людаедзiху вельмi здзiвiла мужава дабрыня. Яна не здагадвалася, што ён меў на ўвазе, кажучы прыбраць гэтых хлопцаў. Яна думала, што ён загадвае добра ды чыста iх апрануць. Добрая кабета паднялася наверх i... аслупянела ад здзiўлення, убачыўшы, што сем яе дачушак ляжаць зарэзаныя ў крывi.

Канечне, яна адразу самлела, бо гэта першае, што робяць амаль усе жанчыны ў такiх выпадках. Тым часам людаед пачаў непакоiцца, чаму жонка, якой ён даручыў справу, так доўга корпаецца. I ён сам падняўся дапамагчы. Але як жа ён быў здзiўлены, калi ўбачыў такую жахлiвую карцiну!

- А што ж я нарабiў! - залямантаваў ён. - А гора мне, гора! Ну, паганцы! Вы мне заплацiце за гэта!

Ён плюхнуў жонцы ў твар цэлы збан халоднай вады i, калi яна ачулася, крыкнуў:

- Ану, цягнi хутчэй мае сямiмiльныя боты, я павiнен дагнаць гэтых шалахвостаў!

Ён кiнуўся ў пагоню, але яшчэ доўга папабегаў ва ўсе бакi, пакуль натрапiў на сцяжыну, па якой iшлi бедныя хлопцы. Яны былi ўсяго за сто крокаў ад сваёй хаты, калi ўбачылi, як людаед бяжыць за iмi, пераскокваючы з гары на гару i пераступаючы цераз рэчкi так лёгка, быццам гэта маленькiя ручаiнкi. На шчасце, зусiм побач Малое Пальчанё заўважыў у скале пячору i загадаў братам схавацца. Потым ён залез туды сам i пачаў цiкаваць, што будзе рабiць людаед. А людаед, дужа стамiўшыся ад доўгае беганiны (бо той, хто носiць сямiмiльныя боты, вельмi ад iх стамляецца), захацеў адпачыць. Выпадкова ён сеў якраз на тую самую скалу, пад якой схавалiся хлопчыкi.

Людаед вельмi знямогся i, як толькi сеў, амаль адразу заснуў. Ён так страшэнна захроп, што бедныя хлопцы спалохалiся не менш чым учора, калi ён узяў нож i хацеў iх зарэзаць. Меней за ўсiх напалохаўся Малое Пальчанё. Ён сказаў братам, каб яны, пакуль людаед моцна спiць, хуценька беглi дадому, а пра яго не турбавалiся. Яны паслухалiся яго i неўзабаве былi ўжо дома.

А Малое Пальчанё падкраўся да людаеда, цiхутка сцягнуў з яго боты i хуценька iх надзеў. Боты былi вельмi вялiкiя, з вельмi шырокiмi халявамi. Але ж яны былi чарадзейныя, i таму маглi павялiчвацца цi памяншацца залежна ад таго, хто iх надзяваў. I калi Малое Пальчанё нацягнуў iх сабе на ногi, яны зрабiлiся яму ў самы раз, быццам былi на яго пашытыя. Тады ён пабег да людаедавай хаты i, убачыўшы людаедаву жонку, якая плакала над зарэзанымi дочкамi, сказаў:

- Ваш муж у страшнай небяспецы. Яго схапiлi зладзеi, якiя паклялiся, што заб'юць яго, калi ён не аддасць усё сваё срэбра i золата. Якраз калi яны падсунулi яму да горла нож, ён заўважыў мяне i папрасiў, каб я хутчэй бег да вас i расказаў пра ўсё, што з iм здарылася. Ён сказаў, каб вы аддалi мне ўсе каштоўнасцi i каб нiчога сабе не пакiдалi, бо iначай яго заб'юць. Гэта трэба зрабiць як мага хутчэй. Таму ён i даў мне свае сямiмiльныя боты - каб я паспяшаўся i каб вы не падумалi, што я выдумляю.

Кабета вельмi напалохалася i адразу аддала Малому Пальчаню ўсё, што ў яе было. Яна шкадавала людаеда, бо хоць ён i еў маленькiх дзетак, але муж быў вельмi добры. Так Малое Пальчанё завалодаў усiмi людаедавымi багаццямi i вярнуўся дадому, дзе яго ўсе чакалi i сустрэлi з вялiкай радасцю.

Зрэшты, шмат хто не пагаджаецца з такiм канцом гэтай гiсторыi. Кажуць, што Малое Пальчанё нiколi не абкрадаў людаеда i што напраўду ён толькi i зрабiў, што зняў з яго сямiмiльныя боты, якiя абуваў потым, толькi каб паганяцца за малымi дзецьмi. Людзi запэўнiваюць, што гэта вядома iм з надзейных крынiц i нават ад самога дрывасека, бо яны бывалi ў яго ў хаце, дзе iх частавалi пiтвом ды рознымi стравамi. Яны пераконваюць, што, абуўшы людаедавы боты, Малое Пальчанё пайшоў да караля, бо той вельмi непакоiўся за лёс свайго войска, якое паслаў на бiтву за дзвесце мiль. Кажуць, нiбыта ён паабяцаў каралю, што яшчэ завiдна прынясе звесткi пра войска, калi на тое будзе каралеўская воля. Кароль вельмi ўзрадаваўся i сказаў, што, калi Малое Пальчанё зробiць гэта, яму заплацяць вялiкiя грошы. Таго ж вечара Малое Пальчанё прынёс каралю навiны з фронту, i гэты ўчынак прынёс яму такую вядомасць, што цяпер ён мог зарабляць, колькi хацеў: кароль шчодра плацiў яму за тое, што ён насiў загады ягоным войскам, а незлiчоныя паненкi не скупiлiся на падарункi, каб хутчэй атрымаць вестку ад сваiх каханкаў. I трэба сказаць, што ад жанчын яму даставалася асаблiва багата.

Часам, бывала, i некаторыя жонкi прасiлi яго занесцi лiст мужу. Але плацiлi яны за гэта такую дробязь, што за яе i купiць нiчога людскага не купiш. I таму Малое Пальчанё ўвогуле нават не лiчыў гэта за заробак.

Працуючы пасланцам, Малое Пальчанё добра разбагацеў i, калi вяртаўся ў бацькаву хату, усе яму так радавалiся, што i сказаць немагчыма. Дзякуючы меншаму сыну ў сям'i нарэшце з'явiўся дастатак. Бацьку i братам Малое Пальчанё купiў неўзабаве тытулы ды чыны i добра ўладкаваў iх у жыццi. Дый на сябе Малое Пальчанё таксама не забыўся: ён знайшоў нявесту i, ажанiўшыся з ёю, пачаў жыць-пажываць дый гора не ведаў.

Мараль

Бадай, няма вялiкага няшчасця,

Калi сыноў прыносiць жонка ў хату часта.

Каб толькi кожны быў прыгожы ды руплiвы.

Але бяда, калi адзiн - цяльпук:

Усе ўжо кпяць ды пазiраюць крыва...

А часам гэткi вось хлапчук

I робiць ўсю сям'ю шчаслiвай.